Ocena internautów miejscowości Bielsko-Biała
Średnia ocena: 4.6
liczba ocen: 22
Ilość ulic: 1523
Ilość kodów pocztowych: 10
Współrzedne geograficzne N: 49.822498
Współrzedne geograficzne E: 19.044439
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 33
Liczba ludności: 177000
Gęstość ludności: 1411 os./km²
Powierzchnia: 124.9 km²
Wysokośc npm: 363
Aglomeracja: 325 000
Rodzaj gminy: miejska
SIMC: 0923584
TERC: 246101 1
Tablice rejestracyjne: SB
Dzielnica: Aleksandrowice
Dzielnica: Bagno
Dzielnica: Dębowiec
Dzielnica: Dolna Wieś
Dzielnica: Doły Starobielskie
Dzielnica: Górna Wieś
Dzielnica: Hałcnów
Dzielnica: Hałcnowska Kępa
Dzielnica: Kalwaria
Dzielnica: Kamienica
Dzielnica: Komorowice Krakowskie
Dzielnica: Komorowice Śląskie
Dzielnica: Kozia Góra
Dzielnica: Krzemieniówka
Dzielnica: Krzemionka
Dzielnica: Krzywa
Dzielnica: Leszczyny
Dzielnica: Lipnik
Dzielnica: Malowany Dworek
Dzielnica: Mikuszowice Krakowskie
Dzielnica: Mikuszowice Śląskie
Dzielnica: Na Kopcu
Dzielnica: Obszary
Dzielnica: Olszówka Dolna
Dzielnica: Olszówka Górna
Dzielnica: Przy Strzelnicy
Dzielnica: Pustki
Dzielnica: Rudawka
Dzielnica: Średnia Wieś
Dzielnica: Stare Bielsko
Dzielnica: Straconka
Dzielnica: Troclik Lewy
Dzielnica: Troclik Prawy
Dzielnica: Trzy Lipki
Dzielnica: Walowskie
Dzielnica: Wapienica
Dzielnica: Wały Szwedzkie
Dzielnica: Wielka Łąka
Dzielnica: Wróblowice
Dzielnica: Zapłocie Dolne
Dzielnica: Zapłocie Górne
Dzielnica: Złote Łany
Bielsko-Biała (czes. Bílsko-Bělá, niem. Bielitz-Biala) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, na Pogórzu Śląskim, u stóp Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego, nad rzeką Białą. Jest siedzibą władz powiatu bielskiego, Euroregionu Beskidy, diecezji bielsko-żywieckiej Kościoła rzymskokatolickiego i diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego, a także głównym miastem aglomeracji bielskiej i centralnym ośrodkiem Bielskiego Okręgu Przemysłowego.
Bielsko-Biała formalnie powstało 1 stycznia 1951 r. z połączenia położonego na Śląsku Cieszyńskim Bielska, o którym pierwsza wzmianka pochodzi z 1312 r. oraz małopolskiej Białej założonej w końcu XVI wieku. W latach 1975-1998 miasto było stolicą województwa bielskiego.
Bielsko-Biała pełni funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego, handlowo-usługowego, akademickiego, kulturalnego i turystycznego regionu zwanego potocznie Podbeskidziem. Jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski (m.in. 5,8% bezrobocia). Stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy i kolejowy. Miasto jest członkiem m.in. Związku Miast Polskich.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. Bielsko-Biała liczy 175 008 mieszkańców (22. miejsce w Polsce). Powierzchnia miasta wynosi 125 km² (18. miejsce w Polsce) i dzieli się ono formalnie na 30 osiedli (jednostek pomocniczych gminy).
Bielsko-Biała znajduje się w południowej części województwa śląskiego, na pograniczu historycznych regionów: Śląska Cieszyńskiego (dzielnice lewobrzeżne, 57,89% powierzchni) i Małopolski, a ściślej ziemi krakowskiej (dzielnice prawobrzeżne, 42,11% powierzchni).
Większa część Bielska-Białej leży na Pogórzu Śląskim, które jest częścią makroregionu Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Teren miasta wchodzi w skład Działu Bielskiego i Działu Pisarzowickiego – mikroregionów Pogórza Śląskiego. W granicach administracyjnych Bielska-Białej (w dzielnicach południowych) znajdują się także masywy górskie Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego.
Współrzędne geograficzne dla centrum miasta wynoszą .
Powierzchnia Bielska-Białej wynosi 124,51 km², w tym:
Miasto stanowi 1,01% powierzchni województwa i 0,04% powierzchni kraju.
Rozciągłość miasta w kierunku równoleżnikowym wynosi 13 km, a południkowym 17,5 km.
Bielsko-Biała graniczy:
Miasto znajduje się (w linii prostej) 31 km od granicy z Republiką Czeską i 35 km od granicy ze Słowacją.
Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej jest dość zróżnicowane. W granicach administracyjnych miasta znajdują się tereny wyżynne (Pogórze Śląskie), jak i górskie (Beskid Śląski, Beskid Mały).
Centrum miasta znajduje się na wysokości 313 m n.p.m. Najniższym punktem są Stawy Komorowickie znajdujące się na wysokości 262 m n.p.m., natomiast najwyższym szczyt liczącego 1117 m n.p.m. Klimczoka w Beskidzie Śląskim.
Pogórze Śląskie zbudowane jest z mało odpornych na denudację serii fliszowych z wkładkami wapieni i cieszynitów. Złożona struktura podłoża geologicznego ścięta jest przez równinę denudacyjną obniżającą się od 400–450 m n.p.m. u podnóża progu Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego do 280–300 m n.p.m. na granicy Kotliny Oświęcimskiej. Powierzchnię pogórza pokrywają gliny, na których rozwinęły się zespoły gleb o średniej produkcyjności. Dominują gleby brunatnoziemne. Na ograniczonych powierzchniach występują gleby płowe. Do niewielkich powierzchni ogranicza się zasięg gleb bielicowych, rozwiniętych na bezwęglanowych i bardzo przepuszczalnych zwietrzelinach. Gleby deluwialne, związane z łagodnie nachylonymi podnóżami stoków, występują w wielu obszarach, których łączna powierzchnia jest niewielka. Podobną cechą odznaczają się gleby aluwialne w dnach dolin.
Wyżynna część Bielska-Białej składa się z kilkudziesięciu wzgórz, porozdzielanych dolinami rzek i potoków, z których centralną jest dolina Białej. Najwyższymi bielskimi wzgórzami są Drugi Kopiec Lipnicki (448 m n.p.m.), Hałcnowska Góra (404 m n.p.m.), Pierwszy Kopiec Lipnicki (393 m n.p.m.), Cieńciałowa Kępa (390 m n.p.m.), Malowany Dworek (390 m n.p.m.) i Trzy Lipki (386 m n.p.m.).
Beskid Śląski zbudowany jest z masywnych piaskowców godulskich i istebniańskich. W części południowej góry zbudowane są z fliszu magurskiego. Występują tu złoża mineralne: piaskowce, wapienie i kruszywa naturalne. Duże znaczenie mają piaskowce godulskie, które występują tu w dwóch rodzajach: godulskie środkowe oraz godulskie dolne. Znajdują się tu również źródła wód mineralnych.
Beskid Mały zbudowany jest z płaszczowin: podśląskiej i śląskiej. Składa się w 95% z piaskowców godulskich. Geologicznie jest jednorodny z Beskidem Śląskim.
Pasma Beskidów rozdziela szeroka na 5 km Brama Wilkowicka łącząca Pogórze Śląskie z Kotliną Żywiecką.
W granicach administracyjnych miasta znajduje się 17 szczytów górskich:
|
|
Na południowo-zachodnich stokach Stołowa znajduje się Jaskinia w Stołowie, której korytarze liczą 21 m. W 2003 r. na stokach Stołowa odkryto również wejście do Jaskini Głębokiej w Stołowie. Odkrycie tej jaskini zostało uznane za jedno z największych osiągnięć speleologicznych ostatnich lat w Polsce. Z długością 554 m i głębokością 25 m jest jedną z największych jaskiń polskich Karpat fliszowych. Kilka mniejszych jaskiń znajduje się także w rejonie Klimczoka.
