Nawcz

Nawcz (kaszb. Nôwcz) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim, w gminie Łęczyce, na trasie obecnie zawieszonej linii kolejowej Kartuzy – Lębork.

Według danych na dzień 31 grudnia 2011 roku wieś zamieszkuje 253 mieszkańców na powierzchni 4,82 km2.

Historia

Pierwszy dokument poświadczający istnienie miejscowości pochodzi z 1356 roku - akt nadania Rozłazina. Przez kolejne wieki miejscowość była własnością różnych rodów szlacheckich. Od 1658 roku stosowano jednolitą nazwę Navitz, po 1947 r. zmieniono na Nawcz.
W czasie drugiej wojny w Nawczu w okresie od 02.02.1945 do 09.03.1945 roku przetrzymywano 800 więźniów hitlerowskiego obozu Stutthof przybyłych Marszem Śmierci. Około 600 osób zmarło lub zostało zabitych. W 1961 roku utworzono koło Nawcza "Cmentarz Ofiar Marszu Śmierci", na który przeniesiono zwłoki zmarłych i pomordowanych.

Na cmentarzu w Nawczu znajdują się groby 538 pomordowanych przez Niemców więźniów Stutthofu którym niedane było nigdy osiągnąć celu marszu śmierci.
W latach 1992-1994 na miejscu baraków w których przetrzymywano więźniów obozu Stutthof wybudowano kościół-pomnik ofiar.

Pomiędzy 1945-1954 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego, powiatu lęborskiego, gminy Rozłazino.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

W latach siedemdziesiątych XX wieku odświeżono projekt zachodniej obwodnicy kolejowej trójmiejskich portów. Niezrealizowany projekt przewidywał wyprowadzenie nowej linii z Kościerzyny (francuska magistrala węglowa) do Sierakowic (do istniejącej już linii Kartuzy-Lębork) w Nawczu miało powstać nowe odgałęzienie wschodnie w kierunku Luzina doprowadzające do linii Szczecin – Słupsk – Gdynia.

Miejsca pamięci

• Cmentarz Ofiar Marszu Śmierci koło Nawcza
• kościół-pomnik w Nawczu