Grabiny-Zameczek

Grabiny-Zameczek (niem. Herrengrebin) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Suchy Dąb na obszarze Żuław Gdańskich u ujścia Kłodawy do Motławy. Wieś jest siedzibą sołectwa Grabiny-Zameczek w którego skład wchodzą również miejscowości Grabowe Pole, Grabowo i Grabina-Duchowne.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Historia

Po raz pierwszy została wymieniona w dokumencie księcia Mściwoja II z 1273 r., jako "Grabino". Po zagarnięciu Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków urosła do rangi ważnego gospodarczo ośrodka administracyjnego, rządzonego przez wójtów. Ich siedzibą był już w XIV w. dwór obronny, otoczony wałem i palisadą oraz fosą. Dzięki doskonałym warunkom glebowym majątek stał się wkrótce jedną z głównych baz hodowlanych w państwie krzyżackim. W 1404 r. np. znajdowało się w niej 2200 owiec, 120 sztuk bydła, 480 świń a nadto stadnina licząca 300 koni. Z uwagi na częste przyjazdy do bogatej posiadłości mistrzów Zakonu, wybudowano w 1406 r. nowy murowany zamek w stylu gotyckim. Jednocześnie nad Motławą wybudowano akwedukt z wodami skierowanej tutaj rzeki Kłodawy, którymi zasilono fosę zamkową oraz młyn. Z chwilą wybuchu wojny 13-letniej gdańszczanie wyprawili się bezzwłocznie do Grabin-Zameczka, by go zagarnąć. W 1459 r. zrównano zamek, a otaczające go elementy obronne zostały zburzone na polecenie gdańskiej Rady Miejskiej. Mszcząc się, Krzyżacy zniszczyli i zrabowali majątek, a służbę wymordowali. Spustoszoną posiadłość przejął jako dzierżawę jeden z patrycjuszy gdańskich i odbudował forteczkę. W późniejszych latach Grabiny były zdobywane przez wojska Stefana Batorego który walczył ze zbuntowanym miastem Gdańskiem. W 1577 r. ten sam król kierował stąd akcją represyjną przeciw Gdańskowi. W 1628 i 1628 r. w odbudowanym zamku przebywał król szwedzki Gustaw Adolf, inicjator wojny z Polską i wódz rozbójniczej armii. Podczas potopu Szwedzi organizowali stąd łupieskie wyprawy na Gdańsk. W styczniu 1657 r., gdy zamarzły wody w fosie zamkowej, ruszył na Grabiny oddział gdański w sile 1600 ludzi. Po zażartej walce zdobyto warownie. W późniejszych czasach wojenne uciążliwości nie omijały majątku grabińskiego, ale kończyło się na kwaterunkach i rekwizycjach.

Zabytki

• Zamek - liczne przebudowy spowodowały niemal całkowitą utratę pierwotnej formy architektonicznej. Czytelny pozostał zarys czworobocznego założenia z wewnętrznym dziedzińcem. Zachowały się pozostałości zachodniego skrzydła dworu obronnego, z herbem Gdańska na bramie wjazdowej.
• fosy obronne
• gotyckie mury dawnego browaru
• Park przydworski z dębem o obwodzie 6,9 m.
• Najwyższe wzniesienie Żuław Wiślanych (14,6 m n.p.m.), noszące od 2011 wyłonioną w konkursie nazwę Batorowy Ostaniec.

Inne miejscowości o nazwie Grabiny: Grabiny, Grabina