Trzciano (województwo pomorskie)

Trzciano (niem. Honigfelde lub Königfelde) to wieś na Powiślu (na skraju Pojezierza Iławskiego) w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, we wschodniej części gminy Ryjewo.

Historia wsi

Pierwsze ślady osadnictwa ludzi na terenie Trzciana pochodzą z pierwszej połowy V wieku.

Średniowiecze

Wieś Trzciano powstała w XIII wieku na terenach tamtejszego państwa krzyżackiego. Krzyżacy zaczynali w tamtych czasach zakładać tam liczne wsie i zachęcali chłopów, aby w nich się osiedlali, nadając im ziemię lub np. tytuły szlacheckie. Pierwsze wzmianki o Trzcianie pochodzą z roku 1242. Według innych źródeł, Trzciano miało być założone między latami 1327 a 1366.

Najprawdopodobniej pierwszą nazwą tejże wsi był Medicz, Miedicz, pochodzące od miodu, który był tam wyrabiany w dużych ilościach. Od miodu również wzięła się niemiecka nazwa wsi – Honigfelde (niem. Miodowe pole, od der Honig – miód). W późniejszych latach, zapewne wskutek pomyłki, nazwa została zmieniona na Königfelde (niem. Królewskie pole). Trzciano pod tymi nazwami (również w formie dwuczłonowej, np. Honig feldt) występuje na wielu mapach Pomorza z XVII wieku.

W 1466, po wojnie trzynastoletniej, Königfelde bądź Honigfelde pozostało w granicach Prus Królewskich, a na początku XVI wieku wieś stała się własnością pruskiej rodziny Brandtów.

Wojna polsko-szwedzka 1626-1629

W XVII wieku, podczas wojny ze Szwecją, wieś stała się świadkiem ważnych działań wojennych. Tutaj właśnie w 1629 starły się wojska króla Gustawa Adolfa i hetmana polnego Stanisława Koniecpolskiego, co zakończyło się całkowitym zwycięstwem Polaków i miało wpływ na późniejsze działania Szwedów na tamtych terenach. Po bitwie, na jej pamiątkę, wzniesiono w Trzciano drewnianą kapliczkę, która w 1882 została zastąpiona kapliczką murowaną, stojącą do dziś. Bitwę upamiętnia też stojący w Trzcianie kamień pamiątkowy.

Bitwa została odnotowana przez historyków jako bitwa pod Trzcianą. Trzciana, Trzciany lub Trzcianka – były to późniejsze polskie nazwy wsi, najprawdopodobniej pochodzące od trzcin, które mogły bujnie rosnąć nad tamtejszymi jeziorami. W XIX wieku nazwa ta zmieniła się w obecną – Trzciano.

Lata późniejsze

W latach 1918-1945 Trzciano było położone na terenie Prus Wschodnich; w roku 1920 podczas przegranego przez Polaków plebiscytu na Warmii i Mazurach miejscowa ludność opowiedziała się w 64,36% za Polską, zaś w 35,64% za Prusami. Mimo opcji propolskiej mieszkańców wsi, wieś pozostała na obszarze niemieckim.

W okresie międzywojennym (1918-1939) Trzciano stanowiło silny ośrodek polskości, do czego przyczyniło się kilka osób, m.in. Antoni Lewicki. Tutaj właśnie działała założona przez niego propolska organizacja Sokół, a w jego domu założona została polska szkoła – jedna z pierwszych polskich szkół na Powiślu. Innymi działaczami polonijnymi działającymi na tym terenie byli Antoni Pacer oraz Teofil Sadowski – obaj pochodzili właśnie z Trzciana. Jednak wszyscy trzej wyżej wymienieni, podczas II wojny światowej ulegli represjom hitlerowskim i zostali wywiezieni do hitlerowskich obozów koncentracyjnych Stutthof oraz Mauthausen-Gusen w Niemczech, gdzie wszyscy zginęli. W 1966 z okazji obchodów tysiąclecia historii Polski odsłoniono w Trzcianie tabliczkę złożoną im w hołdzie.

W roku 1945 wieś owa znalazła się ponownie w granicach Polski. W latach 1945-1975 administracyjnie należała ona do ówczesnego województwa gdańskiego; następnie, w latach 1975-1998 była ona położona w województwie elbląskim. W ramach reformy administracyjnej, w 1999 Trzciano znalazło się w obrębie województwa pomorskiego.

