Menu
Home» » »

Powiat Częstochowa - Informacje:

Liczba gmin: 1

Liczba miejscowosci: 1

Liczba kodów pocztowych: 15

Tablice rejestracyjne: SC

Populacja: 239319

Gęstość zaludnienia: 1504 os./km²

Powierzchnia: 160 km²

Starostwo powiatowe:

Adres: ul. Śląska 11/13 42-217 Częstochowa

Herb powiatu Częstochowa:

Herb powiatu Częstochowa

Częstochowa

Częstochowa – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba powiatu częstochowskiego. W latach 1975-1999 była stolicą województwa częstochowskiego. Po reformie administracyjnej w 1999 została włączona do województwa śląskiego.

Częstochowa jest położona nad rzeką Wartą, w trzech mezoregionach fizycznogeograficznych, należących do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej. Jest to 12. miasto w Polsce pod względem zajmowanej powierzchni i 13. pod względem liczby ludności. Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 238 042 mieszkańców.

Częstochowa jest centralnym miastem aglomeracji częstochowskiej, a także największym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i administracyjnym w subregionie północnym województwa śląskiego. W mieście znajduje się bazylika i klasztor na Jasnej Górze z uważanym za cudowny obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej – główny ośrodek kultu maryjnego i pielgrzymowania w Polsce.

Geografia

Częstochowa leży na styku trzech mezoregionów geograficznych – Wyżyny Częstochowskiej, zwanej potocznie Jurą, Obniżenia Górnej Warty oraz Wyżyny Wieluńskiej. Mezoregiony te należą do wspólnej podprowincji – Wyżyny Śląsko-Krakowskiej.

Ukształtowanie terenu

W obrębie miasta dominują wysokości bezwzględne 250–270 metrów n.p.m. Na terenie miasta znajduje się kilka wzniesień o wysokościach od 280 do 300 metrów. Najwyższym wzgórzem jest Góra Ossona która ma wysokość 316,7 m n.p.m. Najniżej położonym punktem jest miejsce nad rzeką Wartą na wschód od Mirowa – 236 m n.p.m..

Geologia

Terytorium miasta wchodzi w skład monokliny śląsko-krakowskiej, znajduje się na jej południowo-wschodnim krańcu, w pobliżu granicy z niecką nidziańską. Obszar miasta jest zróżnicowany geologicznie, wierzchnia część to osady polodowcowe: żwiry, piaski, gliny, zaś głębsza to wapienie z okresu górnej jury.

Rzeki

Nazwa rzeki  % długości rzeki na terenie miasta do długości całkowitej
Białka 38%
Brzezinka 63%
Gorzelanka 26%
Konopka 46%
Kucelinka 100%
Sobuczyna 49%
Stradomka 47%
Warta 1,9%

Demografia

Liczba mieszkańców (2009): 239 319.

Struktura demograficzna mieszkańców Częstochowy według danych z 31 grudnia 2007:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
populacja 242 300 100 128 396 52,99 113 904 47,01
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 39 427 16,27 19 368 7,99 20 059 8,28
wiek produkcyjny (18–65 lat) 159 719 65,92 78 715 32,49 81 004 33,43
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 43 154 17,81 30 313 12,51 12 841 5,3

Powierzchnia Częstochowy: 160 km².

Wykres liczby ludności Częstochowy na przestrzeni 2 ostatnich stuleci:

Największą populację Częstochowa odnotowała w 1993 r. – wg danych GUS miasto miało 259 864 mieszkańców.

Klimat

Częstochowa leży w strefie klimatu umiarkowanego. Średnio na dobę przypadają 4 godziny z bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. W przebiegu rocznym największe usłonecznienie obserwuje się w czerwcu, ze względu na największą długość dnia.

W Częstochowie niewiele jest dni bezwietrznych. Okresy ciszy w skali roku stanowią średnio 9,2%. Przeważają tu wiatry zachodnie – 18% i południowo-zachodnie – 18,2%. Jednocześnie osiągają one z tych kierunków największe prędkości – 2,2 m/s. Najrzadziej występują wiatry północne – 7,7% i północno-wschodnie – 7,4%.

Średnia temperatura i opady dla Częstochowy
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie najwyższe temperatury -1 1 6 14 20 23 24 23 18 12 3 1 12
Średnia dzienna temperatura -5 -4 2 9 12 17 18 17 14 9 1 -2 7
Średnie najniższe temperatury -9 -6 -1 3 7 11 12 10 8 5 -1 -3 3
Opady 35 32 33 39 69 80 86 75 48 40 41 37 51
Źródło: allmetsat 7 stycznia 2008

Historia

Początki Częstochowy

Częstochowa prawdopodobnie powstała przed końcem XI wieku, jednak pierwsza wzmianka o Częstochowie pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, który określał uposażenie klasztoru w Mstowie. Wśród wymienionych wówczas miejscowości, które zobowiązane były płacić na rzecz klasztoru dziesięcinę, znajdowały się także wsie Częstochowa i Częstochówka. Ta druga powstała później niż Częstochowa i prawdopodobnie miała charakter obronny, związany z lokalizacją na wzgórzu Jasna Góra. Obie wsie należały wówczas do opola mstowskiego, którego zasięg pokrywał się w przybliżeniu z późniejszym starostwem olsztyńskim.

Sto lat później, na przełomie XIII i XIV wieku, w Częstochowie zlokalizowana została, podlegająca dekanatowi lelowskiemu, parafia, co świadczy o dużym znaczeniu gospodarczym i ludnościowym osady w regionie północno-zachodniej Małopolski, której dynamiczny rozwój nastąpił w wieku XIV. Rozwojowi sprzyjało bliskie położenie zamku olsztyńskiego i lokalizacja na szlaku łączącym Małopolskę z Wielkopolską. Częstochowę przecinał szlak z Krakowa i Olkusza na Kłobuck, Wieluń i Kalisz, od którego w Częstochowie odgałęział się trakt biegnący w stronę Piotrkowa. Po zbudowaniu w połowie XIV wieku zamku, Częstochowa znalazła się w granicach starostwa olsztyńskiego, a Częstochówka po krótkiej do niego przynależności została przekazana klasztorowi jasnogórskiemu.

