Gmina Turośl

Gmina Turośl to gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie łomżyńskim.

Siedziba gminy to Turośl.

Historia

Osady na obrzeżu Puszczy Kurpiowskiej zaczęto zakładać około połowy XVII wieku. Wieś Turośl powstała w wieku XVIII-tym, pierwotnie jako osada leśniczego zlokalizowana nad rzeką Turoślanką. Przez dłuższy czas tereny dzisiejszej gminy były zastrzeżone do wyłącznej dyspozycji książąt mazowieckich (zagajone) – stąd pierwotna nazwa tej części puszczy brzmiała Zagajnica. Obszar Zagajnicy Królewskiej obfitował w tury i łosie, stąd późniejsza nazwa tej miejscowości – Turośl. Pierwszymi osadami na jej terenie były rudy, czuli kuźnice, gdzie wytapiano żelazo z rudy darniowej, osady smolarzy produkujących smołę, dziegieć i węgiel drzewny oraz osady bartników zajmujących się rozwiniętą na szeroką skalę hodowlą pszczół. Turośl była również osadą leśną, a jej mieszkańcy trudnili się łowiectwem, pszczelarstwem, wytapianiem smoły, rudy darniowej i obróbką drewna.

Z biegiem lat, gdy ubywało lasów, Turośl przekształcała się w osadę rolniczą. Miały miejsce wystąpienia przeciwko najeźdźcy w okresie potopu szwedzkiego i wojny północnej (bohater ludowy Stach Konwa), udział w powstaniach narodowych czy walka z hitlerowskim okupantem. Podczas powstania styczniowego znaczące w historii regionu bitwy stoczono pod Lemanem i pomiędzy Ksebkami a Łączkami.

W okresie międzywojennym Kurpiowszczyzna, spustoszona rabunkową gospodarką zaborcy i znacznie zniszczona w czasie I wojny światowej, stanowiła region ubogi. Krytyczna sytuacja licznej biedoty wiejskiej doprowadziła do podjęcia przez Kurpiów akcji protestacyjnych. W Turośli, Nowej Rudzie, Cieciorach miały miejsce wystąpienia przeciwko władzom i policji. Ich rezultatem był słynny marsz Kurpiów na Kolno w 1924 roku, zakończony pomimo licznych represji częściowym cofnięciem uznwanych za krzywdzące podatków.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Turośl ma obszar ok. 198,43 km², w tym:

• użytki rolne: 68%
• użytki leśne: 26%

Gmina stanowi 21,12% powierzchni powiatu.

Demografia

Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwały 4994 osoby.

Dane z 30 czerwca 2004:

Zasoby wodne

• Rzeka Pisa wraz z jej dopływem, Turoślanką
• Jezioro Łacha
• Graniczące z gminą jezioro Serafin

Kultura

• Gminny Ośrodek Kultury znajdujący się w zabytkowym spichlerzu
• Izba Regionalna zlokalizowana w zabytkowym wiatraku, zgromadziła około 500 eksponatów przedstawiających życie i historię Kurpiów
• Gminna Biblioteka Publiczna

Instytucje te pełnią wiele funkcji, takich jak:

• gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie , ochrona i udostępnianie dóbr kultury
• tworzenie warunków do rozwoju amatorskiego ruchu turystycznego ,folkloru i sztuki ludowej
• rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych społeczeństwa

Miejscowości

Adamusy, Charubin, Charubiny, Cieciory, Cieloszka, Dudy Nadrzeczne, Krusza, Ksebki, Leman, Łacha, Nowa Ruda, Popiołki, Potasie, Ptaki, Pudełko, Pupki, Samule, Szablaki, Trzcińskie, Turośl, Wanacja, Zimna.

Sąsiednie gminy

Kolno, Łyse, Pisz, Zbójna