Wojny-Pogorzel

Wojny-Pogorzel – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Szepietowo.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Historia

W roku 1203 wzmiankowane Wojnowo cum villis attinentiis jako osada należąca do kościoła w Zuzeli. Wsie pierwotnie zamieszkane przez Wojnów obejmowały ziemię między Ciechanowcem a Wysokiem Mazowieckiem. Na wymienionym terenie powstały trzy parafie: Kuczyn – 1419, Wyszonki – 1464 i Dąbrówka – początek XVI w.

Książę mazowiecki Bolesław w roku 1435 nadaje Adamowi de Wojny 10 łanów chełmińskich nad Brokiem Małym, przy granicy Przeździeckiego.

W roku 1455 w aktach sądowych ziemi bielskiej wymienione są:

• Wojny-Króle
• Wojny-Bakałarze
• Wojny-Krupy
• Wojny-Piotrowce
• Wojny-Izdebnik
• Wojny-Dąbrówka, współcześnie Dąbrówka Kościelna
• Wojny-Piecki
• Wojny-Pogorzel
• Wojny-Wawrzyńce.

Paweł, książę holszański, biskup łucki zatwierdził w roku 1519 przynależność wsi do parafii Kuczyn. Pleban kuczyński otrzymywał dziesięcinę od Wawrzyńca Woyno i jego synów: Jakuba, Piotra, Stanisława i Jerzego. W 1577 r. podatek płacili: Piotr niegdy Grzegorz i Jan, komornik ziemski z włók osiadłych 2 1/2 i od 10 ogrodników. Od 1/2 włóki osiadłej pobór płacił szlachetny Jakub Falkowski.

W 1717 r. wieś znajdowała się w parafii Dąbrówka, liczyła 16 włók, z których pleban otrzymywał 32 kopy dziesięciny.

Niektórzy, wymienieni w źródłach siedemnastowiecznych mieszkańcy wsi:

• Bartłomiej Woyno z przydomkiem Zagroba
• 24 IX 1739 r. odbył się chrzest dziecka urodzonego z Bartłomieja i Konstancji Woynów, imieniem Nikodem.
• Marcjan Woyno i jego żona Teresa z Dąbrowskich
• 7 XI 1774 r. odbył się ślub Marcjanny Woyno z Walentym Woyno
• 1780-1781: Zagroba, Okulus, Zygmuncik, Głąb
• Walenty Woyno zwany Zygmuncik, wziął ślub z Domicellą, panną, córką niegdy Marcina Woyny ze wsi Pułazie
• 16 II 1789 r . Jakub Woyno zwany Zagroba ze wsi Pogorzel, syn niegdy Macieja Woyny, zawarł związek małżeński z Teresą Kostrówną, córką urodzonego Pawła Kostro ze wsi Kostry-Litwa

W 1790 r. w Wojnach-Pogorzeli było 16 działów drobnoszlacheckich. Każdy właściciel posiadał po l. dymie. Jedynie Jakub Woyno miał dymów 12.

W roku 1827 miejscowość liczyła 29 domów i 183 mieszkańców.

W latach 1832-1836 w aktach parafii w Dąbrówce występował Józef Apoznański, radca wojewódzki, dziedzic wsi Wojny-Pogorzel, wójt gminy Wojny-Szuby. Był kapitanem Pułku 5 Piechoty Liniowej Wojsk Polskich.

W latach 1856-1867 notowany był podział wsi na trzy części: Zygmuncikowska, Okulusowska, Bosakowska. Rok 1867: 15 osad, użytki rolne o powierzchni 50 morgów. Folwark Pogorzel – 196 morgów. Pod koniec wieku XIX wieś drobnoszlachecka w powiecie mazowieckim, gmina Szepietowo, parafia Dąbrówka Kościelna.

W roku 1865 majątek Pogorzel, liczący ok. 110 ha własnością Jakuba Dąbrowskiego. W 1915 zabudowania majątku spłonęły. Andrzej Dąbrowski był właścicielem do około 1921 r.

W 1921 wyszczególniono:

• wieś Wojny-Pogorzel. Było tu 30 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym i 2 inne zamieszkałe oraz 200 mieszkańców (100 mężczyzn i 100 kobiet). Narodowość polską podało 190 osób, a 10 białoruską
• folwark Wojny-Pogorzel, gdzie naliczono 3 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 61 mieszkańców (24 mężczyzn i 37 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską.

W 1944 r. były tu 2 większe gospodarstwa:

• Pogorzel A, majątek liczący około 120 ha, należący do Stanisława Dąbrowskiego, a po jego śmierci w więzieniu białostockim, do wdowy Stanisławy i córki Jadwigi
• Pogorzel B, majątek około 60-hektarowy należący do Władysława Dąbrowskiego i żony Stanisławy, zesłanych przez sowietów do Kazachstanu. W roku 1944 Pogorzel B nie została objęta reformą rolną.

Współcześnie

Wieś typowo rolnicza. Produkcja roślinna podporządkowana hodowli krów i produkcji mleka.

W pobliżu wsi przebiega droga krajowa 66.