Wzrost znaczenia Częstochowy i rolę punktu tranzytowego poświadczają dokumenty XIV-wieczne, dotyczące pobytu we wsi królów Polski. W 1354 roku został w Częstochowie wystawiony przez polskiego monarchę pierwszy dokument, a dwa lata później wystawiono inny, dotyczący wsi Wyczerpy, w którym po raz pierwszy wspomina się o przywileju goszczenia władcy przez Częstochowę. Także w 1356 roku Częstochowa otrzymała w wystawionym w Krzepicach przywileju prawo niemieckie, które braciom Leonardowi i Kanimirowi zezwalało na lokację dwóch wsi. Jedną z nich była Częstochowa, położona w miejscu dotychczasowej osady, a drugą wieś położna na południe od niej, nad rzeką Rybną (prawdopodobnie jest to Stradomka). W regionie wokół wsi prowadzono eksploatację złóż żelaza i wapienia.

Nadanie praw miejskich

Kwestia daty nadania osadzie praw miejskich jest niejednoznaczna, gdyż stosowny dokument nie zachował się do czasów współczesnych. Prawdopodobnie spłonął on w jednym z pożarów w XV wieku. Z tego też powodu datę wyznacza się na podstawie innych dokumentów. Po raz ostatni Częstochowę jako wieś dokumenty wymieniają w 1356 roku, a po raz pierwszy nazywają miastem w 1377 roku. Pomocne do określenia daty są także kroniki Janka z Czarnkowa, który wymieniając w 1370 roku miasta przekazane w lenno na rzecz Władysława Opolczyka nie wymienił Częstochowy, a zrobił to w 1383 roku. Na tej podstawie datę przyznania praw miejskich określa się na okres pomiędzy 1370 i 1377 rokiem. Dodatkowo w latach 1370-tych przebudowano układ przestrzenny Częstochowy w związku z nadaniem praw miejskich, co określa wymieniony dokument z 1377 roku. W 1502 roku w kancelarii króla Aleksandra I wystawiony został nowy egzemplarz dokumentu lokacyjnego.

Częstochowę nazywano początkowo Nową Częstochową, zaś osadę na wzgórzu jasnogórskim, którą podarowano klasztorowi, wymieniano jako Starą Częstochowę. Nazewnictwo to nie utrzymało się i nazwy zostały dość szybko zamienione. Istnieje hipoteza, że nazwa Częstochowy wywodzi się od słowiańskiego imienia Częstoch i oznacza osadę Częstocha, ziemię do niego należącą. W latach 1370-1393 Częstochowa stanowiła lenno Władysława Opolczyka, który w 1382 r. ufundował klasztor paulinów.

Granice miasta w średniowieczu

] W okresie późnego średniowiecza tereny należące do miasta były rozległe, choć osadnictwo skupiało się na terenie obecnego Starego Miasta. Według dokumentu dotyczącego uposażenia klasztoru jasnogórskiego z 1382 roku, od zachodu granice miasta biegły po łuku od wsi Częstochówka, następnie na zachód od obecnej ul. Pułaskiego. Sporny z klasztorem był obszar wsi Barbara z tamtejszym kościołem, który został przez klasztor zagarnięty i pomimo protestów miasta i korzystnych dla niego wyroków sądów królewskich pozostał we władzy zakonu aż do upadku państwa. Dokumenty kancelarii królewskiej z 1550 roku określają, że dalej granica przecinała Stradomkę, tereny miejskie sięgały prawie do wsi Dźbów, po czym granica zakręcała na wschód, wzdłuż drogi Dźbów-Błeszno, omijała tę ostatnią osadę od północy i dochodziła do lasu olsztyńskiego. Granice wschodnie opisano w 1631 roku w starostwie olsztyńskim, jako biegnące od lasów olsztyńskich do góry Prędziszów, następnie na zachód od wsi Mirów, przez rzekę Wartę do Wyczerp. Granica północna biegła od Wyczerp przez Góry Kawie, południowy skraj wsi Wierzchowisko, a stamtąd w stronę Częstochówki. Samo miasto położone nad przeprawą przez Wartę otoczone zostało murami miejskimi, w których znajdowało się kilka baszt. Mury te rozebrano stopniowo po potopie szwedzkim.

Procesy z klasztorem jasnogórskim

Duże znaczenie dla gospodarki miejskiej miał ruch pielgrzymkowy, z którym związany był handel z pątnikami. Klasztor usiłował zmonopolizować handel okołopielgrzymkowy, co spotykało się z oporem mieszczan. Miasto wielokrotnie procesowało się z klasztorem o kwestie handlu pod Jasną Górą, co wskazuje, że była to wysoce dochodowa działalność. Po latach sporów przywilej Kazimierza IV z 1462 roku przyznał klasztorowi prawo handlu, ale odwołanie miasta przyniosło w 1493 roku nowy dekret, w którym Jan I Olbracht zakazał klasztorowi działalności handlowej, z wyjątkiem sprzedaży niewielkich ilości żywności. Władze klasztorne zignorowały jednak zakaz, który łamany był aż do czasu upadku państwa w XVIII wieku.

Okres rozwoju za ostatnich Jagiellonów

Kolejny okres rozwoju nastąpił w XVI wieku, a okres dobrobytu wiązał się z późniejszym królem Polski Zygmuntem, wówczas księciem głogowsko-opawskim, który wielokrotnie przebywał w mieście (1498, 1502, 1502, 1503, 1505, 1505, 1506). Dzięki poparciu Zygmunta miasto uzyskało liczne przywileje, m.in. wydanie kopii przywileju lokacyjnego (1502), przywilej pobierania myta mostowego na Warcie (1504, 1512), przywilej organizowania jarmarków (1508) oraz zwolnienie z ceł i podatków targowych dla mieszczan na 12 lat. Przywilej z 1508 rok pozwalał organizować jeden jarmark rocznie, w 1564 roku organizowano trzy w roku, a w 1639 zezwolono na organizację sześciu w roku. Z nadania Zygmunta starostą olsztyńskim został natomiast Mikołaj Szydłowiecki, który przyczynił się do rozwoju całego regionu. W XVI wieku rosła także liczba mieszkańców. W 1564 roku znajdowało się w Częstochowie 218 domów, a w następnych latach już 249 (1569), 331 (1620), 399 (1631). W latach 1625-30 region, w tym miasto, dotknięty został zarazą, w wyniku której na 399 domów w mieście 78 stało opuszczonych. Aż do potopu liczba mieszkańców nieznacznie wzrosła, ale w następnych latach postępujący rozkład struktur państwowych zahamował rozwój miasta i spowodował jego podupadnięcie.