Trzciano dzisiaj

Populacja Trzciana widocznie zmniejsza się na przestrzeni lat, głównie z powodu wyprowadzania się jego mieszkańców do miasta. W roku 1877 wieś zamieszkiwało 1040 osób, w latach 30. XX wieku – ponad 700. Dziś, liczba mieszkańców wynosi ok. 400-450.

Infrastruktura

Droga powiatowa przebiegająca przez Trzciano i łączące je z okolicznymi miejscowościami, m.in. z Kwidzynem jest wyasfaltowana, lecz nie posiada oświetlenia. Dużym problemem dla przejeżdżających jest to, że trasa jest bardzo wąska oraz pokryta dziurami. We wsi nie funkcjonuje komunikacja autobusowa. Poza drogą główną istnieje w Trzciane również dwadzieścia pozostałych, niewyasfaltowanych dróg piaskowych bądź żwirowych, które najczęściej łączą ją z gospodarstwami położonymi na polach lub prowadzą do sąsiednich wsi. Łączna ich długość wynosi 16,38 km.

Zabudowa wsi nie jest zbyt zwarta; najwięcej domostw znajduje się oczywiście w jej centrum, lecz poza tym istnieje wiele gospodarstw domowych wybudowanych daleko od reszty, na okolicznych polach. Trzciano jest stelefonizowane oraz posiada sieć wodociągową, jednak nie ma kanalizacji.

Na terenie Trzciana znajdują się dwa sklepy spożywczo-przemysłowe. We wsi znajduje się świetlica wiejska, Koło Gospodyń Wiejskich oraz wypożyczalnia sprzętu gospodarstwa domowego. Na jej terenie działa również Ochotnicza Straż Pożarna – jedna z czterech remiz znajdujących się w gminie Ryjewo.

Ponieważ Trzciano posiada typowo wiejską rzeźbę terenu, mieszkańcy wsi utrzymują się głównie z rolnictwa, chociaż niektórzy pracują poza miejscem zamieszkania.

Samorząd

Obecnie (2011) funkcję sołtysa wsi sprawuje Paweł Furman, zaś radnym sołectwa jest Jerzy Paradowski.

Komunikacja drogowa

Do Trzciana można dojechać:

• jadąc drogą wojewódzką nr 524 na odcinku Ośno-Dubiel i skręcając mniej więcej w połowie drogi na Straszewo,
• jadąc prosto drogą powiatową na odcinku Kwidzyn-Kamionka-Brokowo-Trzciano,
• jadąc drogą powiatową na odcinku Mikołajki Pomorskie-Pierzchowice-Watkowice Małe i skręcając w Pierzchowicach na drogę gminną bezpośrednio do Trzciana,
• jadąc prosto drogą powiatową na odcinku Ośno-Straszewo-Trzciano.

Ciekawostki

• Dawniej, istniał w Trzcianie kościół katolicki, który jednak został zniszczony przez Szwedów w trakcie ich najazdu.
• Z Trzcianem związana jest miejscowa legenda, według której podczas bitwy Polaków ze Szwedami w 1629 uciekający na łodzi król Gustaw Adolf upuścił swą buławę, która wpadła do jeziora. To symbolizowało całkowitą przegraną Szwedów (buława była wtedy symbolem władzy wojskowej) i król był bliski załamania. Buława spoczywa ponoć do dziś w jednym z kilku niedużych jezior na terenie Trzciana.
• Ponieważ Trzciano jest dość rozległą pod względem powierzchni wsią, jej mieszkańcy dzielą Trzciano na cztery części: Czarne Bagno, Białe Bagno, "Rogal" i Buławę (od jeziora, gdzie prawdopodobnie leży buława króla Gustawa Adolfa, patrz wyżej);
• Trzciano posiada też swój klub piłkarski, Rodło Trzciano, który gra obecnie w VI lidze (A-klasa). Mecze z pozostałymi gminnymi drużynami są rozgrywane na pełnowymiarowym boisku piłkarskim znajdującym się w Trzcianie.

Zobacz też

• Dubiel
• Mątki
• Pułkowice
• Ryjewo
• Straszewo
• Tychnowy
• Trzciano
• Trzciana
• Nowe Trzciano
• Stare Trzciano