Województwo śląskie

Województwo śląskie – jedno z 16 województw, jednostka samorządu terytorialnego i jednostka podziału administracyjnego Polski, obejmująca wschodnią część historycznych ziem Górnego Śląska i część zachodniej Małopolski, w tym Zagłębie Dąbrowskie, Zagłębie Krakowskie, ziemię żywiecką, Częstochowę wraz ze znaczną częścią Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Siedzibą władz województwa są Katowice.

Województwo śląskie jest jedynym województwem w Polsce, w którym jest więcej miast na prawach powiatu (19) niż powiatów (17).

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia województwa wynosiła 12 333,09 km², co stanowi 3,9% powierzchni Polski.

Województwo śląskie jest położone na południu Polski, nad górną Wisłą, Odrą i Wartą i graniczy z Czechami i Słowacją. Województwo śląskie leży we wschodniej części Śląska, zachodniej części Małopolski i południowej Wielkopolski. Fizycznie województwo śląskie należy do Wyżyny Śląskiej, Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Kotliny Oświęcimskiej oraz Beskidów. Ponadto w tych obszarach geograficznych można wyróżnić mniejsze, takie jak np. Płaskowyż Rybnicki.

Graniczy z województwami:

• łódzkim
• świętokrzyskim
• małopolskim
• opolskim

Historia

W latach międzywojennych w II Rzeczypospolitej istniało województwo śląskie. Obejmowało ono wszystkie historyczne ziemie Górnego Śląska, które znalazły się w Polsce (np. Katowice, Rybnik, Lubliniec) oraz polskiej części Śląska Cieszyńskiego (Cieszyn, Bielsko (dziś lewobrzeżna część Bielska-Białej), a więc z pominięciem np. Sosnowca, Częstochowy, Białej Krakowskiej (dziś prawobrzeżna część Bielska-Białej) obecnie znajdujących się w granicach województwa). 1 września 1939, a więc w pierwszym dniu wojny zajęte przez Niemców województwo przestało istnieć i zostało wcielone bezpośrednio do Rzeszy. Katowice stały się wtedy stolicą rejencji katowickiej (stolicę przeniesiono z Opola). Miasta Zagłębia Dąbrowskiego natomiast zostały wcielone do Generalnego Gubernatorstwa. Później wszystkie ziemie obecnego województwa śląskiego zostały wcielone do Rzeszy. Częstochowa należała do Generalnego Gubernatorstwa. Po wojnie, w latach 1945-1950 istniało województwo śląsko-dąbrowskie, którego obszar tylko częściowo pokrywał się z dzisiejszym województwem śląskim. W 1950 podzielono je na województwa katowickie i opolskie.

Obecne województwo śląskie zostało utworzone w 1999 z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

• katowickiego (oprócz gmin powiatów olkuskiego¹ i chrzanowskiego oraz gminy Brzeszcze z powiatu oświęcimskiego)
• bielskiego (oprócz gmin powiatów suskiego, wadowickiego i oświęcimskiego)
• częstochowskiego (oprócz gmin znajdujących się obecnie w powiatach oleskim (6 gmin), pajęczańskim (3 gminy), radomszczańskim (2 gminy) i włoszczowskim (3 gminy)

Regiony historyczne położone w granicach województwa

Większość ziem wchodzących w skład obecnego województwa śląskiego przez dłuższy lub krótszy czas wchodziła w skład piastowskich księstw śląskich. Jeśli za granice regionów historycznych przyjąć granice dzielnic wydzielonych w 1138 roku na skutek rozbicia dzielnicowego, wówczas znaczną część obecnego województwa śląskiego należy zaliczyć do Małopolski, w tym stolicę województwa, Katowice. Wraz z przekazaniem w 1179 roku przez Kazimierza II Sprawiedliwego kasztelanii bytomskiej i oświęcimskiej (obejmujących Bytom, Mikołów, Siewierz, Pszczynę i Żywiec) Mieszkowi I Plątonogiemu historyczna granica między Śląskiem a Małopolską przesunęła się na wschód, sięgając poza obszar obecnego województwa śląskiego. Również północna część obecnego województwa śląskiego z Częstochową w latach 1370-1391 należała do Władysława Opolczyka. W latach 1443-1494 niektóre księstwa śląskie (siewierskie, oświęcimskie i zatorskie) ponownie znalazły się w granicach Polski. Położenie wielu miejscowości uważa się za graniczne regionów, np. Bielsko-Biała, które powstało z Bielska, leżącego w dawnym księstwie cieszyńskim, i Białej, leżącej w dawnym księstwie oświęcimskim. Również obecne obszary głównych miast Zagłębia Dąbrowskiego, często przeciwstawianego historycznemu Górnemu Śląskowi, leżą częściowo (Sosnowiec, Będzin, Dąbrowa Górnicza) lub w całości (Czeladź, Wojkowice) na terytorium dawnego księstwa siewierskiego.

