Mapa miejscowości Grodziec

Informacje o Grodziec:

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 49.800282

Współrzedne geograficzne E: 18.867781

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 33

Liczba ludności: 1163

SIMC: 0054496

Tablice rejestracyjne: SBI

Herb Grodziec:

Grodziec (województwo śląskie)

Grodziec (cz. Hradec, niem. Grodzietz) – wieś sołecka w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Jasienica. Od północy graniczy z Bielowickiem, od wschodu ze Świętoszówką, od południa z Górkami Wielkimi, a od zachodu z Pogórzem. Znajduje się na Pogórzu Śląskim, nad Zlewańcem i Łańskim Potokiem, u podnóża Górki (474 m n.p.m.), Witalusza (398 m n.p.m.) i Goruszki (345 m n.p.m.). Według danych z 2009 r. sołectwo Grodziec ma powierzchnię 975 ha i liczy 1073 mieszkańców, co daje gęstość zaludnienia równą 119,3 os./km².

Historia

Pod względem historycznym Grodziec znajduje się na Śląsku Cieszyńskim. Jego początki sięgają co najmniej XII wieku, kiedy przy trakcie handlowym z Krakowa przez Cieszyn na Morawy, powstała drewniana warownia kasztelanii cieszyńskiej. Od tego gródka pochodzi zapewne nazwa wsi, założonej przy nim. Wzmiankowana była po raz pierwszy w 1305 r. pod nazwą "Świesza" (wówczas własność rycerza Świętoszy, założyciela sąsiedniej Świętoszówki). Od początku swego istnienia wieś była częścią Księstwa Cieszyńskiego. Z końcem XIV w. na miejscu drewnianej warowni powstał murowany dwór obronny. Z r. 1447 pochodzi pierwsza wzmianka o grodzieckiej parafii.

Na początku XVI w. Grodziec od księcia cieszyńskiego Kazimierza II otrzymali Grodeccy herbu Radwan. W latach 1542–1580 zbudowali oni w miejscu dworu gotycko-renesansowy zamek, a w poł. XVII w. założyli park zamkowy, tworząc zespół zamkowo-parkowy. Kolejnymi po Grodzieckich właścicielami zamku i wsi byli: Marklowscy, Sobkowie, Larischowie, ponownie Marklowscy, Erdmannowie, Kalischowie, Zoblowie, Franciszek Strzygowski i Ernest Habicht. Ten ostatni, władający dobrami w latach 1927–1939, stworzył na zamku dużą kolekcję muzealno-biblioteczną (niestety, rozproszoną po różnych muzeach w latach 40.).

Po likwidacji w Austrii struktur feudalnych w 1848 r. (a więc i Księstwa Cieszyńskiego) Grodziec wszedł w skład powiatu bielskiego. W 1888 r. powstała Kolej Miast Śląskich i Galicyjskich (Frydek-Mistek – Cieszyn – Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska) ze stacją w Grodźcu.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 75 budynkach w Grodźcu na obszarze 973 hektarów mieszkało 567 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 58,3 os./km². 513 (90,5%) mieszkańców było katolikami, 46 (8,1%) ewangelikami a 8 (1,4%) wyznawcami judaizmu, 529 (93,3%) było polsko-, 31 (5,5%) niemiecko-, a 3 czeskojęzycznymi. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 654 osób.

W latach 1945–1954 r. Grodziec był siedzibą gminy zbiorowej. Po przywróceniu w 1973 r. gmin znalazł się w granicach gminy Jasienica, w latach 1975–1998 należącej do województwa bielskiego. W 1946 r. na terenie dawnych przyzamkowych zabudowań dworskich utworzono Zakład Doświadczalny Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego, od 1962 r. należący do Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego. Do Zakładu Doświadczalnego należał również zamek, w 2005 r. został zakupiony przez prywatnego inwestora – Michała Bożka. W 2006 r. powstała obwodnica Grodźca – odcinek drogi ekspresowej S1.

Zabytki i obszary chronione

Do zabytków Grodźca zaliczają się:

gotycko-renesansowy zamek Grodzieckich z lat 1542–1580 (później przebudowywany)
12-hektarowy park zamkowy w stylu angielskim założony w poł. XVII wieku
neogotycki kościół św. Bartłomieja z lat 1908–1910
ruiny starego kościoła: wybudowany w 1579 r., po 1910 r. popadający w ruinę, w 1927 r. rozebrano wieżę i nawę, od 1984 r. mury prezbiterium i fundamenty nawy zabezpieczone jako trwała ruina
neogotycka kaplica grobowa rodu Zoblów z 1863 r. na wzgórzu Goruszka
XVIII- i XIX-wieczne zabudowania gospodarcze należące do Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki P.I.B.

W granicach wsi znajdują się dwa rezerwaty przyrody:

Morzyk, pow. 12 ha, utw. 1996
Dolina Łańskiego Potoku, pow. 47 ha, utw. 1998

Religia

Na terenie miejscowości działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia św. Bartłomieja).

Transport

Przez Grodziec biegnie linia kolejowa 190 z Czeskiego Cieszyna do Bielska-Białej, droga ekspresowa S1E75E462 Bielsko-Biała – Cieszyn oraz drogi lokalne do Skoczowa, Bielska-Białej, Bielowicka, Górek Wielkich i Łazów.