» Polska » Wojewodztwo: Śląskie » Powiat bielski » Gmina: Jaworze » Miejscowość: Jaworze
Mapa miejscowości Jaworze
Informacje o Jaworze:
Ilość ulic: 1
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 49.793060
Współrzedne geograficzne E: 18.950279
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 33
Liczba ludności: 6723
SIMC: 0055290
Tablice rejestracyjne: SBI
Herb Jaworze:
Oficjalna strona miejscowości
Jaworze (województwo śląskie)
Jaworze (niem. Ernsdorf, cz. Javoří) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, siedziba gminy Jaworze (swym zasięgiem obejmuje tylko tę miejscowość), na Śląsku Cieszyńskim. Powierzchnia wynosi 21,32 km² a liczba ludności 6723, co daje gęstość zaludnienia równą 302,7 os./km².
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Części miejscowości
Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju odnotowuje następujące części składowe gminy Jaworze:
- Błatnia (osada)
- Jaworze (wieś):
- Grabka (idenfyfikator: 0055366)
- Jaworze Dolne (0055308)
- Jaworze Górne (0055314)
- Jaworze Nałęże (0055320)
- Jaworze Średnie (0055337)
- Pelchrim (0055343)
Historia
1300–1500
- 1302–1305 – pierwsze zapiski dotyczące Jaworza w księgach biskupstwa wrocławskiego. Według tradycji Wiola córka księcia Mieszka cieszyńskiego, budującej się wsi nadała nazwę Jaworze.
- 1369 – książę cieszyński Przemysław I Noszak przejeżdżał przez Jaworze udając sie do Łowicza na spotkanie z królem Kazimierzem Wielkim i Ludwikiem Węgierskim, gdzie wystąpił jako sojusznik Polski w przygotowanej wojnie o przyłączenie Śląska do Polski.
- 1410 – Bolesław I cieszyński ze swoim wojskiem drogą przez Jaworze ruszył pod Grunwald
- 1434 – pierwsze zapisane w dokumentach nazwisko właściciela – Mikołaj von Arnsdorf
- 1440 – zapis w księgach Uniwersytetu Jagiellońskiego imienia pierwszego studenta z Jaworza – Jan syn Andrzeja
1500–1800
- 1572 – powstało państwo bielskie, do którego zostało włączone Jaworze, podzielone odtąd na trzy dzielnice: Jaworze Dolne, Jaworze Górne i Jaworze Średnie, należące do trzech właścicieli: Jana, Melchiora i Aleksandra Jaworskich. Kolejnymi właścicielami Jaworza byli Piotr Górecki (1613–1631), Jan Bludowski do 1654, Centnarowie Schlickowie, Starzyńscy, Klochowie
- 1654 – Habsburgowie przejęli Jaworze wraz z Księstwem Cieszyńskim
- 13 sierpnia 1683 – tzw. drogą solną przez Jaworze przemaszerowała pod dowództwem hetmana Mikołaja Sieniawskiego część armii polskiej zmierzającej pod Wiedeń
- 1701 – hrabia Arnold Leopold Laszowski nabył Jaworze Dolne od hrabiego Ferdynanda Henryka Sobka
- 1752 – Jaworze weszło w skałd nowo powstałego bsięstwa bielskiego
- 1759 – syn Arnolda Jerzy Ludwik Laszowski kupił Jaworze Górne, później Średnie. Po jego śmierci wieś przejęła córka Julia, następnie jej brat Jerzy Adam, potem mąż Julii – Arnold Saint-Genois
- 1772 – przez Jaworze uciekała do Cieszyna tzw "generalność" konfederatów barskich z marszałkiem Michałem Janem Pacem i biskupem Adamem Krasińskim. Do tej generalności przedzierał się tajny kurier spod Baru – Józef Wybicki, późniejszy autor hymnu narodowego.
- 1782 – wybudowano kościół ewangelicki
- 1798 – na wierzchołku wzgórza Goruszka (411 m.), znajdującym się w centrum Jaworza, baronowie Saint Genois d'Anneaucourt, ówcześni właściciele tej miejscowości, wybudowali glorietę. Na tę datę budowy wskazuje napis "1798" wyryty pod dachem na jednej z kolumn. W roku 2003 przeprowadzono remont kapitalny gloriety i uporządkowano rozległy park.
1800–1900
- 1802 – wybudowano kościół katolicki
- 1813 – pod Lipsk, w swoją ostatnią drogę przez Jaworze jechał książę Józef Poniatowski z resztkami wiernych ułanów, wśród których był Kazimierz Brodziński zachwycający się w swoich pamiętnikach porządkiem, czystością, oświatą i przywiązaniem do polskości ludu cieszyńskiego.
- 1862 – Śląski Urząd Krajowy w Opawie zatwierdził Jaworze jako uzdrowisko. Maurycy Saint Genois i jego syn Filip wybudowali pomieszczenia uzdrowiskowe i otworzyli atrakcyjny przypałacowy park dla kuracjuszy. Pierwszym znanym kuracjuszem leczącym się tutaj był Karol Szajnocha.