Podział administracyjny

Miasta na prawach powiatu i inne miasta

W województwie śląskim jest 71 miast, w tym 19 miast na prawach powiatów. W poniższej tabeli dwadzieścia trzy największe uszeregowano według liczby mieszkańców (miasta na prawach powiatu zostały pogrubione).

Na podstawie publikacji Głównego Urzędu Statystycznego pt. „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym” wg stanu na 31 grudnia 2008.

Lokata	Miasto	Liczba ludności	Powierzchnia
1	Katowice	309 621	164,54 km²
2	Częstochowa	240 612	159,61 km²
3	Sosnowiec	221 259	91,26 km²
4	Gliwice	196 669	133,85 km²
5	Zabrze	188 401	80,47 km²
6	Bytom	183 829	69,43 km²
7	Bielsko-Biała	175 677	124,93 km²
8	Ruda Śląska	143 930	77,59 km²
9	Rybnik	141 177	148,26 km²
10	Tychy	129 475	81,62 km²
11	Dąbrowa Górnicza	128 315	187,81 km²
12	Chorzów	113 314	33,60 km²
13	Jaworzno	95 228	152,20 km²
14	Jastrzębie-Zdrój	93 554	85,44 km²
15	Mysłowice	74 998	66,09 km²
16	Siemianowice Śląskie	71 118	25,16 km²
17	Żory	62 044	64,64 km²
18	Tarnowskie Góry	60 857	83,47 km²
19	Piekary Śląskie	58 832	39,67 km²
20	Będzin	58 747	37,37 km²
21	Racibórz	56 727	74,96 km²
22	Świętochłowice	54 360	13,22 km²
23	Zawiercie	53 789	85,25 km²

Powiaty

W województwie śląskim jest 17 powiatów. Jest to jedyne województwo w Polsce, w którym mniej jest powiatów niż miast na prawach powiatu. Większość powiatów jest silnie zurbanizowana – nie pełnią one funkcji rolniczych, a często są „sypialniami” lub terenami rekreacyjnymi dla mieszkańców dużych miast.

W poniższej tabeli powiaty uszeregowano według liczby mieszkańców.

Na podstawie publikacji Głównego Urzędu Statystycznego pt. „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym” wg stanu na 31 grudnia 2008.

Lokata	Powiat	Liczba ludności	Powierzchnia
1	powiat cieszyński	172 027	730,2 km²
2	powiat wodzisławski	155 566	286,92 km²
3	powiat bielski	153 987	457,23 km²
4	powiat będziński	151 078	368,02 km²
5	powiat żywiecki	150 354	1039,96 km²
6	powiat tarnogórski	137 522	642,63 km²
7	powiat częstochowski	134 037	1519,49 km²
8	powiat zawierciański	122 962	1003,27 km²
9	powiat gliwicki	114 033	663,35 km²
10	powiat raciborski	110 591	543,98 km²
11	powiat pszczyński	105 631	473,46 km²
12	powiat mikołowski	92 098	231,53 km²
13	powiat kłobucki	84 867	889,15 km²
14	powiat lubliniecki	76 265	822,13 km²
15	powiat rybnicki	74 215	224,63 km²
16	powiat myszkowski	71 563	478,62 km²
17	powiat bieruńsko-lędziński	56 456	156,68 km²

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007 r.:

Według danych z 31 grudnia 2010 r. województwo śląskie miało 4 635 882 mieszkańców, co stanowiło 12,1% ludności Polski. Województwo śląskie jest drugim województwem pod względem liczby ludności w Polsce (po województwie mazowieckim).

Gęstość zaludnienia wynosi 377,4 os./km² i jest najwyższa w Polsce. Najgęściej zaludniony jest centralny obszar województwa – ponad 1000 osób na km². Na terenie województwa leży najgęściej zaludnione miasto w Polsce – Świętochłowice (4165 osób/km²).