Okres wojen

Pierwszy większy najazd zanotowano w 1587 roku, gdy wojsko pretendenta do korony królewskiej Maksymiliana III Habsburga złupiło miasto w drodze do Krakowa. Ze względu na peryferyczne położenie klasztoru jasnogórskiego i nękających go najazdów, królowie z rodu Wazów, którzy szczególnie umiłowali sobie klasztor częstochowski, zdecydowali się obwarować go nowoczesnymi fortyfikacjami typu holenderskiego z bastionami, które uczyniły z Jasnej Góry jedną z potężniejszych twierdz Rzeczypospolitej. Nowe umocnienia zostały poddane próbie podczas Potopu szwedzkiego, kiedy to po niespełna miesięcznym oblężeniu mała załoga klasztoru pod dowództwem o. Augustyna Kordeckiego odparła ataki przeważających wojsk szwedzkich.

W 1665 roku miała tu miejsce bitwa pod Częstochową, jedno ze starć zbrojnych w trakcie rokoszu Lubomirskiego. Pobite wojska królewskie szukały wówczas schronienia w twierdzy jasnogórskiej, jednak przeor klasztoru nakazał zamknięcie bram przed królewskimi żołnierzami.

Okres upadku państwa

W okresie potopu miasto zostało w znacznej części zniszczone na skutek postoju obcych wojsk, spora część ludności zginęła, zmarła lub uciekła. Okres kilkunastu lat po potopie szwedzkim to także czas słabo udokumentowany w źródłach, opisywany wyłącznie za pomocą źródeł klasztornych, które dotyczą głównie zapisów na rzecz klasztoru lub częstochowskiej parafii. Przez kilka lat po tej wojnie na rzecz klasztoru nie uczyniono żadnych zapisów, dopiero w 1665 roku pojawia się pierwszy zapis. Wskazuje to na znacznej zubożenie ludności i wyludnienie miasta oraz regionu. Na podstawie szacunków miasto straciło w okresie potopu ponad 50% ludności i ponad 60% zabudowań. Okoliczne miasta, w tym Przyrów, Olsztyn i Mstów zanotowały jednak znacznie wyższe straty, co pozwala przypuszczać, że Częstochowa została potraktowana przez armię szwedzką jako baza dla oficerów i tym samym zniszczenia starano się ograniczać.

Miasto odbudowywało się długo i powoli, jeszcze w latach 1680-tych znajdowały się w nim zrujnowane domy. Szybciej odbudowywał się klasztor, który w przeciwieństwie do miasta, cieszył się licznymi darowiznami i nadaniami królewskimi i szlacheckimi. W 1682 roku odbyły się uroczystości 300-lecia sprowadzenia częstochowskiego obrazu z Matką Boską, na które przybyło 140.000 pielgrzymów z Polski i Śląska.

Przez kilkadziesiąt lat po potopie w pobliżu miasta stacjonowało wojsko, które kilkakrotnie pustoszyło miasto, głównie z powodu zaległości w wypłacie przez skarb królewski żołdu. Po śmierci Jana III Sobieskiego część oddziałów zawiązała pod miastem konfederację celem odzyskania zalegych pieniędzy. W latach 1701, 1704, 1705 i 1709 miasto zostało złupione przez Szwedów. Zniszczenia i kontrybucje wiązały się ze znacznymi opłatami ponoszonymi przez miasto. Władze miejskie protestowały natomiast przed uchylaniem się duchowieństwa i szlachty zamieszkałej w mieście przed ponoszeniem tych opłat, ale protesty nie przyniosły skutku.

W 1789 roku populację samej Starej Częstochowy szacowano na ok. 1600, tj. mniej niż w okresie jagiellońskim. Jednak w porównaniu z innymi ośrodkami miejskimi o podobnej wielkości Częstochowa w okresie wojen XVII wieku wyludniła się mniej niż inne miasta.

Okres po potopie był natomiast pomyślny dla Częstochówki, która dynamicznie rozwijała się i rozbudowywała. Będący właścicielem wsi klasztor intensywnie zabiegał o rozwój osady, w której przybywało uznanych rzemieślników i handlarzy. W 1717 roku klasztor otrzymał przywilej nadający Częstochówce prawa miejskie jako Nowa Częstochowa. Nowe miasto zostało jednak zrujnowane w okresie konfederacji barskiej i nigdy nie odbudowało już swojej pozycji. W 1789 roku liczbę mieszkańców szacowano na ok. 1200.

Po II rozbiorze Polski znalazła się w departamencie kaliskim Prus Południowych, a po 1807 roku w departamencie kaliskim Księstwa Warszawskiego, by od 1815 roku wejść w skład województwa kaliskiego Królestwa Polskiego.

Utworzenie połączonej Częstochowy

Spis ludności dla regionu częstochowskiego przeprowadzono ponownie w 1821 roku z okazji zmiany na stanowisku proboszcza częstochowskiego. Nową Częstochowę zamieszkiwało wówczas 1036 osób, a Starą Częstochowę 2758, przy czym ta ostatnia liczba nie obejmuje osad, które nie wchodziły bezpośrednio w skład właściwego miasta. W tych osadach (Zawodzie, Stradom, Kucelin) żyły 394 osoby.

