Milejczyce

Milejczyce (ukr. Мілейчиці / Milejczyci, białorus. Мілейчыцы / Milejczycy) – wieś w Polsce położona na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, w gminie Milejczyce. Miejscowość jest siedzibą gminy Milejczyce.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.

W miejscowości znajduje się jedyna w gminie szkoła - oddany do użytku w 1954 Zespół Szkół w Milejczycach.

Historia

Osada istniała już w XV wieku. W 1516 Milejczyce otrzymały miejskie prawo magdeburskie z rąk króla Polski Zygmunta I Starego, który kazał tu zbudować stację królewską, natomiast w 1529 powstała parafia katolicka. Według lustracji z 1566 istniał tu kościół katolicki św. Stanisława, cerkiew św. Barbary i św. Mikołaja, dwór królewskiego starosty i 25 karczm. W tym roku miasto włączono do województwa podlaskiego. W 1588 miasto weszło w skład dóbr stołowych króla Polski ekonomii brzeskiej. W 1657 nastąpiło spalenie kościoła przez wojska moskiewskie, a w 1740 rozpoczęto budowę nowego drewnianego kościoła katolickiego z dzwonnicą. Wzmianka o planowanej budowie ratusza pojawiła się w 1744. W 1809 Stanisław Szantyr założył szkółkę parafialną.

W 1839 zakazane zostało przez zaborcę wyznawanie greckokatolicyzmu. W 1857 wybudowano pierwszą drewnianą synagogę. W 1859 miał miejsce pożar miasta, a w 1900 została zbudowana cerkiew prawosławna. Po I wojnie światowej miejscowość straciła prawa miejskie. W czasie wojny polsko-sowieckiej (1920), Milejczyce liczyły nieco ponad 1200 mieszkańców. 20 sierpnia 1920 Brygada Jazdy Wojska Polskiego rozbiła cofającą się spod Warszawy Grupę Szturmową Armii Czerwonej.

W okresie międzywojennym miejscowość była letniskiem ludności żydowskiej z 2085 mieszkańcami (ponad 40% stanowili Żydzi). W 1927 wybudowano synagogę. W latach 1939–1941 wieś znajdowała się pod okupacją radziecką a od 22 czerwca 1941 do 1944 pod okupacją niemiecką. W 1942 utworzone zostało przez Niemców getto dla Żydów. W 1944 wieś zajęta została przez Armię Czerwoną. W dniu 10 września 1945 roku szwadron Zygmunt z Brygady Wileńskiej AK rozbroił posterunek milicji i zniszczył akta w urzędzie gminy.

Zabytki

• Kościół parafialny św. Stanisława z 1740 – orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej. Zamknięty przez zaborcę rosyjskiego w 1865 i zamieniony na cerkiew, zwrócony katolikom w 1919. Przy kościele znajduje się dzwonnica drewniana z 1740.
• Parafialna cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Barbary z 1900. Drewniana, orientowana. Ikonostas z ok. 1900 z dwiema barokowymi ikonami.
• Cerkiew cmentarna pod wezwaniem św. Mikołaja z 1820. Drewniana, orientowana.
• Synagoga z 1927 (po II wojnie światowej kino, obecnie zamknięte) w miejscu poprzedniej z 1857. Murowana z cegły, na planie prostokąta, nietynkowana. Na elewacji pd. gwiazda Dawida i data budowy.
• Cmentarz żydowski