Na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet.

Województwo charakteryzuje się znacznym udziałem mniejszości narodowych. W województwie żyje (wg danych ze spisu powszechnego) 20 tys. Niemców (co stanowi 0,43% ogółu populacji w tym województwie – głównie w pow. raciborskim, gliwickim w większych miastach) oraz mniej liczni przedstawiciele innych narodowości, a także jedyna w Polsce mniejszość czeska i morawska.

Gospodarka

W 2008 r. produkt krajowy brutto woj. śląskiego wynosił 167,9 mld zł, co stanowiło 13,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 108,0% średniej krajowej, co plasowało śląskie na 2. miejscu względem innych województw.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. śląskiego w 1. kwartale 2011 r. wynosiło 3634,36 zł, co lokowało je na 2. miejscu względem wszystkich województw.

W końcu czerwca 2011 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 178,3 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 9,7% do aktywnych zawodowo.

Województwo śląskie charakteryzuje się najwyższym wskaźnikiem zatrudnienia w Polsce oraz jednym z najniższych wskaźników bezrobocia.

Główną gałęziami gospodarki woj. śląskiego są usługi i przemysł. Najmniej ludności pracuje w rolnictwie i leśnictwie.

Transport i komunikacja

Przez województwo śląskie przebiega szereg linii kolejowych. Znajduje się tutaj łącznie kilka dworców i kilkadziesiąt stacji PKP. Przez dworzec główny w Katowicach przejeżdżają pociągi EuroCity i InterCity. Silnie rozwinięta jest tu również sieć dróg. Biegnie tędy autostrada A4, E40 (trasa europejska), E75 (trasa europejska), droga ekspresowa S1, Droga ekspresowa S69, Droga ekspresowa S86 oraz kilkanaście dróg krajowych i dróg wojewódzkich. Budowana jest kolejna autostrada – A1. Znajduje się tu międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. W województwie do 21 grudnia 2007 funkcjonowały dwa duże przejścia na granicy z Czechami – w Cieszynie i w Chałupkach.

Komunikacja miejska to przede wszystkim KZK GOP, PKM Jaworzno, MZK Jastrzębie-Zdrój, MZK Tychy, MZK Bielsko-Biała, ZTZ Rybnik i MPK Częstochowa.

Transport drogowy

Drogowa Trasa Średnicowa ma docelowo połączyć centra wszystkich miast leżących w GOP.

Transport kolejowy

Z katowickiego dworca kolejowego odjeżdżają pociągi wszystkich kategorii, w tym EuroCity i InterCity, zapewniające połączenia ze wszystkimi największymi miastami w Polsce oraz z Czechami, Słowacją, Węgrami, Austrią i Niemcami. W województwie kolej odgrywa dużo mniejszą rolę niż transport samochodowy.

Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego. Ze względu na położenie województwa dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe. Do 21 grudnia 2007 funkcjonowały tu cztery kolejowe przejścia graniczne:

• Zebrzydowice-Piotrowice
• Chałupki-Bogumin
• Zwardoń-Skalite
• Cieszyn-Czeski Cieszyn

Transport lotniczy

W odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Po rozbudowie w 2007 i oddaniu do użytkowania drugiego terminala posiada on roczną przepustowość ok. 3,6 mln pasażerów. W 2007 obsłużono blisko 2 mln pasażerów. Ma dwa terminale pasażerskie oraz terminal cargo. Obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad dwudziestoma lotniskami liniami lotniczymi.

W centrum Katowic znajduje się również lotnisko Katowice-Muchowiec, w podbielskim Kaniowie przemysłowe lotnisko Bielsko-Biała Kaniów, a na terenie województwa także wiele innych, mniejszych lotnisk.

Najbliższym czynnym lotniskiem w Częstochowie jest lotnisko Częstochowa-Rudniki, oddalone od centrum miasta o 15 km. Jest ono lotniskiem powojskowym w prywatnych rękach, z zastosowaniem sportowym – na części jego terenu operuje Aeroklub Częstochowski. Nie jest ono przystosowane do obsługi dużych samolotów, istnieje możliwość lądowania tylko małych samolotów pasażerskich. Ostatni raz lotnisko zostało użyte przez linie lotnicze w 1983 – przez jeden sezon Polskie Linie Lotnicze LOT oferowały z niego połączenia.