Po raz pierwszy projekt połączenia obu miast pojawił się zaraz po odrodzeniu Polski w 1815 roku. Plan połączenia miast podjęto ponownie w 1823 roku, a jego opracowaniem zajął się inżynier wojewódzki Jan Bernhard, który w 1819 roku wytyczył Aleję Panny Maryi (obecnie Aleja Najświętszej Maryi Panny), która połączyła Starą Częstochowę z Jasną Górą. Na wytyczone wówczas parcele zapraszano osadników z kraju i zagranicy, wymagając jedynie postawienia na nich do 1826 roku domów murowanych o więcej niż jednej kondygnacji. W 1826 r. Rada Administracyjna Królestwa Polskiego uchwaliła także pożyczkę dla budujących się w Częstochowie. Formalnie oba miasta zostały połączone w jedno 19 sierpnia 1826 roku, gdy Rada Administracyjna wydała stosowne dokumenty nadające nowo powstałej Częstochowie prawa i prerogatywy miasta wojewódzkiego. Problemem był natomiast status przysiółków Św. Barbara i Św. Roch, które należały przed rozbiorami do Nowej Częstochowy, ale przez rząd pruski nie zostały klasztorowi skonfiskowane. Włączono je w obręb miasta dopiero w 1826 roku, ale mieszkańcy tego terenu wciąż posiadali status równy mieszkańcom wsi, zobowiązani byli także odrabiać pańszczyznę. Pomimo licznych skarg i protestów mieszkańców tych dzielnic aż do czasu uwłaszczenia w 1863 roku problem nie został rozwiązany. Po połączeniu obu miast Częstochowa pod względem liczby ludności wysunęła się na czwarte miejsce w Królestwie, po Warszawie, Lublinie i Kaliszu.

Pierwszym większym przedsiębiorcą w Częstochowie był Berek Kohn, który w latach 60. i 70. uruchomił w mieście drukarnię, papiernię i fabrykę mebli.

W związku z położeniem przy kolei warszawsko-wiedeńskiej (od 17 listopada 1846), obecnością złóż rud żelaza (obecnie wyeksploatowane), pokładów wapienia oraz czystych i obfitych w wodę rzek od 1870 roku zaczął w Częstochowie rozwijać się przemysł metalowy (Huta Częstochowa, której budowę zainicjował Bernard Hantke), włókienniczy i papierniczy.

XX wiek

W 1903 roku Częstochowa uzyskała kolejowe połączenie z Herbami, a w 1911 z Kielcami. W 1909 roku w mieście odbyła się Wielka Wystawa Rolniczo-Przemysłowa. Częstochowa przeżywała dynamiczny wzrost gospodarczy, powstawało ok. 60 dużych zakładów przemysłowych, 3-krotnie wzrosła liczba mieszkańców. Częstochowa miała monopol w przetwórstwie juty (90% produkcji krajowej), wyrobie galanterii (80% rynku), zabawek (70%).

Podczas I wojny światowej Częstochowa została bez walk zajęta 3 sierpnia 1914 roku przez wojska niemieckie. W pierwszych dniach okupacji dokonano mordów w dzielnicy podjasnogórskiej, nałożono na miasto kontrybucje i skazano na deportację do Niemiec ok. 1000 mieszkańców. W czasie wojny miasto, po raz pierwszy w historii, uzyskało samorząd miejski. Jasna Góra od 26 kwietnia 1915 do 4 listopada 1918 roku stanowiła enklawę pod okupacją katolickich Austro-Węgier.

Częstochowa została wyzwolona 11 listopada 1918 roku, kiedy to oddziały POW i Straży Obywatelskiej przystąpiły do rozbrajania wycofujących się Niemców. Następnego dnia przemaszerowały częstochowskimi Alejami trzy kompanie Wojska Polskiego pod dowództwem kpt. Ludwikowskiego. W okresie wojny polsko-bolszewickiej, po załamaniu się polskiej ofensywy na Kijów w 1920 roku, Częstochowa musiała zakwaterować i wyżywić rząd ukraiński Semena Petlury wraz z dwoma tysiącami uchodźców. Jednak miasto nie było w stanie pomieścić i utrzymać ich wszystkich, co wywołało protesty mieszkańców. W 1921 roku większość z nich wyjechała z miasta. Ponadto w okresie powstań śląskich Częstochowa była głównym ośrodkiem pomocy dla powstańców. W mieście organizowano zbiórki pieniędzy i lekarstw a także punkty werbunku ochotników.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego trwał dalszy rozwój miasta, jednak lokalny przemysł podupadł i rozwijał się w znacznie wolniejszym tempie. W 1928 roku ilość pracujących mieszkańców wynosiła 37 000 osób, z czego 50% w przemyśle włókienniczym. W dwudziestoleciu zbudowano sieć wodociągów i kanalizacji. W okresie kryzysu 23% ludzi (20 000) pozostawało bez pracy, wybuchały masowe strajki, podczas manifestacji pierwszomajowej w 1936 roku były ofiary śmiertelne i ranni.

Od 1925 roku w Częstochowie mieściła się siedziba biskupstwa (od 1992 arcybiskupstwa). Ze względu na rozwój rzemiosła, zwłaszcza pamiątkarskiego, była nazywana "małą Norymbergą". W latach 1928, 1930 i 1934 przyłączono do miasta m.in. Ostatni Grosz, Raków, Lisiniec, Stradom, Mirów, Kamień i część Błeszna. W 1939 roku Częstochowa liczyła już 138 tys. mieszkańców, co plasowało ją na 8 miejscu pod względem największych miast Polski.

Niemcy wkroczyli do miasta 3 września 1939 i już następnego dnia dokonali mordów, które do historii przeszły pod nazwą krwawego poniedziałku. Podczas II wojny światowej tereny leżące na zachód i południe od Częstochowy zostały włączone do Rzeszy, natomiast samo miasto stało się miastem wydzielonym (Stadkreis Tschenstochau) w dystrykcie radomskim Generalnego Gubernatorstwa i nosiło nazwę Tschenstochau. W 1940 roku, w ramach akcji AB, dokonano eksterminacji umysłowych elit miasta. Ponad 40 tys. Żydów znalazło się w częstochowskim getcie i w większości zostało zamordowanych przez niemieckich żołnierzy. W mieście istniał stalag 367 przeznaczony dla radzieckich i włoskich jeńców wojennych.

Po upadku powstania warszawskiego Częstochowa była stolicą Polskiego Państwa Podziemnego. W czasie wojny i bezpośrednio po niej w rejonie Częstochowy działały silne oddziały partyzanckie niepodległościowego podziemia. Do najsłynniejszych akcji z tego okresu należy przeprowadzone 20 kwietnia 1943 roku uderzenie na niemiecki Bank Emisyjny (obecnie siedziba Banku Śląskiego w Alejach) dokonane przez oddziały "Stepa" i "Zagłoby" Narodowych Sił Zbrojnych. Od jesieni 1944 roku miasto było fortyfikowane przez Niemców w celu uporczywej obrony. 16 stycznia 1945 roku, po całodziennych walkach, Częstochowę opuścił garnizon niemiecki, a miasto zostało wyzwolone przez sowieckie oddziały mjra Siemiona Chochriakowa. W walkach Niemcy ponieśli duże straty materialne, zginęło 28 sowieckich żołnierzy, 42 zostało rannych.

