Jabłoń Kościelna

Jabłoń Kościelna – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Nowe Piekuty.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Historia

Historia miejscowości

Miejscowość drobnoszlachecka założona na początku XV w. Kolejne nazwy miejscowości: Jabłonia, Jabłoń-Wronia, Jabłoń Wielka, obecnie Kościelna. Ośrodek okolicy szlacheckiej obejmującej kilkanaście wsi, rozróżnianych drugim członem nazwy. Zamieszkiwana przez różne rody Jabłońskich.

W roku 1676 umieszczona w spisie miejscowości ziemi bielskiej.

W roku 1827 w wmiejscowości 28 domów i 162 mieszkańców. Pod koniec XIX w. grunty włościańskie liczą 479 morgów, a kościelne 118. W miejscowości szkoła początkowa, 2 wiatraki i 2 karczmy.

Ludność żydowska w całej parafii to 123 osoby.

Historia kościoła

Pierwszy znany kościół wzmiankowany w 1480 r. Parafia pw. św. św. Piotra, Leonarda i Marii Magdaleny erygowana przez biskupa łuckiego Jana. Fundatorami miejscowi dziedzice; bracia: Dobiesław, Jakub, Mikołaj i Stanisław wraz z rodzicami oraz Jadwiga, żona Szczepana z synami Janem, Piotrem i Mikołajem.

Zapewne kolejny, drewniany kościół spłonął w czasie wojen szwedzko-moskiewskich. Odbudowany.

W roku 1732 wzniesiono następny, drewniany, dwuwieżowy. Remontowany w 1842. Spłonął w 1866.

Obecny, murowany, według projektu architekta Karola Majewskiego, zbudowany w latach 1867-1868 staraniem ks. proboszcza Franciszka Kruszewskiego. Fundatorami: Ignacy Jeliński i parafianie. Parafia katolicka liczy w tym czasie 2281 wiernych.

Kościół jest siedzibą parafii św. Apostołów Piotra i Pawła. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Wysokie Mazowieckie.

Historia szkolnictwa

• http://spjablonk.webpark.pl/historia.html

Obiekty zabytkowe

• kościół parafialny pw. ś.ś. Piotra i Pawła
• na cmentarzu kościelnym
  • grobowiec Ferdynanda Gostkowskiego, sędziego pokoju okręgu tykocińskiego, właściciela Mazur
  • grobowiec Anieli Szepietowskiej (zm. 1853).
• dwa cmentarze z okresu I wojny światowej

Organizacje użyteczności publicznej

• Zespół Szkół w Jabłoni Kościelnej, Mazowiecka 1
• Ochotnicza Straż Pożarna, ul. Cmentarna, 18-212 Jabłoń Kościelna

Tranzyt

Jabłoń Kościelna ma drogowe połączenia z miejscowościami Wysokie Mazowieckie, Mazury, Nowe Piekuty, Jabłoń-Dąbrowa, Dąbrówka Kościelna, Stara Ruś (a przez to z Sokołami i Kuleszami Kościelnymi) oraz z miejscowością Rzące. Układ ulic w Jabłoni Kościelnej przypomina literę H.

Obok wsi znajduje się przystanek kolei Białystok – Warszawa.