Główną rzeką przepływającą przez miasto jest Biała, prawy dopływ Wisły o długości 28,6 km. Od średniowiecza stanowi granicę Śląska i Małopolski. W roku 1457 stała się granicą państwową między Czechami a Polską, która była aż do 1772 r. Odtąd aż do 1918 r. odgraniczała Śląsk Austriacki od Galicji, a później województwo śląskie od krakowskiego. Funkcję graniczną straciła dopiero w 1951 r., kiedy połączono Bielsko i Białą Krakowską w jeden organizm.
Dopływami Białej są potoki, w dolinach których rozlokowały się wsie, a dziś dzielnice miasta:
Drugą ważną rzeką jest Wapienica, prawy dopływ Iłownicy o długości 20,6 km. Jej główne dopływy to Barbara, Rudawka i Żydowski Potok. Od 1895 r. Wapienica, prowadząca wody I klasy czystości stanowi główne ujęcie wody dla bielskich wodociągów.
W 1932 r. w górnym biegu Wapienicy, u ujścia Barbary zbudowano zaporę wodną im. I. Mościckiego, a w wyniku spiętrzenia wód rzeki powstało sztuczne jezioro Wielka Łąka, które służy wyłącznie jako ujęcie wody.
Inne rzeki i strumienie w Bielsku-Białej to:
Wiele, głównie w górskiej części miasta, jest także niewielkich, bezimiennych cieków wodnych.
Największym skupiskiem stawów w Bielsku-Białej są Stawy Komorowickie położone w północnej części Komorowic, nad rzeką Białą. Sąsiadują ze Stawami Bestwińskimi, położonymi w Gminie Bestwina.
Mniejszymi skupiskami stawów są Stawy Barkowskie i Stawy Nyczowe nad Kromparkiem, Stawy Hałcnowskie nd Słonnicą oraz grupa stawów nad Rudawką w zachodniej Wapienicy.
Klimat Bielska-Białej cechuje się dużym zróżnicowaniem, ponieważ obszar miasta znajduje się w obrębie dwóch dzielnic klimatycznych – podkarpackiej (pogórza) i karpackiej (gór). Klimat wykazuje wyraźną zależność od czynników cyrkulacyjnych. Wyraża się to m.in. dużą nieregularnością stanów pogody i znacznymi wahaniami temperatur w ciągu roku. Największy wpływ na kształtowanie się pogody w mieście wywierają masy powietrza znad Atlantyku.
Najczęściej występują wiatry zachodnie oraz południowo-zachodnie. W zimie częściej występują wiatry południowo-zachodnie i południowe, natomiast latem zachodnie i północno-zachodnie. Spory odsetek wiatrów południowych stanowią wiatry halne, obserwowane najczęściej zimą.
Największe zachmurzenie na terenie Bielska-Białej występuje w miesiącach od listopada do stycznia. Najmniejszym średnim zachmurzeniem oraz najczęstszym występowaniem dni słonecznych cechuje się koniec lata i początek jesieni.
Temperatura powietrza uwarunkowana jest przede wszystkim dopływem określonych mas powietrza, natomiast jej zróżnicowanie przestrzenne jest związane z rzeźbą terenu. Temperatura na obszarze miasta obniża się wraz ze wzrostem wysokości, stopniowo ku południu (średnio o 0,5 °C na 100 m). Wartość średniej temperatury powietrza zmienia się w granicach od 4 (w partiach grzbietowych Beskidów) do ok. 8 °C (w centrum). Najwyższe wartości średniej temperatury przypadają na lipiec (19 °C), najmniejsze natomiast na styczeń (–3 °C). Okres bezprzymrozkowy trwa na pogórzu średnio 175 dni, w górach o ponad miesiąc krócej.
Mgły występują średnio przez 40-50 dni w roku.
Największą ilość opadów deszczu przynoszą wiatry zachodnie, północno-zachodnie i północne, najmniejszą – południowe. Najwyższe miesięczne sumy opadów notuje się w czerwcu, najniższe w styczniu i lutym. Opady śniegu występują od listopada do kwietnia, przy czym największą liczbę dni z opadem śniegu notuje się w styczniu.
Pokrywa śnieżna jest bardzo zróżnicowana, ponieważ w granicach administracyjnych miasta znajdują się tereny górskie. Roczna liczba dni z pokrywą śnieżną waha się w granicach od około 70 dni w dzielnicach północnych do ponad 200 w szczytowych partiach Beskidów. Maksymalną grubość pokrywy śnieżnej zanotowano w Bielsku-Białej w latach 60. i wynosiła ona 55 cm.
Średnia temperatura i opady dla Bielska-Białej | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
Rekordowo wysokie temperatury | 12 | 18 | 19 | 25 | 29 | 29 | 31 | 31 | 28 | 24 | 16 | 16 | 31 |
Średnie najwyższe temperatury | 0 | +1 | +6 | +11 | +16 | +18 | +20 | +20 | +16 | +12 | +5 | +2 | +11 |
Średnie najniższe temperatury | -3 | -3 | 0 | +4 | +8 | +11 | +13 | +13 | +10 | +6 | +1 | -1 | +5 |
Rekordowo niskie temperatury | -24 | -22 | -16 | -5 | -1 | 3 | 6 | 6 | 1 | -5 | -15 | -18 | -24 |
Opady | 50 | 49 | 54 | 76 | 114 | 145 | 141 | 125 | 84 | 60 | 63 | 59 | 1020 |
Źródło: Weatherbase 2010-09-12 |
Bielsko-Biała oficjalnie podzielone jest na 30 osiedli, które stanowią jednostki pomocnicze gminy. Osiedla te działają na postawie statutów przyjętych w drodze uchwały Nr LXVII/1093/2002 Rady Miejskiej w Bielsku-Białej z dnia 8 października 2002 r.
|
|
Powszechnie występuje również nieoficjalny podział na „dzielnice”. Podział ten jest podziałem zwyczajowym, używanym przez mieszkańców miasta, podobnie jak nazwa dzielnica. Granicę między „dzielnicami” w większości przypominają granice historycznych części Bielska i Białej oraz wsi stopniowo włączanych w granica miasta. W ten sposób wyróżnia się:
Tereny zieleni miejskiej zajmują w Bielsku-Białej 272,6 ha, a tereny leśne około 2500 ha, stanowiąc odpowiednio ok. 2,21% oraz 20% ogólnej powierzchni miasta. Daje to w przeliczeniu na jednego mieszkańca 152 m² powierzchni terenów zielonych. Zieleń urządzoną na terenie miasta stanowią przede wszystkim chronione zabytkowe założenia zieleni parkowej, cmentarnej i przykościelnej oraz zieleńce, parki, skwery i bulwary ogólnodostępne o charakterze rekreacyjnym i estetycznym. Na terenie Bielska-Białej występują również obszary zieleni towarzyszącej zabudowaniom, ogródkom działkowym i zieleni izolacyjnej wokół tras komunikacyjnych. Na terenie miasta istnieje 36 cmentarzy, z czego większość pochodzi z XIX w. i pierwszej połowy XX w.
Typ zieleni | Powierzchnia w ha | % ogólnej powierzchni miasta |
---|---|---|
Tereny leśne | 2500,00 | 20 |
Ogródki działkowe | 170,76 | 1,4 |
Parki i zieleńce | 61,54 | 0,51 |
Cmentarze | 34,30 | 0,3 |
Łącznie – zieleń miejska | 272,6 | 2,21 |
Łącznie | 2772,6 | 22,21 |
Ponadto w Bielsku-Białej znajduje się liczne parki dworskie, fabrykanckie i willowe, zlokalizowane w sąsiedztwie d. pałaców i XIX-wiecznych willi, z ciekawymi okazami drzew, często egzotycznymi. W rejestrze zabytków znajduje się sześć tego typu parków.
Enklawę dzikiej przyrody w centrum Bielska-Białej stanowią cmentarze. Szczególne walory przyrodnicze posiadają jednak tylko dwa z nich:
Występują na nich liczne drzewa o wymiarach pomnikowych, oplecione dodatkowo przez bluszcz. Nagrobki, mury i alejki obrośnięte są wieloma gatunkami roślin, a z rzadka odwiedzane nekropolie stanowią oazę dla licznych ptaków. Pojawiają się również ślady bytowania drobnych ssaków.