W okresie Polski Ludowej szybka rozbudowa huty, która zyskała imię Bolesława Bieruta (po 1989 wróciła do pierwotnej – Huta Częstochowa), spowodowała dynamiczny rozwój miasta. Zainstalowano w nim siedzibę ogólnopolskiego Zjednoczenia Kopalnictwa Rud Żelaza. W latach 1946-1950 Częstochowa wchodziła (podobnie jak w okresie międzywojennym) w skład województwa kieleckiego, w latach 1950-1975 województwa katowickiego, a w latach 1975-1998 była stolicą województwa częstochowskiego.

1 stycznia 1977 roku włączono do Częstochowy okoliczne miejscowości, stanowiące obecne dzielnice Gnaszyn-Kawodrza, Grabówka, Wielki Bór, Dźbów, Kuźnicę, Brzeziny Małe, Brzeziny Wielkie, Rząsawę, Wyczerpy Górne i Zagajnik. Powierzchnia miasta zwiększyła się z 90 do obecnych 160 km² a liczba ludności z 200 do ponad 220 tysięcy.

Jan Paweł II odwiedził Częstochowę sześciokrotnie: w latach 1979, 1983, 1987, 1991, 1997 i 1999. 15 sierpnia 1991 odprawiona z jego udziałem msza św. (kończąca VI Światowe Dni Młodzieży) zgromadziła 1,5 mln wiernych, a papież od władz miasta otrzymał klucz do jego bram oraz tytuł Honorowego Obywatela – Częstochowa stała się pierwszym miastem na świecie, od którego przyjął takie wyróżnienie.

Jako pierwsze miasto w Europie Środkowo-Wschodniej Częstochowa otrzymała Honorową Flagę Rady Europy (1993) oraz główną nagrodę tej organizacji – Prix de l'Europe (1998) – za działania na rzecz integracji europejskiej i rozwój współpracy z samorządami miast europejskich.

XXI wiek

26 maja 2006 z wizytą przybył papież Benedykt XVI.

Powstały w mieście Obywatelski Komitet Referendalny złożył w dniu 27 sierpnia 2009 u komisarza wyborczego wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania prezydenta poparty przez ponad 30 tys. mieszkańców miasta. Inicjatorami referendum byli właściciele kamienic zlokalizowanych przy Al. NMP zaniepokojeni planami ich zamknięcia dla ruchu. Organizatorzy akcji zarzucali prezydentowi przedkładanie interesu klasztoru ponad miejski i nietrafione inwestycje. Referendum odbyło się 15 listopada, wzięły w nim udział 41 892 osoby, co oznaczało frekwencję 21,32% i ważność referendum. Prezydent został odwołany 39 284 głosami.

Częstochowa w Małopolsce

W wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku Częstochowa została przyłączona do województwa śląskiego. Ponieważ Częstochowa należała przed II wojną światową do woj. kieleckiego, część lokalnych polityków ubiegała się (wraz z Kielcami i Radomiem) o utworzenie województwa staropolskiego.

Częstochowa, chcąc podkreślić swoje historyczne i kulturowe związki z regionem małopolskim, przystąpiła w kwietniu 2007 do Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski, skupiającego obszary należące historycznie do Małopolski a w wyniku reform administracyjnych przyłączonych do innych województw. W tym samym roku miasto otrzymało tytuł Lidera Małopolski za rewaloryzację alei Najświętszej Maryi Panny. 23 sierpnia 2006 roku w krakowskich Sukiennicach wywieszony został herb Częstochowy. W 2008 roku, po raz kolejny, Częstochowa otrzymała tytuł Lidera Małopolski, tym razem za rewaloryzację parków podjasnogórskich.

Status i przynależność Częstochowy

Przynależność polityczno-administracyjna miasta Częstochowy
Okres Państwo Zwierzchność Jednostka administracyjna Status miasta Status miasta
XI wiek-1220 Polska Królestwo Polskie województwo krakowskie Wieś Częstochowa
(istnienie niepotwierdzone)
1220-1356 Wieś Częstochowa nad Wartą Wieś Częstochowa
1356-1569 Miasto Częstochowa Wieś Częstochówka
1569-1717 Rzeczpospolita Obojga Narodów województwo krakowskie, powiat lelowski
1717-1793 Rzeczpospolita Obojga Narodów Imperium Rosyjskie Miasto Częstochowa Miasto Nowa Częstochowa
1793 Flag of Prussia (1750).gif Królestwo Prus Prusy Południowe, departament łęczycki, powiat częstochowski
1793-1795 Prusy Południowe, departament piotrkowski, powiat częstochowski
1795-1807 Prusy Południowe, departament kaliski, powiat częstochowski
1807-1815 Polska Księstwo Warszawskie Cesarstwo Francuskie departament kaliski, powiat częstochowski
1815-1816 Królestwo Polskie Imperium Rosyjskie
1816-1826 województwo kaliskie, obwód wieluński, powiat częstochowski
1826-1837 Miasto Częstochowa
(połączone)
1837-1842 gubernia kaliska, obwód wieluński, powiat częstochowski
1842-1844 gubernia kaliska, powiat wieluński
1845-1867
1867-1916 gubernia piotrkowska, powiat częstochowski
1916-1918 Polska Królestwo Polskie Rzesza Niemiecka, Austro-Węgry
1918 Królestwo Polskie
1918-1939 Rzeczpospolita Polska województwo kieleckie, powiat częstochowski
1939-1945 Generalne Gubernatorstwo dystrykt radomski, miasto wydzielone Częstochowa
1939-1945 Polskie Państwo Podziemne Okręg Radom-Kielce, Inspektorat E Częstochowa, Obwód Częstochowa
1945-1950 Polska Rzeczpospolita Polska województwo kieleckie, powiat częstochowski
1950-1952 województwo katowickie, powiat częstochowski
1952-1975 Polska Rzeczpospolita Ludowa
1975-1989 województwo częstochowskie, gmina miejska Częstochowa
1989-1998 Rzeczpospolita Polska
od 1999 województwo śląskie, miasto na prawach powiatu Częstochowa


