Łupawa (województwo pomorskie)

Łupawa (kaszb. Łëpôwô, niem.: Lupow) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Potęgowo przy drodze wojewódzkiej nr 211. Wieś leży nad rzeką Łupawa, zbudowana jest na planie wielodrożnicy, pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1282. Miejscowość jest placówką Ochotniczej Straży Pożarnej. W roku 1689 Łupawa otrzymała na krótki okres prawa miejskie.

W latach 1945-54 i 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Łupawa. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie słupskim.

Ślady przeszłości

Liczne odkrycia archeologiczne, cmentarzyska megalityczne (megality) ludności grupy łupawskiej kultury pucharów lejkowatych datowane na lata 5000-4900 i 2800-2500 p.n.e. oraz groby ludności kultury łużyckiej, kultury ceramiki sznurowej, cmentarzysko kurhanowe położone około 2 km na południowy wschód od wsi Łupawa, datowane na lata 1700-1600 p.n.e. ze znaleziskami z wczesnej epoki brązu – największy zachowany obecnie w Polsce kompleks cmentarzysk megalitycznych. Cechą charakterystyczną łupawskiego skupiska grobowców jest ich kształt, przypominający zbliżony do prostokąta, silnie wydłużony trapez.

• Lud kultury pucharów lejkowatych był najstarszym na Pomorzu Środkowym ludem rolniczym (chów świń, zbieractwo runa leśnego oraz uprawa pszenicy).
• Megality – w średniowieczu nazywano tumuli paganorum – grobowce pogan lub tumuli gigantis – grobowce gigantów, zamieszkujący Pomorze Niemcy nazywali je Hünenbetten – łoża olbrzymów, w Polsce, na Kujawach, mówiono na nie niekiedy żale, lub żalki.

• Prawa miejskie, Łupawa uzyskuje (przejściowo) pod koniec XVII wieku.
• Ostatnie Kazanie Kaszubskie obyło się w 1778.

Gospodarka

Na 58,8 kilometrze od ujścia Łupawy w 1925 r. wybudowano jaz dla potrzeb młyna wodnego, siłownię młyna w 1982 roku wyposażono w turbinę Francisa i zaadaptowano na elektrownię wodną o mocy 50 kW. Jest to najwyżej położona elektrownia na Łupawie.

Zabytki

Kościół z końca XVIII wieku z barokową amboną i drewnianą chrzcielnicą z 1865 roku.