Udział obszarów chronionych w powierzchni Bielska-Białej wynosi 35,8%. Daje to miastu trzecie, po Koszalinie i Kielcach, miejsce w Polsce.
Większość terenów górskich w granicach Bielska-Białej leży w obrębie dwóch parków krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Beskidu Małego i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.
W granicach miasta znajduje się cztery zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
Dolina Wapienicy jest też pierwszym w Polsce miejscem, gdzie wprowadzono w życie ideę parku ekologicznego, czyli połączenia ochrony przyrody z edukacją ekologiczną opartą na jej bezpośrednim doświadczaniu i zaangażowaniu społecznym na jej rzecz.
W Bielsku-Białej ustanowiono dwa rezerwaty przyrody:
Ponadto istnieją dwa użytki ekologiczne:
Bielsko-Biała posiada 62 pomniki przyrody, w tym:
Obecnie projektowane są w Bielsku-Białej kolejne obszary chronione:
Bielsko-Biała należy do miast o stosunkowo dużym zanieczyszczeniu środowiska. W mieście emitowanych jest 2% zanieczyszczeń pyłowych i 1,7% zanieczyszczeń gazowych województwa śląskiego. Poziom zanieczyszczenia środowiska od 1991 r. stopniowo się zmniejsza.
Największy wpływ na zanieczyszczenie powietrza mają lokalne kotłownie CO używane w gospodarstwach domowych oraz MŚP spalające węgiel w celach grzewczych i technologicznych. Utrzymanie na obszarze Śródmieścia tradycyjnych rozwiązań z indywidualnymi kotłowniami węglowymi, koksowymi i gazowymi powoduje pogarszanie się stanu środowiska w tej części miasta i może być przyczyną przekraczania dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń powietrza, co grozi konsekwencjami w postaci negatywnego oddziaływania na ludzi i budowle, w szczególności na zabytki.
Źródłami zanieczyszczenia powietrza w Bielsku-Białej są również komunikacja samochodowa oraz energetyka, szczególnie niska emisja z lokalnych systemów grzewczych. Zanieczyszczenia wynikające z ruchu motoryzacyjnego koncentrują się w rejonach zwartej, wysokiej zabudowy miejskiej (w tzw. kanionach ulicznych). Istniejąca obecnie organizacja ruchu pojazdów samochodowych na terenie Bielska-Białej jest niekorzystna i sprzyja powstawaniu zjawiska smogu fotochemicznego.
Nie bez znaczenia jest także emisja pochodzenia energetycznego z obszarów sąsiednich (GOP, ROW, Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie) oraz z procesów technologicznych realizowanych w zakładach przemysłowych.
Wody przepływających przez miasto rzek są silnie lub ponadnormatywnie zanieczyszczone szkodliwymi substancjami. Pomimo złej oceny jakości wód rzeki Białej, badania wykazały stopniową poprawę wskaźników fizykochemicznych. Podobnie wygląda sytuacja wód podziemnych. Najbardziej zagrożone zanieczyszczeniem są wody czwartorzędowego poziomu wodonośnego w dolinie Białej, Wapienicy i ich dopływów.
Na przełomie 2010 i 2011 liczba ludności Bielska-Białej wyniosła 175 008 osob, w tym 82 581 mężczyzn i 92 427 kobiet. W 2007 na 100 mężczyzn przypada 112 kobiet. Bielsko-Biała jest 22. największym miastem Polski według liczby ludności oraz 18. pod względem zajmowanej powierzchni. Liczba ludności miasta stanowi 3,78% ludności województwa śląskiego. Gęstość zaludnienia wynosi 1406 os./km², a przyrost naturalny –0,03‰. Saldo migracji było w 2006 r. ujemne i wyniosło –497 osób. Liczba zawartych małżeństw wyniosła 1184, a rozwodów 492.
Przedział wiekowy | Liczba ludności |
---|---|
0–2 | 4781 |
3–6 | 6012 |
7–12 | 9859 |
13–15 | 5981 |
16–18 | 6905 |
19–24 | 16756 |
25–29 | 15321 |
30–39 | 24690 |
40–49 | 23572 |
50–59 | 29105 |
60–64 | 8616 |
65 i więcej | 24855 |
W 2007 r. wiek produkcyjny osiągnęło 114 912 osób (65,41%), wiek poprodukcyjny 30 399 osób (17,30%), natomiast w wieku przedprodukcyjnym jest 30 379 mieszkańców miasta (17,29%).
Stopa bezrobocia wynosi 5,8% (5400 osób). W 2007 r. spośród 65 359 osób zatrudnionych 41 866 (68,23%) pracowało w sektorze prywatnym, a 19 493 (31,77%) w sektorze publicznym.
Bielsko-Biała jest także centrum aglomeracji bielskiej (ok. 325 tys. mieszkańców).
Na przestrzeni lat liczba ludności Bielska-Białej wzrastała wraz z rozwojem przemysłu i przyłączaniem pobliskich miejscowości. Najwyższą liczbę ludności (184 421) miasto osiągnęło w 1991 r. Odtąd, podobnie jak całej Polsce, obserwuje się wyraźny spadek liczby ludności. Według prognoz GUS w 2020 r. Bielsko-Biała ma liczyć 163 tys., a w 2030 r. 145,2 tys. mieszkańców.
Zapisywana z dywizem nazwa Bielsko-Biała powstała przez zestawienie nazw Bielska i Białej (Krakowskiej), które w 1951 r. utworzyły jeden organizm miejski. Odmienia się oba człony (Bielska-Białej, Bielsku-Białej). Błędna jest dość popularna, głównie w mediach, odmiana „Bielsko-Białej”.
Etymologia nazwy Bielsko najprawdopodobniej wywodzi się od rzeki Białej, której nazwa pochodzi od przymiotnika biały. Określał on ogólne wrażenie barwy wody – białej, czyli jasnej i czystej. Niektórzy badacze nazwę miasta wiążą również z bieleniem płótna, co jest jednak wątpliwe ze względu na to, że w XIII w. Bielsko nie było jeszcze ośrodkiem tkackim ani sukienniczym. Od rzeki zapożyczyła nazwę także osada, a następnie miasto Biała. Nazwa Bielsko została utworzona za pomocą przyrostka -sko, natomiast Biała ponowiona z nazwy rzeki.
Po raz pierwszy łacińska nazwa „Bielici”, którą często utożsamia się z Bielskiem pojawiła się w dokumencie biskupa wrocławskiego z 1284 r.. Najwcześniejsze zapisy nazwy Bielska w postaci zniemczonej można czytać jako Bielica: zu Bilitz (1312), Belicz (1420). Później pojawiły się również nazwy słowiańskie: w Bilsku (1420), na Bielsku (1465), miasta Byelska (1525), in oppido Bilsko (1652). Od XIX w. występowała już tylko jedna nazwa niemiecka – Bielitz i jedna czeska – Bílsko. W języku polskim natomiast istniały liczne oboczności: jeszcze na początku XX w. na równi z Bielsko występowały Bielsk, Bilsko i Bilsk. Ostatecznie nazwa Bielsko została uregulowana dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym. Procesowi latynizacji ani germanizacji nie uległa polska nazwa Białej – niem., łac. Biala, czes. Bělá.
W słowiańskim etnolekcie śląskim miasto nosi nazwę Bjylsko-Bjoło, z kolei w dialekcie śląskim języka niemieckiego (używanym przed 1945 r. przez miejscową ludność niemiecką) nazywane było Beltz-Beil. Po wilamowicku, który to język używany jest w niedalekich Wilamowicach, nazwa Bielska-Białej brzmi Byłc-Bejł.
W XX w. wykształciły się niestosowane wcześniej obcojęzyczne nazwy Bielska-Białej, m.in. japońskie ビェルスコ=ビャワ (Byerusoko-Byawa) i łotewskie Beļsko-Bjala.
