Menu
Home» » » » »

Mapa miejscowości Orla


Informacje o Orla:

Ilość ulic: 20

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 52.707218

Współrzedne geograficzne E: 23.330000

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 85

Liczba ludności: 1100

Tablice rejestracyjne: BBI

Herb Orla:

Herb Orla

Orla (województwo podlaskie)

Orla (dodatkowa nazwa w języku białoruskim Орля) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie bielskim, w gminie Orla.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Orla. Orla stanowiła ośrodek dóbr Radziwiłłów. Do roku 1941 ponad 90% mieszkańców stanowiła ludność żydowska, wymordowana następnie przez Niemców podczas Holocaustu. Obecnie większość mieszkańców jest wyznania prawosławnego.

Historia

  • 1529 - wzmianka o dworze rodu Bohawitynowiczów w Orli.
  • 1538 - Hanna Bohawitynowiczówna wyszła za mąż za starostę bełzkiego Stanisława Tęczyńskiego, wnosząc mu dobra orlańskie w posagu.
  • 1585 - Katarzyna Olekowicz wychodzi za mąż za arianina Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła, wnosząc Orlę i okolicę na trzysta lat w domenę Radziwiłłów z linii birżańskiej.

XVII wiek

  • 1616 - w Orli są 93 do­my
  • 1618 - Krzysz­tof Piorun Ra­dzi­wiłł na­dał przy­wi­lej, w któ­rym zez­wo­lił lu­dziom wszel­kie­go sta­nu tak chrześ­ci­ja­nom wszel­kie­go na­bo­żę­stwa ia­ko i Ży­dom kup­com, rze­mieś­l­ni­kom, kra­ma­rzom, szyn­ka­rzom i ja­ką­kol­wiek pot­s­ci­we­go Po­wo­ła­nia y Kon­dy­cyi oso­bom fun­do­wać się i bu­do­wać. Po­wo­łał ra­dę miej­ską, zło­żo­ną z wój­ta, sześ­ciu ław­ni­ków i pi­sa­rza. Nakazał zbudować na rynku ratusz.
  • 1621-1634 - starostą orlańskim był arianin Stanisław Karosz
  • 1622 - książę Krzysztof II Radziwiłł kazał wznieść zbór kalwiński przy zamku w Orli.
  • 1626 - Janusz Radziwiłł przebywa w swojej rezydencji w Orli
  • 1643 - książę Janusz Radziwiłł odnowił przywilej na prawa miejskie Orli. Zmienił przy tym czas odbywania targów tygodniowych ze środy na niedzielę, zaznaczając, żeby nie targowano aż się odprawi nabożeństwo w zborze kalwińskim. Powołał również do życia straż miejską, uzbrojoną w halabardy albo dary oraz zalecił ogrodzenie całego miasta obronnym parkanem.
  • 1656 - podczas "Potopu" pułkownik wojsk litewskich Samuel Oskierka w drodze z Tykocina pustoszy należące do Radziwiłłów posiadłości wokół miasta
  • 1657 - przez miasto w drodze do Brześcia przechodzą wojska Jerzego Rakoczego. Ucieczka ludności.
  • 1660 - odnowiono ogrodzenie wokół dworu oraz bramę wjazdową i wyszlamowano sadzawki w ogrodzie włoskim. Zbudowano śluzę. W latach następnych prowadzono prace remontowe przy dworskiej kamienicy, domu ogrodnika oraz domu urzędniczym.
  • 1663 - Żydzi stanowią połowę 800-osobowej ludności miasta
  • 1694 - księż­na Ludwika Karolina Radziwiłł prze­ka­zała dob­ra or­lań­skie w zas­taw pod­skar­bie­mu i pi­sa­rzo­wi ziem­skie­mu Wiel­kie­go Księ­stwa Li­tew­skie­go Be­ne­dyk­to­wi Paw­ło­wi Sa­pie­sze z pałacem murowanym, z bu­dyn­ka­mi dwor­ne­mi i fol­war­cz­ne­mi i gu­mien­ne­mi (...) z mias­tecz­kiem Or­lem, z Miesz­cza­na­mi, Ży­da­mi i Oby­wa­te­la­mi wie­y­ski­mi, ze wsia­mi Bo­ia­ry i pod­da­ny­mi w nich miesz­ka­ją­cy­mi
  • 1699 - prawa do dóbr zostały przekazane na rzecz Ja­ku­ba Hen­ry­ka Fle­min­ga

XVIII wiek

  • 1701 - Fle­ming prze­ka­zał Or­lę w zas­taw Ste­fa­no­wi Bra­nic­kie­mu, stol­ni­ko­wi ko­ron­ne­mu. Ten z ko­lei, wy­da­jąc swą cór­kę Krys­ty­nę za mąż za Jó­ze­fa Sa­pie­hę, pod­ko­mo­rze­go Wiel­kie­go Księ­stwa Li­tew­skie­go, od­dał mu w na­dzór ca­łą włość or­lań­ską
  • 1702 - spustoszenie Podlasia w czasie III wojny północnej
  • 1705-1708- kilkakrotne niszczycielskie za­jaz­dy pod­kan­c­le­rzego li­tew­skie­go Sta­nis­ła­wa A. Szczu­ki
  • ok. 1754 - powstaje żydowska synagoga w Orli w stylu barokowym
  • 1775 - w mieście by­ło je­dy­nie 90 do­mów op­ła­ca­ją­cych po­dym­ne
  • 1789 - wojewoda wileński Michał Hieronim Radziwiłł wniósł po­zew do Są­du Ziem­skie­go w Biel­sku, który potwierdził pra­wa Ra­dzi­wił­łów do Or­li i za­żą­dał od Iza­be­lli Bra­nic­kiej zwrotu miasta i okolic
  • 1794 - król Stanisław August Poniatowski po­now­nie zo­bo­wią­zał Iza­be­lę Bra­nic­ką (własną siostrę) do us­tą­pie­nia z Orli
  • 1794 - spaliła się unicka cerkiew św. Symeona.
  • 1796 - w miejscu spalonej cerkwi zbudowano nową cerkiew unicką pw. św. Michała.
  • 1796 - rozbiory Polski i zajęcie Podlasia przez woj­ska i ad­mi­nis­t­rac­ję pru­ską
  • 1799 - w mieście są w 242 do­my