- 1870–1890 Jaworze rozkwitło jako uzdrowisko. Leczono w nim choroby układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego oraz krążenia. Odkrywcą i propagatorem Jaworza jako uzdrowiska był Wincenty Pol. Wraz z Polem w Jaworzu przebywali malarz Aleksander Kotsis oraz profesor Fryderyk Skobel. Gościł też w uzdrowisku Jan Karłowicz.
- 1873 – powstała Ochotnicza Straż Pożarna
- 1888 – wybudowano linię kolejową i stację na obrzeżu Jaworza i Jasienicy
- 1896 – wakacje spędziła tutaj Maria Konopnicka.
- koniec XIX wieku – materiały do pracy o kościołach drewnianych na Śląsku zbierał w Jaworzu ks. Józef Londzin.
od 1900
- 1900 – według austriackiego spisu ludności w 258 budynkach w Jaworzu na obszarze 2213 hektarów mieszkało 2289 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 103,4 os./km². z tego 1126 (49,2%) mieszkańców było katolikami, 1127 (49,2%) ewangelikami a 36 (1,6%) wyznawcami judaizmu, 2135 (93,3%) było polsko-, 133 (5,8%) niemiecko- a 14 (0,6%) czeskojęzycznymi. Z 2289 osób 907 mieszkało w Jaworzu Dolnym, 693 w Jaworzu Średnim, 398 w Jaworzu Górnym, 193 w Nałężu, 75 na Błatni, a 23 na Pielgrzymie.
- 1902 – założono szkołę w Jaworzu-Nałężu
- 1906 – Jaworze kupił hrabia Jan Larisch
- 1910 – otwarto polską szkołę w Jaworzu Średnim; Kolejny spis, w porównaniu do roku 1900 liczba budynków wzrosła o 15 a mieszkańców zmalała o 47.
- 1918 – część budynków i urządzeń zdrojowych przejął dr Zygmunt Czop i kontynuował tradycje uzdrowiskowe
- 1927–1930 – Jerzy Czop, syn Zygmunta wybudował nowy zakład leczniczy. Zakład ten działał do wybuchu II wojny światowej. Przebywała tutaj wielokrotnie Maria Dąbrowska, przebywali i leczyli się Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński, Stanisław Ligoń, Mira Zimińska-Sygietyńska, Zofia Kossak-Szczucka, Gustaw Morcinek oraz Jan Parandowski, który tutaj kończył pisać "Dysk olimpijski". Przyjeżdżali tu później pisarz Jerzy Zawieyski, poetka Janina Siwkowska, kompozytor i publicysta Stefan Kisielewski (słynny "Kisiel") oraz wybitny matematyk Wacław Sierpiński. Uzdrowisko odwiedził też Melchior Wańkowicz, który w książce Ziele na kraterze z humorem przedstawił reguły obowiązujące kuracjuszy w zakładzie doktora Czopa. W Jaworzu miał willę premier Janusz Jędrzejewicz, przyjeżdżał też jego brat-minister oświaty profesor Wacław Jędrzejewicz. Bywali tu i inni ówcześni ministrowie, Julian Eberhardt i Władysław Zawadzki, a także były premier Ignacy Daszyński oraz Jan Piłsudski - brat marszałka Józefa. Jednym ze stałych gości odwiedzających uzdrowisko był wybitny polski geolog, zajmujący się głównie budową geologiczną Karpat, prof. Władysław Szajnocha, który w 1928 r. został pochowany na jaworzańskim cmentarzu katolickim, a następnie spoczął w rodzinnym Lwowie na Cmentarzu Łyczakowskim.
- 1945 – wojenne przemarsze wojsk zakończyły oddziały Armii Czerwonej pod dowództwem generała Andrieja Greczki.
- Po wojnie tradycje uzdrowiskowe kontynuował Beskidzki Zespół Leczniczo Rehabilitacyjny w Jaworzu. Jego pierwszą dyrektorką była dr med. Maria Niżegorodcew, która skupiła zespół wybitnych polskich specjalistów do walki z gruźlicą płuc. Pracowali tutaj profesorowie: S. Grochmak, Fr. Groer, M. Ciećkiewicz i S. Hornung. Wypracowane tu metody leczenia zostały rozszerzone na cały kraj.
Sport i rekreacja
Na terenie Jaworza działa klub piłkarski Czarni Jaworze, który występuje w Bielskiej Klasie A.
Pokaż ulice na literę: (Znalazłem 1)
C
Kody pocztowe, Jaworze (wyświetlono 1/1)
Ocena internautów miejscowości Jaworze
Średnia ocena:
4.4
liczba ocen: 30
Wtyczki społecznościowe
Lubisz miejscowość Jaworze, kliknij Google +1 , lub Lubię to!
Komentarze o miejscowości Jaworze
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 22:10:38