">edytuj] Nazwa miasta w innych językach

  • jidysz טשענסטאָכאָוו; Czenstochow
  • niem. Tschenstochau lub Czenstochau
  • rоs. Ченстохова lub Ченстохов

Zabytki i turystyka

Jasna Góra

Zespół klasztorny na Jasnej Górze jest zarazem największym, najbardziej prestiżowym, jak i najczęściej odwiedzanym z częstochowskich zabytków. Turystyka związana jest głównie z ruchem pielgrzymkowym do obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

W 2008 roku na Jasną Górę przybyło 3,5 mln pielgrzymów i turystów z 81 krajów świata. W 134 zorganizowanych, ogólnopolskich pielgrzymkach wzięło udział 899 510 osób. Pieszo do klasztoru przybyło 141 871 osób.

Budowle sakralne

Pozostała zabudowa sakralna Częstochowy:

  • neogotycka archikatedra Świętej Rodziny – zbudowana w latach 1901-1927
  • Kościół św. Jakuba – umiejscowiony na placu Biegańskiego, będący pierwotnie cerkwią prawosławną
  • kościół św. Zygmunta – najstarszy w Częstochowie, na placu Daszyńskiego
  • Katedra Matki Boskiej Królowej Apostołów – kościół polskokatolicki przy ul. Jasnogórskiej
  • Cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej przy ul. Kopernika
  • kościół ewangelicko-augsburski w Śródmieściu przy ulicy Kopernika
  • kościół św. Barbary w dzielnicy podjasnogórskiej
  • sanktuarium św. Józefa na Rakowie przy ul. Okrzei
  • kościół Najświętszego Imienia Maryi w Alei NMP
  • kościoły Pana Jezusa Konającego i Podwyższenia Krzyża Świętego w Częstochówce
  • kaplica Przemienienia Pańskiego w centralnej części cmentarza Kule
  • kościół świętych Rocha i Sebastiana na cmentarzu św. Rocha

Zabytkiem o charakterze religijnym jest cmentarz żydowski w dzielnicy Zawodzie.

Atrakcje turystyczne

  • Aleja Najświętszej Maryi Panny
  • Parki podjasnogórskie i znajdujące się w nim ekspozycje Muzeum Częstochowskiego – Muzeum Górnictwa Rud Żelaza i inne
  • Ulica 7 Kamienic z XIX-wieczną zabudową

Szlaki turystyczne

Wycieczki po Częstochowie łączone są często ze zwiedzaniem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W mieście rozpoczynają bieg następujące szlaki turystyczne:

  • POL Szlak czerwony.svg Szlak Orlich Gniazd
  • POL Szlak czerwony.svg Szlak Jury Wieluńskiej
  • POL Szlak zielony.svg Szlak Walk 7 Dywizji Piechoty
  • POL Szlak żółty.svg Częstochowa – Olsztyn im. Z. Łęskiego
  • Szlak architektury icon.svg Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego

Kultura

Instutycje kulturalne

Na terenie Częstochowy działa wiele miejskich i niezależnych instytucji kulturalnych których zaangażowana działalność tworzy różnorodną ofertę kulturalną miasta.

Muzea i galerie

Oprócz klasztoru Jasnogórskiego działalność muzealną i wystawienniczą prowadzą również inne instytucje.

Muzeum Częstochowskie

Najstarsza instytucja muzealna. Do jej obiektów wystawienniczych należą:

  • Ratusz miejski – zabytkowy zespół budynków byłego ratusza, obecnie główna siedziba Muzeum
  • Rezerwat archeologiczny kultury łużyckiej w dzielnicy Raków – unikatowy rezerwat archeologiczny
  • Muzeum Górnictwa Rud Żelaza
  • Muzeum Haliny Poświatowskiej, częstochowskiej poetki
Inne

Inne instytucje wystawiennicze w mieście:

  • Miejska Galeria Sztuki – zajmuje się wystawianiem malarstwa, rzeźby, grafik i fotografii – kładąc szczególny nacisk na dzieła współczesne. Szczególnie znana jest wystawa prac Zdzisława Beksińskiego, która w 2006 przekształciła się w stałe Muzeum Zdzisława Beksińskiego
  • Muzeum Produkcji Zapałek – czynna fabryka posługującą się technologią z trzeciej dekady XX wieku
  • Muzeum Historii Kolei na dworcu Częstochowa Stradom (przejściowo zamknięte)
  • Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej
  • Muzeum Zdzisława Beksińskiego
  • Muzeum Wyobraźni – galeria i pracownia Tomasza Sętowskiego
  • Galeria Konduktorownia
  • Galeria Lonty Petry
Filharmonia Częstochowska

Orkiestra filharmonii zainaugurowała działalność w 1945 roku, dając koncert w miejskim teatrze. W 1955, w miejscu zniszczonej synagogi, rozpoczęto budowę gmachu filharmonii. Budowa zakończyła się w 1965 roku. W styczniu 1976 roku Państwowa Orkiestra Symfoniczna w Częstochowie otrzymała miano Filharmonii.

Teatr im. Adama Mickiewicza

Teatr w Częstochowie rozpoczął działalność w 1927 roku. W latach 20. XX wieku powstała obecna siedziba teatru – wybudowany specjalnie dla jego potrzeb gmach przy ulicy Kilińskiego. W 1949 roku teatr został upaństwowiony, a sześć lat później nadano mu imię Adama Mickiewicza.

Ośrodek Promocji Kultury Gaude Mater

Miejska instytucja kulturalna która jest głównym organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej "Gaude Mater" i Festiwalu im. Kaliny Jędrusik "Kalinowe Noce, Kalinowe Dni".

Kina

W Częstochowie działają dwa kina wielosalowe należące do sieci Cinema City: Cinema City Wolność, otwarte w 2004 roku, oraz znajdujący się w Galerii Jurajskiej multipleks, uruchomiony w 2009 roku. W mieście działa także od 1991 kino studyjne Ośrodka Kultury Filmowej.

