Kołaki Kościelne

Kołaki Kościelne − wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie zambrowskim, w gminie Kołaki Kościelne. Miejscowość ta znajduje się kilka kilometrów od drogi krajowej nr. 8. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego. Obecnie jest siedzibą gminy Kołaki Kościelne.

Sama wieś powstała w XV w. Dawne wsie - Kołaki Stare i Nowe (obecnie Kościelne), Czachy Kołaki i Gunie–Ostrów - powstały z nadania w ok. 1416 roku 30 włók ziemi Wojciechowi herbu Kościesza z Kołak. Osiedla wiejskie pochodzą w dużej części z kolonizacji drobnej szlachty zagrodowej. Wiele wsi charakteryzuje się dwuczłonowymi nazwami, co związane było z podziałami rodzinnymi ziem poszczególnych rodów i tworzeniem przysiółków. Niejednokrotnie wieś, będąca siedzibą parafii, ma w nazwie człon "kościelna/e" (Kołaki Kościelne, Jabłonka Kościelna, Kulesze Kościelne, Płonka Kościelna, Wyszonki Kościelne, itp.).

W Kołakach urodzili się m.in. ks. Kazimierz Hamerszmit - były więzień Dachau (KL), zmarły w opinii świętości, oraz polski historyk i badacz dziejów osadnictwa w Polsce - Jerzy Wiśniewski. Podczas II wojny światowej w pobliskich lasach znajdowała się jedna z siedzib dowództwa Okręgu AK Białystok.

Komunikacja drogowa

Z Kołak Kościelnych można jechać do wielu miejscowości:
- Rosochate Kościelne (przez Jabłonkę Kościelną i DK66)
- Zambrowa (przez Wiśniewo)
- Białegostoku i Warszawy (przez dojechanie do miejscowości Gosie Małe i zjazd na DK8)
- Wygody (przy DK63) przez DK8 w Gosiach Małych)
- Kulesz Kościelnych (przez Czarnowo-Biki, gdzie znajdują się drogi do miejscowości Rutki-Kossaki i Gołasze Mościckie)

Kościół parafialny

W historii parafii Kołaki istniało kilka kościołów drewnianych. Obecny kościół murowany, który jest siedzibą parafii Wniebowzięcia NMP, zbudowano w stylu neoklasycystycznym w latach 1834-36 staraniem księdza Józefa Kuleszy. Fasadę i samą wieżę ukończono w 1871 r. W 1980-1984 r. kościół poddano gruntownemu remontowi, rozbudowując go o część prezbiterialną oraz zakrystię.

W murze kościoła umieszczono dwie tablice epitafijne. Jedna dotyczy Stanisława Detynieckiego, dziedzica wsi Kiełczewo. Druga tablica dedykowana jest Janowi Piwońskiemu (1774 - 1842). Obok kościoła znajduje się dzwonnica murowana z cegły, nietynkowana, pochodząca z 1925 r.

W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Zambrów.

Inne informacje

W miejscowości znajduje się izba pamięci Przemysława Gosiewskiego, w której zgromadzono fotografie polityka, różne dokumenty związane z jego działalnością polityczną oraz wyłożone po katastrofie smoleńskiej księgi kondolencyjne. Izbę pamięci zorganizowali własnym kosztem, w należącym do siebie gospodarstwie, rodzice zmarłego. Otwarto ją 10 października 2010 roku z udziałem Jarosława Kaczyńskiego.