Bielsko-Biała formalnie powstało w styczniu 1951 roku, lecz historia miast, które były jego fundamentami jest o wiele dłuższa. Starszą częścią „dwumiasta” jest śląskie Bielsko powstałe w końcu XIII wieku. Od XVI w. miasto rozwijało się jako ośrodek handlu, sukiennictwa i ceramiki, a także jako stolica państwa stanowego, przekształconego później w księstwo. Małopolska Biała natomiast powstała ok. 1560 r. jako osada tkaczy. Na początku XIX w. zaczął się tu rozwijać przemysł, a już na przełomie XIX i XX stulecia okręg bielsko-bialski był jednym z największych ośrodków przemysłowych Austro-Węgier. Wtedy też rozpoczął się proces zrastania dwóch organizmów zakończony w 1951 r. połączeniem ich w jedno miasto Bielsko-Białą. Przez wieki charakterystyczną cechą dwumiasta była również wielonarodowość (Polacy, Niemcy i Żydzi) oraz różnorodność religijna (katolicy, protestanci i żydzi), przerwane II wojną światową (w której szczęśliwie uniknęło zniszczeń). W okresie powojennym Bielsko-Biała wciąż rozwijało się, w latach 1975-1998 jako stolica województwa bielskiego, aby stać się dziś jednym z najbardziej prężnych gospodarczo miast Polski, a także ważnym ośrodkiem kulturalnym, turystycznym i akademickim.
Symbole Bielska-Białej: herb, flagę, logo i hejnał oraz ich wygląd oficjalnie ustanowiono czterema uchwałami rady miejskiej z 7 grudnia 2004 r.
Choć historia Bielska-Białej sięga XIII wieku, większość zabytków pochodzi z XIX stulecia, kiedy miasto, wtedy jeszcze podzielone formalnie na dwa organizmy, stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym i znacznie się rozrosło. Obiekty zabytkowe są różnorodne stylowo, przy czym dominują formy historyzmu – neogotyk, neorenesans, neobarok i eklektyzm – a w mniejszym stopniu również klasycyzm oraz secesja. W dwudziestoleciu międzywojennym powstały liczne budowle modernistyczne, a w okresie powojennym socrealistyczne. Pozostałe style architektoniczne reprezentują przede wszystkim budowle sakralne.
Zabytkowe zespoły architektoniczne i urbanistyczne
Zamki, pałace i dwory
Kościoły
Kamienice, wille i obiekty użyteczności publicznej
Architektura przemysłowa
Cmentarze
W Bielsku-Białej znajdują się trzy punkty informacji turystycznej:
Na obszarze miasta znajdują się cztery punkty Systemu informacji turystycznej Bielska-Białej i powiatu bielskiego (SiTBB) (tzw. infokiosków), rozlokowanych w najważniejszych punktach miasta. Na pl. Ratuszowym i pl. Wojska Polskiego znajdują się punkty darmowego dostępu do internetu (Hotspot).
W 2009 r. rozpoczęło się wprowadzanie Miejskiego Systemu Informacji – systemu lokalnego oznakowania, którego elementami są tablice z nazwami ulic i numerami budynków, a także dwujęzyczne kierunkowskazy do najważniejszych obiektów, podświetlane mapy i moduły z najważniejszymi informacjami.
W rejonie Bielska-Białej znajduje się bardzo gęsta sieć górskich szlaków turystycznych. Prowadzą one na wszystkie szczyty w mieście i okolicach. Łącznie jest ich 16, a ich długość wynosi 81 km. Dotarcie w góry umożliwia również wybudowana w 1953 r., gruntownie zmodernizowana na przełomie lat 1993/94 jedna z najnowocześniejszych kolei linowych w Polsce, która w swoich gondolach wwozi turystów z Olszówki na wysokość 960 m n.p.m. tuż pod szczytem Szyndzielni.
Przez tereny wchodzące w skład miasta biegnie też 9 szlaków narciarskich (6 w Beskidzie Śląskim i 3 w Beskidzie Małym) o długości 59,3 km.
Ponadto w granicach Bielska-Białej przebiegają trzy nizinne szlaki turystyczne: zielony Szlak 700-lecia Bielska, żółty Szlak Najazdu Szwedzkiego i nie nazwany, oznaczony kolorem czarnym.
Bielsko-Biała leży także na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego oraz Szlaku Architektury Drewnianej. Bielskie obiekty znajdujące się na pierwszym to Dworzec Główny PKP oraz Muzeum Techniki i Włókiennictwa, a na drugim – Dom Tkacza i kościół św. Barbary.
Przez Bielsko-Białą przebiega Międzynarodowa Trasa Rowerowa Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń. Na terenie miasta biegnie ona przez wzgórze Trzy Lipki, Stare Bielsko i Wapienicę.
Ponadto w ostatnich latach powstały w stolicy Podbeskidzia (głównie w dzielnicach południowych – Kamienica, Olszówka, Mikuszowice, Leszczyny, Wapienica) liczne ścieżki rowerowe, biegnące najczęściej wzdłuż głównych dróg. W 2007 r. długość tras i ścieżek rowerowych wyniosła 155,4 km.
Bielsko-Biała posiada rozbudowaną bazę noclegową, na którą składają się hotele, pensjonaty, schroniska turystyczne i kwatery prywatne.
Hotelem najwyższej klasy jest usytuowany w południowej części miasta (Mikuszowice) nowoczesny, czterogwiazdkowy Parkhotel Vienna, wyposażony m.in. w 110 pokoi (w tym apartamenty), cztery sale konferencyjne, salę balową i „kawiarnię wiedeńską”. W zabytkowym gmachu w ścisłym centrum, przy ul. 3 Maja 12 znajduje się liczący 115 lat, czterogwiazdkowy hotel President (dawniej nosił nazwę Dwór Cesarski, niem. Kaiserhof). Innym czterogwiazdkowym obiektem w mieście jest Papuga Park Hotel w Wapienicy. Trzygwiazdkowe obiekty w mieście to: hotel Magura na Leszczynach i hotel Sahara. W budowie jest Qubus Hotel w Galerii Sfera.
Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się ośrodki wypoczynkowe ZIAD i Transportowiec, a także kilkanaście hoteli niższej klasy (Olimp, Elektron, Beskid, Folwark, Beskidzka, Widok, Rekord, Victoria, Błonie, Nico, BBOSiR, Folwark, Budowlani, Zajazd Kasztelański, Sahara), schroniska młodzieżowe Bolek i Lolek oraz Dom Turysty PTTK, kilka pensjonatów i moteli, cztery kempingi (Pod Dębowcem, Ondraszek, Polana, Wapienica) oraz schroniska górskie na szczytach Beskidu Śląskiego (Klimczok, Szyndzielnia, Stefanka, Dębowiec).
Największą instytucja kulturalną w Bielsku-Białej jest Bielskie Centrum Kultury – placówka samorządową, która jest m.in. głównym organizatorem odbywających się w mieście imprez cyklicznych.
Na promocji i działalności edukacyjnej w zakresie folkloru i twórczości ludowej skupia się działalność, podlegającego samorządowi wojewódzkiemu, Regionalnego Ośrodka Kultury – organizatora Tygodnia Kultury Beskidzkiej.
Miejski Dom Kultury, posiadający 10 placówek na terenie całego miasta, jest z kolei instytucją, w ramach której działają różne zespoły taneczne, wokalne i teatralne, a także świetlice i kółka zainteresowań.
Centro Italiano di Cultura to jeden z kilku instytutów kultury włoskiej w Polsce, przy którym działa Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych ze specjalnością język włoski oraz Przedstawicielstwo Konsularne Republiki Włoskiej.
Ponadto w Bielsku-Białej istnieje wojskowy ośrodek kultury – Dom Żołnierza – prowadzący również działalność otwartą dla środowiska cywilnego, Wojewódzkie Centrum Wychowania Estetycznego Dzieci i Młodzieży im. Wiktorii Kubisz (placówka oświatowa, która prowadzi grupy zainteresowań dla młodzieży) oraz Spółdzielcze Centrum Kultury „Best” – ośrodek kultury działający przy spółdzielni mieszkaniowej „Złote Łany”.