Muzyka

Na terenie Częstochowy działają liczne chóry żeńskie, męskie oraz mieszane. Najstarszym jest Chór Męski "Pochodnia". Do innych należą: Chór Akademicki Politechniki Częstochowskiej "Collegium Cantorum" (dyr. J.Siadlak), Jasnogórski Zespół Wokalny "Camerata" (dyr. Jarosław Jasiura) oraz Chór Archikatedry pw. Św. Rodziny "Basilica Cantans" (dyr. Włodzimierz Krawczyński, obecnie Zygmunt Nitkiewicz). Chóry te zdobywały liczne nagrody na festiwalach krajowych oraz zagranicznych.

Edukacja kulturalna

W Częstochowie działa Zespół Szkół Plastycznych im. Jacka Malczewskiego oraz Zespół Szkół Muzycznych im. Marcina Żebrowskiego. Na terenie miasta istnieje także kilka ognisk muzycznych dla dzieci i młodzieży oraz Społeczna Szkoła Baletowa.

Działalność prowadzi Młodzieżowy Dom Kultury oraz Regionalny Ośrodek Kultury, organizujący wiele cyklicznych imprez, m.in. Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Haliny Poświatowskiej. Poetka ta urodziła się i wychowała w Częstochowie. W jej domu rodzinnym jest zorganizowane skromne muzeum, które gromadzi eksponaty związane z życiem Poświatowskiej.

Galeria

Edukacja

W Częstochowie działa 45 przedszkoli, w tym 6 niepublicznych i 2 przedszkola integracyjne. Funkcjonuje tu również 50 szkół podstawowych. 3 z nich to szkoły niepubliczne, 5 to szkoły specjalne a 3 prowadzą oddziały integracyjne. Wiele z placówek kształcenia podstawowego jest prowadzonych przez duchowieństwo katolickie.

Naukę na etapie gimnazjum prowadzi 30 placówek, w tym 4 katolickie i 1 z oddziałami integracyjnymi. Działa tu 36 szkół ponadgimnazjalnych w tym 12 policealnych, 10 liceów ogólnokształcących i kilkanaście zespołów szkół o różnorodnych profilach, w tym Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej.

Wśród szkół wyższych, których w mieście działa 12, największe są Akademia im. Jana Długosza, która w zamierzeniach ma stać się uniwersytetem, Politechnika Częstochowska oraz Akademia Polonijna.

Sport

Sport w Częstochowie to przede wszystkim siatkówka, żużel i piłka nożna, choć w mieście działa wiele, bardzo różnorodnych klubów sportowych. Najbardziej znanymi są klub siatkarski AZS Częstochowa i klub żużlowy Włókniarz Częstochowa. Drużyny te prezentują najwyższy światowy poziom w swoich dyscyplinach, co potwierdzają osiągnięciami na arenie międzynarodowej. Kibicom piłkarskim znany jest również były pierwszoligowiec, Raków Częstochowa.

Największymi obiektami sportowymi, użytkowanymi przez profesjonalne kluby w Częstochowie są:

  • stadion żużlowy Arena Częstochowa
  • Miejski Stadion Piłkarski Raków
  • hala sportowo-widowiskowa Polonia
  • Nowa hala widowiskowo-sportowa – przyszły obiekt AZS-u Częstochowa

Administracja

Częstochowa jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy Częstochowy wybierają do swojej rady miasta 28 radnych. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Siedzibą władz miasta jest Urząd Miasta Częstchowa przy ul. Śląskiej 11/13. Miasto jest siedzibą wielu urzędów i instytucji o znaczeniu regionalnym. Znajduje się tu m.in.: starostwo powiatu częstochowskiego ziemskiego.

Mieszkańcy Częstochowy wybierają posłów w okręgu 28, a senatorów w okręgu 69.

Podział administracyjny miasta

Dzielnice Częstochowy:

  • Błeszno
  • Częstochówka-Parkitka
  • Dźbów
  • Gnaszyn-Kawodrza
  • Grabówka
  • Kiedrzyn
  • Lisiniec
  • Mirów
  • Ostatni Grosz
  • Podjasnogórska
  • Północ
  • Raków
  • Stare Miasto
  • Stradom
  • Śródmieście
  • Trzech Wieszczów
  • Tysiąclecie
  • Wrzosowiak
  • Wyczerpy-Aniołów
  • Zawodzie-Dąbie

Współpraca międzynarodowa samorządu

Miasta partnerskie:
Kraj Miasto
 Niemcy Altötting
Fryburg Bryzgowijski (od 1991)
 Palestyna Coats of arms of None.svg Betlejem
 Izrael Nazaret
 Łotwa Rzeżyca (Rezekne)
 Austria Styria
 Litwa Szawle
 Meksyk Zapopan
Miasta bliźniacze:
Kraj Miasto
 Portugalia Fátima
 Ukraina Kamieniec Podolski (od 2008)
 Włochy Coats of arms of None.svg Loreto
 Francja Lourdes
 Niemcy Pforzheim
 Stany Zjednoczone Coats of arms of None.svg South Bend

Władze

Prezydent

Od 10 grudnia 2010 roku prezydentem Częstochowy jest Krzysztof Matyjaszczyk.

Rada Miasta Kluby Rady Miasta (1919-1939)
Klub I kadencja
1919-1925
II kadencja
1925-1927
III kadencja
1927-1930
IV kadencja
1934-1939
Narodowy KW 25 (58,14%)  ?
PPS 6 (13,95%) 9 (20,45%)  ? 13 (29,54%)
BBWR 2 (4,76%) 14 (31,82%)
Zjednoczony Chrześcijański KW 18 (40,91%) 17 (40,48%) 13 (29,54%)
NPR-ZZP 3  ?
komuniści 3 (6,82%)  ?
inne komitety 1 (2,27%)  ? 1 (2,27%)
Żydowski KW 5 (11,63%) 6 (13,64%)  ? 3 (6,82%)
inne komitety
żydowskie
7 (16,28%) 4 (9,09%)  ?
SUMA 43 (100%) 44 (100%) 42 (100%) 44 (100%)
Kluby Rady Miasta od 1990
Klub I kadencja
1990-1994
II kadencja
1994-1998
III kadencja
1998-2002
IV kadencja
2002-2006
V kadencja
2006-2010
VI kadencja
2010-2014
SLD 18 (36,00%) 25 (50,00%) 14 (50,00%) 7 (25,00%) 10 (35,71%)
PO 8 (28,57%) 9 (32,14%)
PiS 5 (17,86%) 6 (21,43%) 5 (17,86%)
PSL 1 (2,00%)
Wspólnota
Samorządowa
9 (32,14%) 7 (25,00%) 4 (14,29%)
AWS 21 (42,00%)
KO "S" 45 (90,00%)
Liga Miejska 14 (28,00%)
UW 6 (12,00%)
inni 5 (10,00%) 10 (20,00%) 4 (8,00%)
SUMA 50 (100%) 50 (100%) 50 (100%) 28 (100%) 28 (100%) 28 (100%)

Od IV kadencji Rada Miasta Częstochowy składa się z 28 członków (wcześniej 50), wybieranych zgodnie z polską ordynacją na czteroletnie kadencje.

