Mnich (województwo śląskie)

Mnich – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Chybie. Pod względem powierzchni druga miejscowość w gminie po Chybiu, wynosi ona 835 ha, a liczba ludności 3576, co daje gęstość zaludnienia równą 427,2 os./km² i czyni ją najgęściej zaludnioną.

Historia

Początki Mnicha datowane są na XVI i XVII w. Ta mała osada na wałach stawów – jeden z nich o nazwie Mnich – należała do skoczowsko-strumieńskiego państwa stanowego niższego rzędu, a później większa jej część przeszła na własność Habsburgów.

Mnich jako nazwa swoje początki bierze od żyjących na terenie tej wioski pomiędzy XIV a XVI w. zakonników reguły św. Franciszka noszących stroje i kaptury mnisze i prowadzących prawie pustelniczy tryb życia w zbudowanych przez siebie ziemiankach. Pozostałością po jedynej ziemiance jest podobno kopiec ze stojącym na nim murowanym krzyżem, znajdujący się do dziś w centrum wsi, obok szkoły. Nazwa Mnich może pochodzić również od wcześniejszej, takiej samej nazwy stawu lub od urządzenia służącego do regulowania poziomu wody w stawie, zwanego mnichem.

Herb Mnicha przedstawia dziewczynę wiejską z łopatą w ręku, jak gdyby pracującą w ogrodzie, ze stojącym za nią drzewkiem.

Mieszkańcy Mnicha zajmowali się wyłącznie rolnictwem i hodowlą bydła oraz drobiu. Plony z tej ziemi, ze względu na podmokłe tereny – były w większości ubogie, a w latach obfitujących w długotrwałe deszcze, występujące powodzie niszczyły całkowicie wysiłek ludzi. W latach 1935-1939 mieszkał tu ks. Józef Mamica, emerytowany ewangelicki kapelan wojskowy.

Początkiem działalności oświatowej w Mnichu była data 5 lutego 1873 r. Lekcje odbywały się w domu prywatnym jednego z rolników. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto budowę budynku szkoły składającej się z dwóch sal lekcyjnych.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 119 budynkach w Mnichu na obszarze 836 hektarów mieszkało 932 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 111,5 os./km². z tego 855 (91,7%) mieszkańców było katolikami, 70 (7,5%) ewangelikami a 7 (0,8%) wyznawcami judaizmu, 915 (98,2%) było polsko-, 1 niemiecko- a 2 czeskojęzycznymi. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 122 a mieszkańców do 1010.

We wsi działał klub sportowy LZS Mnich. W 1954 roku założono w nim sekcję gimnastyki, której zawodnikami byli m.in. Wanda Pilarz (trzykrotna mistrzyni Polski w skokach), Jan Spratek (mistrz Polski w gimnastyce indywidualnej) i Otton Spratek (trzykrotny mistrz Polski w piramidach trójkowych II klasy i dwukrotnym w dwójkach mieszanych).

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Bibliografia

• Fikanie nogami. W: Paweł Czupryna: Kalendarz Cieszyński 1991. Cieszyn: 1990, s. 155-156.