Najważniejszym z bielskich muzeów jest Muzeum w Bielsku-Białej (d. Muzeum Okręgowe), którego siedziba mieści się na Zamku książąt Sułkowskich. Utworzone w 1945 r. jest kontynuatorem muzeów miejskich w Białej (od 1904) i Bielsku (od 1906). Muzeum w Bielsku-Białej posiada oddział – Muzeum Techniki i Włókiennictwa (utworzone w 1979 r. w celu udokumentowania przemysłowych tradycji miasta, zajmuje d. fabrykę Büttnerów) oraz dwie ekspozycje zewnętrzne – Willa Juliana Fałata w Bystrej (muzeum biograficzno-artystyczne malarza) oraz Dom Tkacza (mieści się w drewnianym budynku przy ul. Sobieskiego i prezentuje wygląd domu i warsztatu sukienniczego).
Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się cztery muzea prywatne
W latach 1989-2010 istniało również Prywatne Muzeum Literatury im. Władysława Reymonta.
Jedynym teatrem dramatycznym w Bielsku-Białej jest Teatr Polski, usytuowany w eklektycznym gmachu przy ul. 1 Maja. Teatr Polski powstał w 1890 r. jako Teatr Miejski w Bielsku i od początku swego istnienia uważany był za jedną z najbardziej renomowanych tego typu placówek na terenie obecnej Polski.
Drugim z bielskich teatrów jest Teatr Lalek Banialuka utworzony przez Jerzego Zitzmana i Zenobiusza Zwolskiego w 1947 r. Jest to jeden z najbardziej znanych teatrów lalkowych w Polsce, który brał już udział w wielu prestiżowych festiwalach na świecie. Od 1966 r. Banialuka jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej, jednego z najważniejszych na świecie przeglądów teatrów lalek.
W Bielsku-Białej znajduje się kilkanaście galerii, które niejednokrotnie oprócz eksponowania dzieł sztuki pełnią funkcję placówek kulturalnych.
Najstarszą z bielskich galerii, a zarazem największą dziś, jest Galeria Bielska BWA, założona w 1975 r., usytuowana przy ul. 3 Maja (w miejscu d. synagogi). Prezentuje sztukę współczesną, a także prowadzi działalność edukacyjną i jest organizatorem ogólnopolskiego konkursu malarstwa „Bielska Jesień”.
Przykładem galerii, będącej przede wszystkim placówką kulturalną jest Galeria Wzgórze, założona w 1987 r. Mieści się w niej m.in. klub muzyczny i kino Cinemaoff.
Duża liczba niewielkich galerii sztuki znajduje się na Starym Mieście. Są to: Akcent, Apollon, Ars Nova, Artwood, Galeria 27, Galeria Oli. Galeria ubioru i przedmiotu, Nad Smokiem, Parawan.
Galerie sztuki działają również przy publicznych ośrodkach kultury: Galeria Środowisk Twórczych przy BCK, Galeria Regionalnego Ośrodka Kultury oraz Galeria Zamkowa Muzeum w Bielsku-Białej.
Pozostałe bielskie galerie to Galeria Fotografii B&B, Fraktal w Sferze, Galeria Instrumentów, Pro Arte, Przy Jakubowej Studni, Time, akademicka Galeria 3-2-0, a także zlokalizowana na stacji kolejowej Bielsko-Biała Lipnik – Na stacji.
Największą bielską biblioteką jest Książnica Beskidzka (pełni funkcję biblioteki miejskiej i powiatowej), która w swoich zbiorach ma ponad 700 tys. książek oraz materiały multimedialne. Książnica Beskidzka posiada 17 filii na terenie miasta.
Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się: Biblioteka Główna Lekarska, Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna, Biblioteka Główna Akademii Techniczno-Humanistycznej oraz Biblioteka Instytutu Teologicznego.
Bielska Orkiestra Kameralna, mająca charakter orkiestry symfonicznej powstałą w 1982 r. Koncertuje w Bielskim Centrum Kultury oraz w obiektach sakralnych na terenie miasta. BOK wykonuje bardzo zróżnicowany repertuar od muzyki baroku po muzykę współczesną, a nawet rozrywkową. Bielska Orkiestra Kameralna bierze udział w wielu festiwalach na terenie miasta (Festiwal Kompozytorów Polskich, Festiwal Muzyki Sakralnej i inne). Z orkiestrą współpracują liczne chóry, m.in. Bielski Chór Kameralny i Chór Filharmonii Śląskiej.
W Bielsku-Białej swoją siedzibę mają stacje radiowe i telewizyjne, a także redakcje gazet i czasopism o zasięgu regionalnym.
Telewizja:
Radio:
Prasa:
W Bielsku-Białej działają trzy wyższe uczelnie publiczne:
Bielskie uczelnie niepubliczne to:
Ponadto w mieście znajdują się:
Organizacją, obsługą ekonomiczno-administracyjną, zapewnieniem warunków działania oraz nadzorem nad funkcjonowaniem publicznych placówek oświatowych zajmuje się Miejski Zarząd Oświaty, powstały 1 lipca 2007 r. z połączenia Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego oraz Zakładu Obsługi Szkół i Przedszkoli Miejskich.
Badaniami naukowymi zajmuje się przede wszystkim Akademia Techniczno-Humanistyczna (obejmują one budowę i eksploatację maszyn, automatykę i robotykę, mechanikę, informatykę, inżynierię tekstyliów i materiałów polimerowych, inżynierię i ochronę środowiska, nauki o zarządzaniu, socjologię, językoznawstwo, literaturoznawstwo, pedagogikę i pielęgniarstwo).
Bielsko-Biała stanowi historycznie ważny ośrodek gospodarczy, który przed laty zyskało miano „miasta 100 przemysłów” oraz „śląskiego Manchesteru”. Od średniowiecza miasto rozwijało się przede wszystkim jako ośrodek handlu, sukiennictwa, ceramiki oraz wyrobu i sprzedaży alkoholi. W XIX w., wraz z rewolucją przemysłową, oba miasta weszły w okres dynamicznego rozwoju gospodarczego – stały się nowoczesnymi ośrodkami przemysłowymi, tworząc z czasem zwarty organizm gospodarczy. W drugiej połowie XIX w. okręg bielsko-bialski był jednym z największych ośrodków przemysłowych Austro-Węgier, a w okresie międzywojennym jednym z największych w II RP. Po II wojnie światowej, Bielsko-Biała było jednym z największych w PRL ośrodków przemysłu samochodowego, włókienniczego oraz elektromaszynowego. Transformacja ustrojowa po 1989 r. doprowadziły do kryzysu w wielu branżach gospodarki oraz upadku licznych zakładów, czego skutki tego znacząco odczuło także Bielsko-Biała. Polepszająca się koniunktura gospodarcza po 2000 r. oraz wejście Polski do UE przyczyniły się do ponownego rozwoju handlu, przemysłu oraz usług w mieście.
Dziś Bielsko-Biała jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski, bezrobocie wynosi 4,8%, a według rankingu magazynu „Forbes” jest drugim najatrakcyjniejszym dla biznesu miastem w kraju.
Wg stanu na koniec 2007 r. w Bielsku-Białej, w rejestrze REGON zarejestrowanych było 23 368 podmiotów gospodarki narodowej. Zdecydowaną większość, 22 605 (96,7%) ogólnej liczby podmiotów skupiał sektor prywatny. Miasto miało w 2007 r. najwyższy wśród powiatów i miast na prawach powiatu województwa śląskiego wskaźnik liczby osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – na 1000 osób ogółem: 95 – oraz wskaźnik podmiotów gospodarczych nowo zarejestrowanych – na 1000 osób: 9,4. Wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych na 1000 osób był w 2007 r. w Bielsku-Białej wysoki i wyniósł 133, co uplasowało miasto na drugiej pozycji (po Katowicach) w województwie. Najwyższy udział w ogólnej liczbie podmiotów działających w mieście (31%) stanowi branża obejmująca handel hurtowy i detaliczny, naprawę samochodów i motocykli oraz artykułów użytku osobistego. Kolejne miejsce co do liczebności zajmują firmy z branży obejmującej obsługę nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Bielsko-Biała jest głównym miastem Bielskiego Okręgu Przemysłowego – jednego z jedenastu okręgów przemysłowych Polski, obejmującego obszar od Cieszyna po Andrychów. W okręgu rozwija się głównie przemysł maszynowy, samochodowy, włókienniczy, metalurgiczny, oraz spożywczy.