Transport wodny

Port Gliwice obecnie wraz ze stacją kolejową, terminalem celnym, wolnym obszarem celnym w Gliwicach, bazą magazynową, parkingami i biurami jest jednym z elementów Śląskiego Centrum Logistyki. Port w Gliwicach uważany jest za najnowocześniejszy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w kraju, z uwagi na swój kształt, linie i konstrukcje nabrzeży portowych, układ basenów, powierzchnię akwatorium. W porcie znajdują się urządzenia przeładunkowe o maksymalnym udźwigu 20 ton. Roczna zdolność przeładunkowa portu wynosi około 2 milionów ton. Port Gliwice stanowi początek Kanału Gliwickiego łączącego miasta GOP z Odrą (Odrzańska Droga Wodna) a za jej pośrednictwem z siecią śródlądowych kanałów Europy Zachodniej oraz Morzem Bałtyckim.

Przemysł

Znajdujący się w centralnej części województwa GOP jest najsilniej uprzemysłowionym obszarem w Polsce. Niewiele ustępuje mu ROW, położony na południowym zachodzie.

Ponadto istnieje kilka mniejszych okręgów przemysłowych przy innych większych miastach – Częstochowa (Częstochowski Okręg Przemysłowy), Bielsko-Biała (Bielski Okręg Przemysłowy), Jaworzno (Jaworznicko-Chrzanowski Okręg Przemysłowy), chociaż ten ostatni wchodzi w skład GOPu.

Zakłady przemysłowe

Na terenie województwa do zakładów przemysłowych należą kopalnie węgla kamiennego, huty oraz elektrownie. Przemysł lekki skupiony głównie w okolicach Częstochowy i Lublińca.

Kultura

Do imprez należą między innymi Rawa Blues Festiwal, Off festival, Mayday Festiwal,Festiwal Nowa Muzyka . Propagowaniem kultury Śląska zajmuję się Państwowy Zespół Pieśni i Tańca Śląsk.

Wspólnoty religijne

Województwo śląskie obszarem obejmuje trzy katolickie metropolie : Metropolię częstochowską, Metropolię katowicką i Metropolię krakowską.

Media

Telewizja

W województwie śląskim nadaje ośrodek telewizyjny TVP Katowice oraz stacja regionalna TV Silesia. Ośrodek telewizyjny TVP Katowice wystartował 3 grudnia 1957 roku. Siedziba główna stacji znajduje się na terenie Katowic przy ul. Telewizyjnej 1 (na granicy z Siemianowicami i Chorzowem). Telewizja Katowice posiada terenowe w Bielsku-Białej, Częstochowie i Rybniku. 29 marca 2008 roku została stworzona konkurencja dla TVP Katowice. Stacja TVS to pierwsza polskojęzyczna, regionalna stacja telewizyjna o profilu informacyjno-rozrywkowym. Siedziba główna znajduje się w Katowicach. Telewizja TVN24 i Polsat News mają swoje ośrodki regionalne w Katowicach.

Stacje radiowe

W województwie śląskim nadaje kilkanaście radiowych rozgłośni m.in. Polskie Radio Katowice, Radio 90 FM, Radio Anioł Beskidów, Radio Bielsko, Radio CCM, Radio Fiat, Radio Fest, Radio eM, Radio Maryja, Radio Planeta, Antyradio, Radio Express, Radio Piekary, Radio Jasna Góra i Radio Vanessa. Swoje oddziały lokalne w Katowicach mają RMF FM, RMF MAXXX, eLO RMF i Radio ZET.

Nauka i oświata

Na terenie województwa znajduje się 59 szkół wyższych. Niemniej jednak, aż do lat 60. województwo śląskie nie posiadało uniwersytetu.

