Orzeszkowo (województwo podlaskie)

Orzeszkowo – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Hajnówka.

W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa białostockiego.

Wieś zlokalizowana jest 8 km na południe od Hajnówki, na trasie PKP Hajnówka – Czeremcha, na polanie, w zachodniej części Puszczy Białowieskiej. Przez wieś i jej liczne kolonie przebiegają drogi do przyległego obszaru puszczy, w tym droga do Topiła przez Olszynę i Łozice.

Historia

Orzeszkowo powstało przed rokiem 1631, jako wieś osoczników, dla ochrony puszczy białowieskiej (Jerzy Wiśniewski, Osadnictwo wschodniej Białostocczyzny..., s.7-78). Pod nazwą Wola Orzeszkowa, jest wymienione w ordynacji z roku 1639 ("Trzy dni w puszczy białowieskiej", Faliński i inni, Białystok 1970).

Nazwa pochodzi prawdopodobnie od rodu Orzeszków.

Podczas powstania styczniowego walczył tu Walery Wróblewski – późniejszy generał Komuny Paryskiej. Świadectwem walk jest istniejąca do dziś mogiła sześciu nieznanych powstańców z roku 1863 zlokalizowana przy budynku szkoły. Druga mogiła znajduje się 1,5 km na południe przy drodze do Jakubowa.

W roku 1906 uruchomiono przebiegający przez Orzeszkowo odcinek linii kolejowej Siedlce – Wołkowysk. Przystanek kolejowy powstał w okresie późniejszym. Dla okresu I wojny światowej charakterystyczna jest ewakuacja części ludności na obszary położone daleko w głąb Rosji, między innymi aż na Krym.

Najtragiczniejszym wydarzeniem historii najnowszej jest pożar z 12 sierpnia 1946, z którego ocalały tylko trzy domostwa. Po tym wydarzeniu, w celu zmniejszenia gęstości zabudowy rozśrodkowano gospodarstwa do licznych kolonii. We wsi znajduje się cerkiew prawosławna pw. Wniebowstąpienia Pańskiego – obecnie parafialna.

Dzień dzisiejszy

Orzeszkowo liczy około 120 gospodarstw, gdzie mieszka 450–500 osób, głównie wyznania prawosławnego. Istotnym elementem kultury jest Folklorystyczny Zespół Śpiewaczy "Orzeszki". ("Repertuar zespołów folklorystycznych białostocczyzny" Zeszyt nr 4, Stanisław Kopa). Historycznie, Orzeszkowo, jak i całe Podlasie, leży w wielokulturowym obszarze pogranicza. (Znajdująca się nieopodal szosa Hajnówka – Kleszczele biegnie mniej więcej wzdłuż historycznej granicy Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego). Pod względem językowym Orzeszkowo, pomimo niewielkiej odległości od obecnej Białorusi, znajduje się na północnej granicy występowania gwar ukraińskich.

Zobacz też: Orzeszkowo, Orzeszków