Zakłady przemysłowe w mieście koncentrują się nad rzeką Białą, w Wapienicy, Komorowicach oraz w rejonie ul. Komorowickiej i Piekarskiej.
Do największych działających tu zakładów należą: Fiat Auto Poland, Fiat-GM Powertrain Polska, Nemak Poland, Eaton Automotive Systems, Finnveden Polska, Adler Polska, Cooper-Standard Automotive Polska, Magneti Marelli Suspension Systems Bielsko, Techmex, GE Power Controls, Hutchinson Poland, Philips Lighting Bielsko, Zakłady Tłuszczowe Bielmar, Electropoli-Galwanotechnika oraz Avio Polska.
Na terenie Bielska-Białej znajdują się cztery obszary Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, na których zainwestowało ponad 150 firm, stwarzając blisko 32 tys. miejsc pracy:
W 2005 r. w sąsiedztwie Specjalnej Strefy Ekonomicznej i drogi ekspresowej S1 powstał Bielski Park Przemysłowy i Usługowy o powierzchni 5,17 ha. Wiodącym inwestorem na jego terenie jest koncern Hutchinson Poland (przemysł motoryzacyjny). Swoje hale posiadają także Multiform Dariusz Krywult z branży budowlanej i motoryzacyjnej oraz TI Poland (przemysł motoryzacyjny). W obrębie PPiU położony jest Beskidzki Inkubator Technologiczny, na którego terenie znajduje się Centrum Szkoleniowo-Konferencyjne oraz biura zajmowane przez 30 firm. Inkubator technologiczny, który wybudowała Agencja Rozwoju Regionalnego, ma na celu rozwój przedsiębiorczości i wdrażanie nowych technologii.
Bielsko-Biała jest ważnym ośrodkiem handlowo-usługowym w południowej Polsce.
W mieście zlokalizowane są liczne firmy sektora usług, w szczególności rozwinięta jest branża usług finansowych – 57 oddziałów krajowych oraz zagranicznych banków, 37 firm ubezpieczeniowych, 9 domów maklerskich i inwestycyjnych.
Największe centrum handlowe w Bielsku-Białej to Galeria Sfera, położona przy ul. Mostowej, w miejscu d. fabryk włókienniczych. Jej powierzchnia wynosi 132 000 m², przez co jest największym centrum handlowym województwa śląskiego. Drugą galerią handlową jest Sarni Stok (35 000 m²), położony przy drodze wyjazdowej w kierunku Katowic. W ramach rozbudowy hipermarketu, we wrześniu 2008 r. otwarto przy ul. Warszawskiej Pasaż Tesco. Wiosną 2009 r. przy ul. Leszczyńskiej otwarto Gemini Park (35 000 m²). Planowana jest budowa Koniczynki (30 000 m²) przy ul. Warszawskiej.
W Bielsku-Białej znajduje się dziesięć hipermarketów: Tesco (w Pasażu Tesco), dwa Carrefoury (w Sarnim Stoku i Galerii Sfera), Real (w Gemini Parku), Auchan, Makro Cash and Carry i Kaufland oraz budowlane – Castorama, Specjalista i Leroy Merlin.
Poza wielkimi hipermarketami i centrami handlowymi w Bielsku-Białej znajduje się wiele supermarketów i mniejszych sklepów.
Głównym pasażem handlowym miasta jest ul. 11 Listopada. Przy niej istnieje większość ekskluzywnych (i nie tylko) sklepów, restauracji itp. Największe sklepy przy deptaku to: DH Oscar, CH Biała oraz pasaż „Pod Orłem” (w d. hotelu „Pod Orłem”).
W centrum miasta, w rejonie rzeki Białej i pl. Wojska Polskiego znajdują się: SDH Klimczok (w latach 80. XX w. największy dom handlowy w Polsce, obecnie nadal prowadzony przez PSS Społem), DH Wokulski oraz kompleks Finex (we wnętrzach d. fabryki włókienniczej). Typowym domem handlowym jest również Ratuszowy przy ul. Stojałowskiego.
Na terenie miasta istnieją również dwa targowiska – przy ul. Sikorskiego (Górne Przedmieście) oraz przy ul. Broniewskiego (Osiedle Grunwaldzkie).
Największą imprezą targową w Bielsku-Białej są Międzynarodowe Energetyczne Targi Bielskie ENERGETAB, największe w Polsce targi elektroenergetyczne, odbywające się we wrześniu. Dużym uznaniem w swojej branży cieszy się też Sympozjum „Systemy Informatyczne w Energetyce” – INFOENERGETAB (branża energetyczna, informatyczna, techniczna i telekomunikacyjna). Organizatorem tych imprez jest ZIAD Bielsko-Biała S.A., będący spółką miejską.
Liczące się imprezy targowe i wystawiennicze – Bielskie Targi Edukacyjne, Targi Budownictwa „Twój Dom” Targi Budownictwa i Mieszkań, Targi Technik Grzewczych i Instalacyjnych „Instal-System” – organizuje w mieście Biuro Promocji i Wystaw „Astra”.
W Bielsku-Białej funkcjonuje 96 organizacji sportowych, w tym: 55 klubów sportowych, 20 uczniowskich klubów sportowych, 5 parafialnych klubów sportowych, 2 towarzystwa krzewienia kultury fizycznej, 7 stowarzyszeń oraz 7 związków sportowych. Szkoleniem sportowym objętych jest ok. 5 tysięcy zawodniczek i zawodników, którzy biorą udział w zorganizowanych zajęciach treningowych i zawodach, obejmujących 40 dyscyplin sportowych.
Samorządową instytucją zajmującą się krzewieniem kultury fizycznej, sportu i rekreacji, a także mającą za zadanie utrzymanie części obiektów sportowych i prowadzenie sekcji sportowych jest Bielsko-Bialski Ośrodek Sportu i Rekreacji, którego siedziba znajduje się przy ul. Konopnickiej 5.
W Bielsku-Białej istnieją 5 klubów, których drużyny biorą udział w rozgrywkach ogólnopolskich i regionalnych: ekstraklasowe TS Podbeskidzie Bielsko-Biała, trzecioligowy BKS Stal Bielsko-Biała, czwartoligowe TS Podbeskidzie II, czwartoligowy Rekord Bielsko-Biała (występuje również w rozgrywkach Ekstraklasy futsalu) oraz LKS Zapora Wapienica (klasa A). Miasto posiada dwa pełnowymiarowe stadiony: Stadion Miejski przy ul. Żywieckiej oraz Stadion „Na Górce” przy ul. Młyńskiej. Swoje obiekty mają też Zapora (przy ul. Jaworzańskiej) i Rekord (przy ul. Startowej), a Podbeskidzie również niewielki stadion przy ul. Laurowej.
Najbardziej utytułowanym klubem siatkarskim jest żeńska drużyna BKS Stal Bielsko-Biała, której osiem zawodniczek gra w Reprezentacji Polski. W rozgrywkach drugoligowych w siatkówce biorą udział kluby BKS II Bielsko-Biała i MKS Pro Bielsko-Biała. Ponadto istnieje męska drużyna BBTS Bielsko-Biała, która występuje w I lidze. Największe hale sportowe należą do BKS Stal (przy ul. Rychlińskiego) i BBTS (przy ul. Bratków).
Na początku 2008 r. w hali sportowej przy ul. Filarowej zamontowano tymczasowo tory curlingowe. Odbywały się na nich zawody podczas Mistrzostw Polski Juniorów w marcu 2008 r. oraz podczas IX Zimowego Europejskiego Festiwalu Młodzieży „Śląsk-Beskidy 2009”.
Od 1945 r. istnieje czterosekcyjny Aeroklub Bielsko-Bialski, którego bazą jest aleksandrowickie lotnisko. Co roku we wrześniu na organizuje on imprezę pod nazwą Piknik Lotniczy.
W mieście działa klub lekkoatletyczny KS Sprint z własnym stadionem przy ul. Jaworzańskiej, na którym organizowany jest międzynarodowy mityng lekkoatletyczny Beskidianathletic. Co roku odbywa się 10-kilometrowy maraton – Bieg Fiata. W 2003 r. w Bielsku-Białej odbyły się Mistrzostwa Polski seniorów w lekkoatletyce. Ponownie mistrzostwa Polski seniorów miasto gościło w 2010 r.. Miasto będzie gospodarzem seniorskich mistrzostw kraju także w 2012.