Turystyka i wypoczynek

Beskid Śląski jest terenem turystycznym, na jego terenie znajdują się liczne ośrodki sportów zimowych, a także bazy turystyczne oraz szlaki turystyczne (Bielsko-Biała, Szczyrk, Wisła, Istebna, Korbielów czy Ustroń). Wbrew pozorom województwo śląskie jest miejscem o dużej liczbie jezior (szczególnie sztucznych, będących pozostałościami po wyrobiskach piasku dla kopalni). Wiele z nich umożliwia uprawianie sportów wodnych. Najbardziej znanymi są zbiorniki Pogoria w Dąbrowie Górniczej (łączna powierzchnia ok. 800 ha), Zalew Sosina w Jaworznie, Jezioro Łąckie w Łące koło Pszczyny oraz Jezioro Rybnickie w Rybniku. Tereny pieszych wędrówek, wspinaczki skałkowej oraz speleologii na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej tzn. Szlak Orlich Gniazd. W Dąbrowie Górniczej znajduje się także zachodni fragment Pustyni Błędowskiej.

Spragnieni kultury i historii turyści mogą zwiedzać Państwowe Muzeum Zamkowe w Pszczynie z rezerwatem żubrów, Zamek Piastowski w Gliwicach i Rybniku, zespół klasztorno-pałacowy w Rudach i Wodzisławiu, Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej, radiostację gliwicką – miejsce prowokacji hitlerowskiej w przeddzień II wojny światowej lub podążać Szlakiem Architektury Drewnianej.

Ponadto, wbrew obiegowej opinii na terenie województwa można zwiedzać także stare miasta – w Rybniku, Pszczynie, Gliwicach, Cieszynie, Żorach, Wodzisławiu i Bielsku-Białej. Na obszarze regionu znajdują się także zamki – w Bielsku-Białej, Będzinie, Chudowie, Lublińcu, Podzamczu koło Ogrodzieńca, Olsztynie koło Częstochowy.

Ośrodkami religijnymi są zabytkowe np. klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie,bazylika w Piekarach Śląskich i bazylika w Pszowie.

Ponadto wiele jest zabytków przemysłowych, wśród których najsławniejsze to Skansen górniczy „Królowa Luiza”, Skansen podziemny „Guido”, Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach, Dom Tkacza i Muzeum Techniki i Włókiennictwa w Bielsku-Białej. Zabytki przemysłowe scala Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Ochrona przyrody

Na terenie województwa śląskiego znajdują się kompleksy leśne, których historyczne i umowne nazwy to:

• Lasy Lublinieckie
• Lasy Raciborskie
• Lasy Pszczyńskie

Po przepięknych i zasobnych drzewostanach pierwotnych pozostały na Śląsku jedynie resztki małych powierzchni leśnych, zachowanych jedynie do dziś w zbliżonym stanie w postaci rezerwatów i parków narodowych oraz pojedynczych okazów drzew.

Stan lasów woj. śląskiego jest wynikiem negatywnych przemian i działalności człowieka, głównie w okresie XVIII, XIX i XX wieku. W początkach tzw. ery przemysłowej lasy śląskie poddane były szczególnie rabunkowej gospodarce związanej z nieracjonalnym pozyskiwaniem surowca drzewnego, co związane było z gwałtownym rozwojem i potrzebami hut cynku, ołowiu, żelaza oraz wzrastającemu zapotrzebowaniu kopalń węgla kamiennego na drewno niezbędne do zabudowy wyrobisk górniczych. Prowadziło to do masowego wyrębu drzew gatunków liściastych (buk, dąb, brzoza, olsza, grab). Zabiegi te doprowadziły do zmiany w składzie gatunkowym śląskich lasów i zwiększenia udziału gatunków iglastych. Masowo sadzono jednogatunkowe, lite drzewostany sosnowe i świerkowe bez względu na rodzaj siedliska. Z tego też względu pogłębiła się znacznie degradacja siedlisk, zakłócając strukturę biocenotyczną drzewostanów, co z kolei spowodowało częstsze występowanie gradacji szkodliwych owadów drzew leśnych.

W okresie międzywojennym lesistość Śląska w granicach Polski wynosiła ok. 29% z czego ok. 57% lasów należało do prywatnych właścicieli.

Nie bez wpływu na stan polskich, a także i śląskich lasów miały działania wojenne i zwiększone potrzeby przemysłu zbrojeniowego w okresie II wojny światowej, a po wojnie gwałtowny rozwój i wzrost przemysłu wydobywczego i hutniczego Górnego Śląska.

Obecnie dla utrzymania lasów narażonych na silne działanie emisji przemysłowych prowadzi się przebudowę drzewostanów. W miejsce drzew mało odpornych na zanieczyszczenia, sadzi się gatunki drzew mniej wrażliwych na emisje przemysłowe.

