Jaworzynka (województwo śląskie)

Jaworzynka – wieś w gminie Istebna w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim, w historycznych granicach Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 2215 ha, a liczba ludności 3163 , co daje gęstość zaludnienia równą 142,8 os./km².

Wraz z Istebną oraz Koniakowem współtworzy tzw. Trójwieś Beskidzką. Miejscowość turystyczna o walorach krajoznawczych. Znajduje się w niej m.in. izba regionalna "Muzeum na Grapie", w której można zapoznać się z życiem dawnych Górali śląskich i obejrzeć wytwory rękodzieła lokalnej społeczności. W Jaworzynce Trzycatku znajduje się ośrodek wczasowy "Jaworzynka".

Położenie geograficzne

Wieś Jaworzynka położona jest w Beskidzie Śląskim w dolinach potoków zlewiska Morza Czarnego – Krężelki i Czadeczki. Od północy z Istebną, a od północnego wschodu z Koniakowem. Na wschodzie i południowym wschodzie poprzez sąsiedztwo z wioskami Skalité (pl. Skalite) i Čierne (pl. Czarne) graniczy ze Słowacją. Na zachodzie zaś poprzez sąsiedztwo z miejscowościami Hrčava (pl. Herczawa) i Bukovec (pl. Bukowiec) graniczy z Republiką Czeską. W południowej części wioski zbiegają się więc granice trzech państw: Polski, Słowacji i Republiki Czeskiej.

W południowej części wsi, na Trzycatku, znajduje się trójstyk granic Polski, Republiki Czeskiej i Słowacji. Do chwili przystąpienia tychże państw do układu z Schengen (21 grudnia]] 2007) istniało w tym miejscu potrójne przejście graniczne: Jaworzynka-Hrčava-Černe. Na trójstyku znajdują się trzy jednakowe trójgraniaste grafitowe obeliski, po każdej ze stron. W 2007 od strony polskiej do trójstyku doprawadzono drogę i chodnik a nad potokiem powstał drewniany mostek między Polską a Słowacją.

Historia

Początki osadnictwa na terenie miejscowości sięgają 1620 r.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 255 budynkach w Jaworzynce na obszarze 2315 hektarów mieszkało 1505 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 65 os./km². z tego 1485 (98,7%) mieszkańców było katolikami a 20 (1,3%) ewangelikami, 1484 (98,6%) było polsko-, 8 (0,5%) niemiecko- a 1 czeskojęzyczna. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 288 a mieszkańców do 1642.

Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej oraz wojnie czechosłowacko–polskiej o Śląsk Cieszyński z 1919 r. większa część wsi, na mocy decyzji Rady Ambasadorów, została przyznana Polsce, a z mniejszej utworzono Herczawę.

W latach 1945-1954 miejscowość była siedzibą gminy Jaworzynka, a w latach 1975-1998 położona była w województwie bielskim.

Z Jaworzynki pochodził Jan Łysek – poeta związany ze Śląskiem Cieszyńskim i legionista.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz parafia Matki Bożej Frydeckiej).