Wśród klubów sportowych z Bielska-Białej jest jeszcze kilka klubów żeglarskich (największe to Yacht Klub Polski Bielsko oraz Klub Żeglarski „Halny”), zawodowy klub ping-pongowy BISTS „Polsport”, Beskidzki Klub Motorowy oraz KS Gwardia Bielsko-Biała (judo).
Bielsko-Biała dziesięciokrotnie gościło prestiżowy wieloetapowy szosowy wyścig kolarski Tour de Pologne i jeden raz Wyścig Pokoju. Dwa razy w roku odbywa się 35-kilometrowy rajd rowerowy o charakterze rodzinnym.
Znaczące bielskie wydarzenia sportowe to również: rozgrywki Bielskiej Ligi Koszykówki, rozgrywki Bielsko-Bialskiej Amatorskiej Ligi Tenisa Stołowego oraz Grand Prix w tenisie stołowym. Od 2008 r. w Galerii Sfera odbywa się zaproszeniowy turniej snookerowy Klimat Cup.
Z Klimczoka przez Szyndzielnię na Dębowiec i do dolnej stacji kolei gondolowej prowadzi nartostrada, na stokach tych gór działają wyciągi talerzykowe. Na grzbietach Hrobaczej Łąki, Gaików i Magurki Wilkowickiej, a także Szyndzielni, Klimczoka oraz Błatniej panują dobre warunki do uprawiania . Swoją siedzibę ma w mieście Polski Związek Snowboardu.
W Bielsku-Białej nie brakuje terenów rekreacyjnych. Najpopularniejsze z nich to:
Spośród obiektów sportowo-rekreacyjnych, miasto posiada:
Aż do 1945 r. Bielsko i Biała były istną mozaiką narodowościową i religijną: Polacy zazwyczaj byli wyznania katolickiego, a Niemcy ewangelickiego. Wyjątkiem była wieś Stare Bielsko w której mieszkało stosunkowo dużo Niemców-katolików. Sporą grupę ludności stanowili również Żydzi. Po II wojnie światowej władze ostro zwalczały religię, jednakże wieloreligijność do dzisiaj jest charakterystyczną cechą miasta.
Bielsko-Biała jest stolicą rzymskokatolickiej diecezji bielsko-żywieckiej. Na obszarze Bielska-Białej funkcjonują cztery dekanaty Kościoła rzymskokatolickiego, które obejmują 22 parafie. W Bielsku-Białej działa również parafia Kościoła Polskokatolickiego.
Wyznawcy prawosławia pozostają pod opieką duszpasterską parafii w Sosnowcu.
Miasto jest stolicą diecezji cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Kościół ten obejmuje obejmuje trzy parafie. W mieście działalność duszpasterską prowadzą także inne kościoły protestanckie. Należą do nich zbory Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Zielonoświątkowego (Zbór Filadelfia), Kościoła Wolnych Chrześcijan, Chrześcijańskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej, Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego (zbór pierwszy i drugi), Kościoła Chrześcijan Dnia Sobotniego i Zborów Bożych Chrześcijan Dnia Siódmego.
W Bielsku-Białej znajdują się także: Gmina Wyznaniowa Żydowska, trzy ośrodki buddyjskie, jeden ośrodek Związku Garuda (religia bon), a także zbory Świeckiego Ruchu Misyjnego „Epifania” oraz dziesięć zborów Świadków Jehowy.
Organem wykonawczym gminy jest Prezydent Miasta Bielska-Białej. Urząd ten utworzono w 1951 r. po połączeniu Bielska i Białej Krakowskiej (wcześniej Bielsko posiadało prezydenta, natomiast Biała burmistrza).
Od 2002 r. funkcję prezydenta miasta pełni Jacek Krywult, który w 2010 r. głosami 75% mieszkańców został wybrany na III kadencję. Jego zastępcami są Waldemar Jędrusiński, Lubomir Zawierucha i Zbigniew Michniowski, natomiast pełnomocnikiem Henryk Juszczyk.
Urząd Miejski składa się z 35 wydziałów.
Przewodniczącym Rady Miejskiej jest Ryszard Batycki, a w jej skład wchodzi 26 radnych wybieranych na 4-letnią kadencję. W kadencji 2010–2014 Komitet Wyborczy Wyborców Jacka Krywulta ma w Radzie Miejskiej 11 mandatów, Platforma Obywatelska RP – 8 mandatów, Prawo i Sprawiedliwość – 5 mandatów, ponadto jej skład uzupełnia jedna radna niezależna. Rada Miejska posiada siedem komisji stałych. W czasie wyborów samorządowych wyznaczonych jest w granicach miasta pięć okręgów wyborczych.
Bielsko-Biała jest siedzibą władz powiatu bielskiego oraz jedną z trzech (obok Żyliny i Frydka-Mistka) stolic Euroregionu Beskidy. Znajdują się tu również delegatury Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. W latach 1999–2004 w Bielsku-Białej mieścił się konsulat Republiki Rumunii. Miasto należy do Związku Miast Polskich, Stowarzyszenia Gmin „Polska Sieć Energie-Cities”, Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich, Stowarzyszenia „Energie Cities – Association de Municipalites Europeennes”, Stowarzyszenia „Region Beskidy”, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Stowarzyszenia Gmin i Powiatów „Śląsk-Beskidy”.
Okręg wyborczy Bielsko-Biała składa się z miasta na prawach powiatu Bielska-Białej oraz powiatów bielskiego, cieszyńskiego, pszczyńskiego i żywieckiego. Składa się z 468 obwodowych komisji wyborczych, a do głosowania na jego terenie uprawnionych jest 598 761 osób. W wyborach do Sejmu nosi numer 27, a w wyborach do Senatu numer 26. Wybiera się w nim 9 posłów i 2 senatorów.
Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
---|---|---|
Tienen | Belgia | 2 lutego 1991 |
Grand Rapids | Stany Zjednoczone | 22 października 1991 |
Rancagua | Chile | 29 maja 1993 |
Lilienthal | Niemcy | 4 czerwca 1993 |
Stadskanaal | Holandia | 4 czerwca 1993 |
Szolnok | Węgry | 23 września 1995 |
Wolfsburg | Niemcy | 8 marca 1996 |
Akka | Izrael | 30 maja 1997 |
Kirklees | Wielka Brytania | 13 października 1997 |
Żylina | Słowacja | 13 października 1997 |
Frydek-Mistek | Czechy | 14 lipca 1999 |
Trzyniec | Czechy | 15 grudnia 1999 |
Besançon | Francja | 25 maja 2000 |
Berdiańsk | Ukraina | 17 września 2000 |
Shijiazhuang | Chiny | 20 grudnia 2000 |
Baia Mare | Rumunia | 19 maja 2001 |
Monreale | Włochy | 7 września 2001 |
Kragujevac | Serbia | 18 maja 2002 |
Ustka | Polska | 20 lipca 2002 |
Olsztyn | Polska | 15 marca 2005 |
Jednostką odpowiedzialną za eksploatację oraz właścicielem urządzeń związanych z dostawą energii elektrycznej na obszarze Bielska-Białej jest Beskidzka Energetyka S.A., wchodząca w skład koncernu Enion S.A.. Gaz rozprowadza Gazownia Zabrzańska poprzez 955 km sieci oraz 30 stacji gazowych, obsługiwanych przez Rozdzielnię Gazu w Bielsku-Białej. Obsługą sieci wodociągowej (1894 km) i kanalizacyjnej (918 km) zajmuje się spółka „Aqua” S.A., do której należy 13 ujęć wodociągowych i dwie oczyszczalnie ścieków. Zaopatrzenie w ciepło realizuje Przedsiębiorstwo Komunalne „Therma” Sp. z o.o. poprzez sieć liczącą 175 km. System ciepłowniczy zasilany jest z trzech centralnych źródeł ciepła: Elektrociepłowni Bielsko-Biała i Elektrociepłowni Bielsko-Północ, wchodzących w skład Zespołu Elektrociepłowni Bielsko-Biała, oraz Ciepłowni Rejonowej P.K. „Therma” Sp. z o.o.
