Gmina Jaworze

Gmina Jaworze to gmina wiejska w południowej części województwa śląskiego, w południowo-zachodniej części powiatu bielskiego, na granicy z powiatem cieszyńskim. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie bielskim.

Gmina położona jest w krainie historycznej Śląska Cieszyńskiego i przynależy do euroregionu Śląsk Cieszyński.

Jaworze znajduje się w strefie obejmującej zurbanizowanym obszar Aglomeracja bielska i graniczy z jej śródmiejską częścią tj. miastem Bielsko-Biała.

Siedzibą i jedyną miejscowością gminy jest licząca sobie ponad 700 lat podgórska osada rolniczo–turystyczna Jaworze, które obejmuje swym zasięgiem cztery przysiółki:

• Jaworze Średnie,
• Jaworze Górne,
• Jaworze Nałęże,
• Jaworze Dolne.

Według danych z 31 grudnia 2010 gminę zamieszkiwały 6955 osoby.

Geografia

Gmina Jaworze położona jest w obrębie Pogórza Cieszyńskiego u północnego progu Beskidu Śląskiego w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m n.p.m.) znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające zalesione stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Wysokiego (756 m) tworzą urocze tło dla położonej na pagórkach gminy. Przez miejscowość Jaworze przepływają potoki Szeroki i Wysoki natomiast przez Jaworze Nałęże przepływa potok Jasienica zwana również potocznie Jesionka.

Gmina znana jest z walorów uzdrowiskowych, na tym terenie w XIX wieku odkryto źródła wody bogate w sole jodo–bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych. Na terenie Jaworza funkcjonują obiekty wczasowo-rekreacyjne, liczne ścieżki rowerowe i narciarskie.

Wg podziału na jednostki fizycznogeograficzne (Jerzy Kondracki, 1978) klasyfikacja obszaru gminy przedstawia się następująco:

• prowincja: Karpaty i Podkarpacie
• podprowincja: Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
• makroregion: Beskidy Zachodnie
• mezoregion: Beskid Śląski
• makroregion: Pogórze Zachodniobeskidzkie
• mezoregion: Pogórze Śląskie

Pod względem podziału geobotanicznwgo (Szafer, Zarzycki, 1977) gmina Jaworze należy do:

• prowincja: Górska Środkowoeuropejska
• podprowincja: Karpacka
• dział: Karpaty Zachodnie
• okręg: Beskidy
• podokręg: Śląsko-Babiogórski
• podokręg: Pogórze Wapienne

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Jaworze ma obszar 21,32 km², w tym:

• użytki rolne: 39%
• użytki leśne: 51%

Gmina stanowi 4,66% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

Sąsiednie gminy

Gmina graniczy od południa z gminą Brenna w powiecie cieszyńskim i od północy z Gminą Jasienica w powiecie bielskim, a od wschodu z miastem Bielsko-Biała.

Przebieg granic gminy Jaworze jest następujący: od północy granica gminy w zasadzie pokrywa się z linią kolejową Bielsko-Biała - Cieszyn. Po przekroczeniu potoku Rudawka granica zbiega w kierunku południowo-wschodnim przecinając ul. Bielską. Następnie wzdłuż ul. Średniej dochodzi do skrzyżowania z ul. Kolonia Dolna, od którego odbija w kierunku kompleksu leśnego otaczającego stadion w Wapienicy. Skrajem kompleksu leśnego przebiega na południe wzdłuż ul. Światopełka, a następnie Storczyków i Rumiankową, dochodząc w pobliże ul. Zapora, od której odbija w kierunku grzbietu górskiego Wysokiego i Przykrej, omijając szczyt Palenicy. Grzbietem Wysokiego i Przykrej granica dochodzi do przełęczy pod Przykrą, od której odbija przecinając źródliska potoku Błatnia od polany pod Stołowem. Polana ta biegnie ku szczytowi Błatni omijając go od strony północno-wschodniej i zbiega w dół w kierunku źródła Bartek, w którym bierze początek jeden z potoków będących dopływem Jasionki. Potokiem tym granica dochodzi do Jasionki, którą biegnie otaczając na niewielkim odcinku rozległą polanę na stokach Czupla, aż do ul. Jeżynowej. Następnie wzdłuż ulic: Jeżynowa, Myśliwska i Cisowa biegnie w kierunku północno-wschodnim do potoku Szerokiego, od którego odbija przecinając ul. Zaciszną w kierunku linii kolejowej Bielsko-Biała - Cieszyn.