Narew (województwo podlaskie)

Narew (białorus. Нараў, Naraŭ) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Narew. Znajduje się około 20 km na północ od Hajnówki, na lewym brzegu rzeki Narew przy drodze wojewódzkiej nr 685.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Narew.

W Narwi urodzili się: arcybiskup Abel, ordynariusz diecezji lubelsko-chełmskiej i arcybiskup Jakub, ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej.

Historia

• 1282 - pierwsza wzmianka o osadzie Narew
• 1421 - założenie wsi przez mieszczan bielskich jako osady portowej w okolicy istniejących wcześniej osad.
• 1514 27 czerwca - nadane zostało prawo chełmińskie na mocy przywileju nadanego przez króla Zygmunta I i tym samym nadano prawa miejskie. Lokacją miał się zająć wojewoda połocki Olbracht Gasztołd.
• 1529 - Narew otrzymała od starosty bielskiego Olbrachta Gasztołda prawa miejskie na prawie magdeburskim. Miejscowość pełniła również rolę stacji postojowej przeznaczonej dla władców podróżujących między Koroną a Litwą. Miasto rozwijało się dynamicznie aż do końca XVII wieku.
• 1533 - wykupienie ziemi bielskiej wraz z Narwią przez królową Bonę od Olbrachta Gasztołda
• 1554 - w mieście przebywał król Zygmunt August
• 1555 - potwierdzenie przywilejów miejskich
• 1558 - w mieście przebywała z królewnami królowa Bona. (data do poprawy, Bona zmarła w 1557).
• 1576 5 grudnia - potwierdzenie przywilejów przez króla Stefana Batorego. Miasto liczy 178 domów.
• 1580 - w mieście przebywał król Stefan Batory
• 1582 - w mieście ponownie przebywał król Stefan Batory
• 1616 - w mieście było 135 rzemieślników
• 1650 - wybudowanie trójczłonowego mostu na rzece Narew
• 1665 - odbudowanie jednego członu mostu na polecenie króla Jana Kazimierza
• XVII wiek - potop szwedzki i upadek miasta; do dziś nie odzyskało ono pierwotnego znaczenia
• 1767 - potwierdzenie przywilejów przez króla Stanisława Augusta
• XVIII wiek - zarządzenia Stanisława Augusta o ochronie Puszczy Białowieskiej - załamanie gospodarki miejskiej
• 1807 - 1915 - Narew jest pod zaborem rosyjskim
• 1934 - utrata praw miejskich
• 1939 - okupacja niemiecka, następnie radziecka
• 1941 - ponowna okupacja niemiecka
• 1941 31 lipca - Niemcy wymordowali pod Waśkami 43 mieszkańców Narwi
• 1944 - Narew zajmuje Armia Czerwona
• 1945 marzec - Narew zajmuje oddział V Brygady Wileńskiej AK pod dowództwem mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", starcia z NKWD,KBW, UB i MO.
• 1974 - spłonęła drewniana synagoga
• 1989 - rozpoczyna działalność firma Pronar

Zabytki

• Układ przestrzenny z XVI wieku, nr rej.:510 z 22 grudnia 1981
  • Cmentarz prawosławny z XVIII wieku
• Kościół pw. św. Stanisława bp. i Wniebowzięcia NMP, drewniany z 1775 r. przebudowa fasady 1853–1882, nr rej.:334 z 18 lutego 1971
• Drewniana dzwonnica z 1772 roku, nr rej.:413 z 12 grudnia 1977
• Cmentarz rzymskokatolicki z XIX wieku, nr rej.:A-101 z 29 grudnia 1982
• Drewniana parafialna cerkiew prawosławna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1882 roku, częściowo spalona w 1990, nr rej.:746 z 31 grudnia 1990
• Kaplica cmentarna katolicka pw. św. Wincentego, murowana z lat 1840–1848
• Dom parafialny z pocz. XX wieku
• Drewniana zabudowa z końca XIX i pocz. XX wieku
• Cerkiew cmentarna pw. MB Kazańskiej z 1993 r., murowana, zbudowana na wzór greckokatolickiej z 1726 r., przeniesionej na obecne miejsce z cmentarza
• Zaniedbany cmentarz żydowski

Kościoły

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
  • Parafia Podwyższenia Krzyża Pańskiego
• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława
• Kościół Chrześcijan Baptystów
  • Zbór

Zobacz też

• Synagoga w Narwi
• Stara Synagoga w Narwi
• Narewka