Dopiero w roku 1968 utworzono i zagospodarowywać zaczęto Leśny pas ochronny GOP wokół Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP) o powierzchni ok. 32 tys. ha i utworzono nowe rezerwaty oraz parki krajobrazowe.

Parki krajobrazowe znajdujące się w granicach woj. śląskiego:

• Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku
• Park Krajobrazowy Beskidu Małego
• Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego
• Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
• Park Krajobrazowy Lasy nad Górną Liswartą
• Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
• Park Krajobrazowy Stawki
• Załęczański Park Krajobrazowy
• Żywiecki Park Krajobrazowy
• Rezerwat przyrody Dolina Żabnika
• Rezerwat sasanek
• Rezerwat leśno-stawowy Łężczok Racibórz
• Arboretum Bramy Morawskiej Racibórz
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Wielikąt
• Rezerwat Żubrów „Żubrowisko” w Jankowicach koło Pszczyny

Sport

Piłka nożna

GKS Katowice, Polonia Bytom, Zagłębie Sosnowiec Górnik Zabrze oraz Ruch Chorzów wielokrotnie zdobywały tytuły Mistrza i Wicemistrza Polski, a także Puchar Polski w piłce nożnej. W latach 50. i 60. połowa klubów polskiej ekstraklasy pochodziła z województwa. Obecnie (2009) kluby z województwa śląskiego przeżywają kłopoty finansowe, w rezultacie czego nie odnoszą znaczących sukcesów. W ekstraklasie grają obecnie (2011/2012) 3 kluby z województwa śląskiego: Ruch Chorzów, Górnik Zabrze, Podbeskidzie Bielsko-Biała.

Po sezonie 2009/2010 szeregi Ekstraklasy opuściły 2 śląskie zespoły: Odra Wodzisław i Piast Gliwice. Dowodem jakie znaczenie dla mieszkańców Śląska ma piłka nożna jest fakt że ma on swoją własną reprezentację piłkarską. W skład Reprezentacji Śląska wchodzą wyłącznie zawodnicy grający na co dzień w górnośląskich klubach piłkarskich.

Z województwa wywodzi się wielu znakomitych piłkarzy i trenerów, m.in. Antoni Piechniczek, Stanisław Oślizło, Ernest Wilimowski, Gerard Cieślik, Hubert Kostka, Jerzy Dudek, Lukas Podolski, Jakub Błaszczykowski.

Żużel

Oprócz piłki nożnej w województwie popularny jest również żużel. Najbardziej znane drużyny żużlowe województwa śląskiego to RKM Rybnik i Włókniarz Częstochowa, należące do czołowych polskich drużyn.

Siatkówka

Wiodące drużyny: Jastrzębski Węgiel, Wkręt-Met Domex AZS Częstochowa, Płomień Sosnowiec oraz Energetyk Jaworzno. BKS Stal Bielsko-Biała jest najbardziej utytułowaną drużyną spośród zespołów Ligi Siatkówki Kobiet. Drugi sezon w Plus Lidze Kobiet rozgrywa także drużyna MKS Dąbrowa Górnicza.

Hokej na lodzie

W śląskim działa wiele drużyn hokeja na lodzie. Najbardziej znane to Polonia Bytom, Zagłębie Sosnowiec, Naprzód Janów, GKS Tychy, JKH GKS Jastrzębie, GKS Katowice, a także SMS I Sosnowiec.

Łucznictwo

W województwie śląskim działają co najmniej trzy kluby łucznicze: MLKS Czarna Strzała Bytom, LKS Łucznik Żywiec i Śląski Klub Łuczniczy "REFLEX".

Pétanque

W śląskiem działa kilka klubów sportowych pétanque. Dwa z nich Żywiecki Klub Boules i Sekcja Petanque przy Stowarzyszeniu Domu Miasta Saint-Etienne w Katowicach są zrzeszone w Polskiej Federacji Pétanque i grają w pierwszej lidze PFP. W ciągu dziesięciu lat, od założenia Federacji w roku 2001, klub z Żywca czterokrotnie zdobywał tytuł Klubowego Mistrza Polski, a jego zawodnicy siedmiokrotnie tytuł Mistrza Polski Seniorów, a następnie reprezentowali Polskę na mistrzostwach świata i Europy.