Największym obiektem służby zdrowia w mieście jest Szpital Wojewódzki przy al. Armii Krajowej, dysponujący 18 oddziałami i 24 poradniami specjalistycznymi. Inne publiczne szpitale w Bielsku-Białej to: Szpital Ogólny im. dr Edmunda Wojtyły przy ul. Wyspiańskiego, Beskidzkie Centrum Onkologii im. Jana Pawła II przy ul. Wyzwolenia, Szpital Pediatryczny przy ul. Sobieskiego oraz Subrejonowy Ośrodek Leczenia Psychiatrycznego przy ul. Olszówka. Usługi w zakresie lecznictwa szpitalnego prowadzi również czternaście placówek niepublicznych.
Bielskie pogotowie ratunkowe obejmuje zasięgiem miasto Bielsko-Biała i powiat bielski.
Sieć podstawowej opieki zdrowotnej tworzy czternaście przychodni rejonowych oraz dwie specjalistyczne i kilka zakładowych. Uzupełniają je indywidualne praktyki lekarskie.
W mieście swoją siedzibę ma delegatura Narodowego Funduszu Zdrowia.
Opieką socjalną zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (z siedzibą przy ul. K. Miarki), prowadzący dwa żłobki, noclegownię i Dom dla Bezdomnych. W mieście znajduje się kilka domów pomocy społecznej, dwa hospicja, dwa domy dziecka i pogotowie opiekuńcze, a także dwa centra pomocy rodzinie: Podbeskidzki Ośrodek Interwencji Kryzysowej (ul. Piękna) i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (ul. Piastowska).
Nad bezpieczeństwem mieszkańców czuwają: Państwowa Straż Pożarna z komendą przy ul. Bora-Komorowskiego i jednostką ratowniczo-gaśniczą przy ul. Wapienickiej, dziesięć jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Policja z Komendą Miejską przy ul. Rychlińskiego i czterema komisariatami na terenie miasta. Porządku strzeże Straż Miejska (z siedzibą przy ul. Kołłątaja), która ponadto jest operatorem miejskiego monitoringu.
Bielsko-Biała jest ważnym węzłem kolejowym w południowej Polsce. Pierwszy pociąg wjechał na bielską stację 17 grudnia 1855 r., a obecny układ linii w granicach miasta istnieje od roku 1888.
Obecnie przez miasto przebiegają trzy linie kolejowe:
Na terenie miasta znajduje się dwanaście stacji i przystanków kolejowych, jednak większość połączeń obsługuje dworzec Bielsko-Biała Główna, położony na Dolnym Przedmieściu (ul. Warszawska 2), posiadający według klasyfikacji PKP kategorię B (roczna odprawa podróżnych w przedziale 1 – 2 mln).
Bielsko-Biała posiada połączenie m.in. z Gdańskiem, Poznaniem, Warszawą, Krakowem, Żyliną, Wrocławiem, Katowicami, Szczecinem, Bydgoszczą i Łodzią. Najwięcej pociągów kursuje do Żywca i Katowic przez Czechowice-Dziedzice, Pszczynę oraz Tychy (w takcie godzinnym/półgodzinnym).
Przez Bielsko-Białą przechodzą drogi:
Bielsko-Biała posiada Śródmiejską Obwodnicę Zachodnią, która łączy DK 69 (na Złotych Łanach) i DW 942 (w Kamienicy) poprzez osiedle Karpackie i Beskidzkie, Aleksandrowice oraz Stare Bielsko z drogą ekspresową S1. W jej ciągu znajduje się jedno z największych skrzyżowań w południowej Polsce – węzeł Hulanka.
Odcinek drogi ekspresowej S69 (Bielsko-Biała – Żywiec – Zwardoń) o długości 11,9 km stanowi północno-wschodnią obwodnicę Bielska-Białej. Rozpoczyna się on w Komorowicach, a kończy w Mikuszowicach, biegnąc wcześniej przez Obszary, Lipnik, Złote Łany i Straconkę.
Długość w granicach miasta
W mieście znajduje się także 116 obiektów infrastruktury drogowej, takiej jak mosty, wiadukty i tunele, 27 kładek dla pieszych oraz 8 przejść podziemnych.
Według danych Urzędu Miejskiego, największy ruch kołowy przypada na ul. Bora-Komorowskiego (wschodni odcinek obwodnicy), Warszawską (DK 1 i północny odcinek DW 942), 3 Maja (DW 942 w ścisłym centrum miasta), Krakowską (DK 52), Piastowską i Cieszyńską (główna droga wylotowa w kierunku zachodnim, poza S1), Partyzantów (DW 942) oraz Wyzwolenia (odcinek DK 52 i wylotowa w kierunku północno-wschodnim).
Rolę deptaka – głównej ulicy handlowej miasta – spełnia wytyczona w XVIII w. ulica 11 Listopada oraz przylegające do niej place: Wojska Polskiego i Wolności, a także jej przecznica – ul Cechowa.
Największe bielskie skrzyżowania to
W ciągu S1 znajdują się także węzły Stare Bielsko (zjazd na obwodnicę zachodnią) oraz Wapienica (przy Parku Przemysłowym). Obwodnica północno-wschodnia ma cztery zjazdy: Rosta, Suchy Potok, Krakowska oraz Żywiecka-Bystrzańska.
System komunikacji miejskiej w Bielsku-Białej istnieje od 1895 r. W latach 1895-1971 wchodziła w jego skład sieć tramwajowa (początkowo jedna, następnie dwie linie), a od roku 1927 także autobusowa, obecnie jedyna.
Obecnie po mieście kursuje 48 linii autobusowych, w tym 37 dziennych miejskich, 8 dziennych podmiejskich i 3 nocne. Całkowita długość linii wynosi ok. 450 km, a dzienna liczba pasażerów – 75 000.
Głównym przewoźnikiem jest Miejski Zakład Komunikacyjny w Bielsku-Białej (MZK Bielsko-Biała), zakład budżetowy miasta utworzony w 1991 r., dwie linie obsługiwane są także przez PKM Czechowice-Dziedzice. Tabor MZK składa się ze 137 autobusów, natomiast PKM obsługuje swoje trasy 21 pojazdami.
Poza granicami administracyjnymi miasta, autobusy komunikacji miejskiej kursują do sąsiednich miejscowości: Bestwiny, Bystrej, Czechowic-Dziedzic, Janowic, Mazańcowic i Międzyrzecza Dolnego (przez Międzyrzecze Górne).
W dzielnicy Aleksandrowice znajduje się cywilne lotnisko sportowe z 660-metrową trawiastą drogą startową, oddane do użytku w 1936 r., należące obecnie do Aeroklubu Bielsko-Bialskiego.
W latach 2006–2008 w podbielskim Kaniowie wybudowano Park Technologiczny Przemysłu Lotniczego, składający się hangarów o powierzchni 2500 m², stacji paliw, hal produkcyjnych o łącznej powierzchni 7500 m², a także lotniska Bielsko-Biała Kaniów z 700-metrową betonową drogą startową. Jego zarządcą jest Bielski Park Techniki Lotniczej Sp. z o.o..
W odległości do 100 km od Bielska-Białej znajdują się trzy lotniska międzynarodowe:
Bielsko stało się garnizonem wojskowym w 1890 r., natomiast Biała była miastem garnizonowym do roku 1870 oraz w okresie II Rzeczypospolitej. W obu miastach stacjonowały jednostki austro-węgierskie, polskie i niemieckie. W 1951 r. garnizony Bielsko i Biała połączono w jeden garnizon Bielsko-Biała.
Obecnie w jednostce wojskowej przy ul. Bardowskiego w dzielnicy Leszczyny stacjonuje 18 Bielski Batalion Desantowo-Szturmowy im. kpt. Ignacego Gazurka, będący elitarną jednostką Wojska Polskiego. Od 1998 roku stanowi odwód strategiczny Naczelnego Dowództwa SFOR i wchodzi w skład natowskiej dywizji sił natychmiastowego reagowania. Jego żołnierze biorą udział w misji w Afganistanie, wcześniej walczyli także w Iraku.
W Bielsku-Białej znajduje się placówka Żandarmerii Wojskowej oraz Wojskowa Komenda Uzupełnień.
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 19:37:56