XIX wiek

  • 1808 - po traktacie w Tylży Podlasie zajmują w miejsce pruskich wojska rosyjskie
  • 1808 - ksią­żę Mi­chał Radziwiłł ostatecznie wy­ku­puje miasto z zas­ta­wu od Branickich
  • 1831 - książę Dominik Radziwiłł odwołuje za nadużycia administratora Mi­chała Gra­bow­skiego, który pełnił ten urząd od czasów Branickich. Nowym administratorem zostaje hrabia Wittgenstein.
  • 1834-1836 - rosyjscy zaborcy narzucają grekokatolikom (unitom) przyjęcie wiary prawosławnej. W cerkwiach niszczone są monstrancje i wprowadzane ikonostasy. Ze względu na przewagę liczebną Żydów w mieście, nie było w Orli buntów unickich wiernych, podobnych do tych, jakie miały miejsce w takich wsiach jak Stary Kornin, Nowe Berezowo, Czyże.
  • 1867 - miasto liczyło 1375 miesz­kań­ców, z czego 91% stanowili Żydzi.
  • 1870 - ukończenie budowy prawosławnej cerkwi cmentarnej pw. św. św. Cyryla i Metodego

XX wiek

  • 1900 - Orla liczy już 4286 miesz­kań­ców. Ży­dów było 3678, czy­li po­nad 85%.
  • 1915 - w południowej części terenu dawnej cerkwi zamkowej św. Jana pochowano poległych w okolicach miasta żołnierzy rosyjskich i niemieckich. Zmuszanie przez Kozaków części ludności do wyjazdu do Rosji.
  • 1920 - wojna polsko-bolszewicka
  • 1921 - powrót części ludności po traktacie ryskim
  • 1921 - ludność miasta wy­no­si 1518 osób, z cze­go 1167 sta­no­wi­ą Ży­dzi
  • 1938 - pożar zniszczył 550 budynków miasta w rejonie ulic Narewskiej, Biel­skiej i 3 Ma­ja. Uszkodzona została synagoga. Spaliło się kil­ka ży­dow­skich do­mów mod­lit­wy, w tym dwa przy głów­nej sy­na­go­dze.
  • 1939-1941 - okupacja radziecka, wywózki na Syberię, rekwizycja gruntów cerkiewnych
  • 1941-1944 - okupacja niemiecka, stworzenie getta dla Żydów w rejonie ul. Koszelowskiej i Holokaust
  • 1979 - rozebranie zniszczonej cerkwi św. Michała i jej ponowna rekonstrukcja w 1981
  • 1996 - ukończenie budowy wodociągu w gminie

Zabytki i atrakcje turystyczne

  • Synagoga w Orli - murowana z 2 poł. XVIII w. w stylu barokowym. Na ścianie wschodniej zachowana wnęka po Aron ha-Kodesz
  • kirkut żydowski z XVIII w.
  • kirkut żydowski w XIX w.
  • drewniana parafialna cerkiew prawosławna pw. św. Michała Archanioła z 1797 (wybudowana jako unicka) z drewnianą dzwonnicą z 1874 (cerkiew po rozebraniu została zrekonstruowana w 1981)
  • unicki (obecnie prawosławny) cmentarz z XVIII wieku z cerkwią cmentarną pw. Świętych Cyryla i Metodego z 1870

Źródła do historii miasta

  • H. Goworko, Orla i włość orlańska w XVI-XVIII wieku, praca magisterska pod kierunkiem doc. dr. hab. S. Alexandrowicza, Białystok, 1982, mnps.
  • A. Laszuk, Duża i średnia prywatna własność ziemska na Podlasiu w drugiej połowie XVII w., „Zeszyty Muzeum Wojska”, Białystok, 1995, nr 9.
  • E. Bagińska, Dobra Radziwiłłów linii birżańskiej na Podlasiu w XVII w., „Białostocczyzna”, 1996, nr 4.
  • T. Wiśniewski, Bożnice Białostocczyzny, Białystok, 1992.
  • J. W. Kaczyński, Z badań nad synagogą w Orli, „Białostocczyzna”, 1987, nr 1(5).
  • o. Grzegorz Sosna, Doroteusz Fionik, Orla na Podlasiu: dzieje Cerkwi, miasta i okolic, Bielsk Podlaski, 1997

Kościoły

Na terenie Orli działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

  • Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
    • Parafia św. Apostoła Jana Teologa
  • Kościół Chrześcijan Baptystów
    • Zbór

Ponadto na terenie wioski znajduje się katolicka kaplica dojazdowa pw. Matki Bożej Częstochowskiej, zbudowana w 1925.

Zobacz też

Kody pocztowe, Orla (wyświetlono 1/1)


Ocena internautów miejscowości Orla
Średnia ocena: 4.5
liczba ocen: 20

Wtyczki społecznościowe

Lubisz miejscowość Orla, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze o miejscowości Orla

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-17 01:03:45

Szybka zmiana regionu Polski