Obiekty sportowe

Największym stadionem w województwie jest Stadion Śląski w Chorzowie. Po przebudowie będzie on pełnił funkcje stadionu piłkarskiego i lekkoatletycznego. Oprócz niego można wymienić także Stadion Miejski w Rybniku – jeden z największych stadionów piłkarsko-żużlowych w Polsce, stadion żużlowy Arena Częstochowa, halę widowiskową Spodek w Katowicach, skocznię narciarską w Wiśle-Malince, skocznię Skalite w Szczyrku.

Administracja i polityka

Samorząd

Organem stanowiącym jest Sejmik Województwa Śląskiego, składający się z 48 radnych. Siedzibą sejmiku województwa są Katowice. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Administracja rządowa

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Śląski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody są Katowice, gdzie znajduje się Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Bielsku-Białej i w Częstochowie.

Delegatury urzędu wojewódzkiego obejmują swoim zasięgiem działania:

• delegatura w Bielsku-Białej powiaty: bielski, cieszyński i żywiecki oraz miasto Bielsko-Biała.
• delegatura w Częstochowie powiaty: częstochowski, kłobucki, myszkowski oraz miasto Częstochowa.

Wojewodowie śląscy

• Zygmunt Łukaszczyk od 29 listopada 2007
• Tomasz Pietrzykowski od 28 grudnia 2005 do 29 listopada 2007
• Lechosław Jarzębski od 22 października 2001 do grudnia 2005
• Wilibald Winkler od 9 grudnia 2000 do 17 października 2001
• Marek Kempski od 1 stycznia 1999 do 7 grudnia 2000 (wcześniej jako Wojewoda Katowicki)

Wojewodowie Katowiccy

• Marek Kempski od 12 grudnia 1997 do 31 grudnia 1998 (później jako Wojewoda Śląski)
• Eugeniusz Ciszak od 1 czerwca 1994 do 21 listopada 1997
• Wojciech Czech od 28 maja 1990 do 1 marca 1994
• Tadeusz Wnuk od 18 maja 1985 do 28 maja 1990
• Roman Paszkowski od 16 grudnia 1981 do 18 maja 1985
• Henryk Lichoń od 24 grudnia 1980 do 15 grudnia 1981
• Zdzisław Legomski od 15 czerwca 1978 do 23 grudnia 1980
• Stanisław Kiermaszek od 11 czerwca 1975 do 14 czerwca 1978
• Jerzy Ziętek od 12 grudnia 1973 do 10 czerwca 1975
• Bolesław Jaszczuk od 1 listopada 1948 do 28 kwietnia 1952

Wojewodowie Śląsko-Dąbrowscy

• Aleksander Zawadzki od 11 marca 1945 do 31 października 1948
• Jerzy Ziętek od 1 lutego 1945 do 10 marca 1945

Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej

• Jerzy Ziętek

Wojewodowie Śląscy

• Michał Grażyński (1 września 1926 – 5 września 1939)
• Mieczysław Bilski (6 maja 1924 – 28 sierpnia 1926)
• Tadeusz Koncki (13 października 1923 – 2 maja 1924)
• Antoni Schultis (1 lutego 1923 – 2 października 1923)
• Józef Rymer (18 maja 1922 – 5 grudnia 1922)

Wicewojewodowie śląscy

• Stanisław Dąbrowa
• Adam Matusiewicz

Bezpieczeństwo

W województwie stacjonują jednostki wojskowe Sił Zbrojnych RP m.in. :

• Wojsk Lądowych RP
  • 18 Bielski Batalion Powietrznodesantowy
  • 6 Batalion Powietrznodesantowy
  • 5 Tarnogórski Pułk Chemiczny
• Sił Powietrznych RP
  • 1 Śląska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej
• Wojsk Specjalnych RP
  • Jednostka Wojskowa Komandosów
  • Jednostka Wojskowa Agat

Instytucje wykonujące zadania na rzecz SZ RP:

Jednostka administracji wojskowej MON – Wojewódzki Sztab Wojskowy w Katowicach

• Żandarmeria Wojskowa
• Służba Kontrwywiadu Wojskowego

Zobacz też

• województwo śląskie (II Rzeczpospolita)
• Statut Organiczny Województwa Śląskiego
• Górny Śląsk
• Śląsk
• Zagłębie
• polskie tablice rejestracyjne (wikisource)
• Podział administracyjny Polski 1957-1975