Lista przewodniczących Rady Miasta Częstochowy

Dwudziestolecie międzywojenne

  • I kadencja:
    • Stanisław Nowak (Narodowy Komitet Wyborczy, 1919-1925)
  • II kadencja:
    • Julian Bugajski (Polska Partia Socjalistyczna, 1925-1927)
  • III kadencja:
    • Julian Bugajski (Polska Partia Socjalistyczna, 1927-1930)
  • IV kadencja
    •  ? (1934-1939)

III RP:

  • I kadencja:
    • Jerzy Zając (5 czerwca 1990 – 10 maja 1991)
    • Teodor Harabasz (10 maja 1991 – 27 maja 1994)
  • II kadencja:
    • Ewa Maria Janik (Sojusz Lewicy Demokratycznej, 4 lipca 1994 – 21 września 1995)
    • Sławomir Gliński (23 października 1995 – 19 czerwca 1998)
  • III kadencja:
    • Wiesław Wiatrak (30 października 1998 – 27 października 2002)
  • IV kadencja:
    • Ryszard Szczuka (19 listopada 2002 – 27 października 2006)
  • V kadencja:
    • Piotr Kurpios (Platforma Obywatelska, 2006 – 10 grudnia 2009)
    • Ewa Pachura (Platforma Obywatelska, 10 grudnia 2009 – 12 listopada 2010)
  • VI kadencja:
    • Marek Balt (Sojusz Lewicy Demokratycznej, 10 grudnia 2010 – 24 października 2011)
    • p.o. Jerzy Nowakowski (Prawo i Sprawiedliwość, 24 października 2011 – 22 listopada 2011)
    • Zdzisław Wolski (Sojusz Lewicy Demokratycznej, 22 listopada 2011 – )

Gospodarka

W mieście działa około 26 tysięcy przedsiębiorstw, których reprezentantem jest Regionalna Izba Przemysłowo-Handlowa w Częstochowie. Tereny inwestycyjne w Częstochowie należą do Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Głównym inicjatorem działań związanych z rozwojem i inwestycjami w gospodarce jest Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie. W 2007 roku na terenach zwalnianych przez Hutę Częstochowa i zlikwidowaną firmę Polnam utworzony został Częstochowski Park Przemysłowy. W 2011 r. w Częstochowie utworzono dwa klastry przemysłowe – Klaster Przetwórstwa Polimerów Plastosfera oraz Częstochowski Klaster Komunalny Aglomeracja.

Przemysł

Częstochowa jest głównym ośrodkiem Częstochowskiego Okręgu Przemysłowego, trzeciego co do wielkości w województwie śląskim. Od średniowiecza rozwijał się tu przemysł metalowy, dzięki licznemu występowaniu rud żelaza. Do największych i najbardziej znanych zakładów przemysłowych na terenie miasta należą:

  • ISD Huta Częstochowa – jedna z największych hut stali w Polsce
  • TRW Automotive – producent systemów bezpieczeństwa do samochodów
  • CSF Poland (daw. Systemy Polimeryczne Barre Thomas Poland) – producent m.in. przewodów, systemów antywibracyjnych i uszczelek do samochodów
  • Brembo Poland – wytwórca elementów układów hamulcowych
  • CGR Polska – producent podzespołów motoryzacyjnych dla takich firm jak TRW, FAURECJA
  • Koksownia Częstochowa Nowa – czołowy producent koksu w kraju, wyodrębniony ze struktury Huty Częstochowa
  • Guardian Industries Poland – huta szkła
  • Stölzle-Częstochowa – huta szkła artystycznego i użytkowego
  • Odlewnia Żeliwa WULKAN – odlewnia żeliwa, najstarsza fabryka działająca na terenie miasta. Została założona w 1894 roku.
  • Dospel – producent systemów wentylacji

Handel

W Częstochowie znajduje się wiele hipermarketów i sklepów. Wśród hipermarketów i marketów budowlanych; znajdziemy Real z M1, Auchan, Tesco Extra, Makro Cash and Carry, OBI, Leroy Merlin, Castorama. Od 3 października 2009 otwarta jest pierwsza w regionie galeria handlowa: Galeria Jurajska.

Komunikacja

Transport drogowy

Częstochowę przecina umożliwiająca komunikację samochodową z największymi miastami Polski sieć dróg krajowych:

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

W przyszłości przez północne i zachodnie obrzeża miasta przebiegać będzie autostrada A1. Utworzy ona zachodnią, autostradową obwodnicę Częstochowy.

Transport kolejowy

Przez miasto przebiegają linie kolejowe nr 61 Lubliniec–Kielce (uruchomiana stopniowo w latach 1903-1911) oraz nr 1 Warszawa Centralna–Katowice (dawna kolej warszawsko-wiedeńska) wraz z odgałęzieniem (linia nr 146) do stacji Chorzew Siemkowice, które łączy miasto z magistralą węglową. Pasażerska komunikacja kolejowa obsługiwana jest przez stacje Częstochowa Gnaszyn, Częstochowa Raków, Częstochowa Stradom, Rząsawa, Częstochowa Aniołów oraz w największym stopniu przez nowoczesny – otwarty po przebudowie w 1996 – dworzec Częstochowa Osobowa (dawniej Częstochowa Główna) mieszczący się w samym centrum miasta, przy placu Rady Europy.

Komunikacja miejska

Komunikację miejską i podmiejską obsługuje głównie Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Częstochowie. Prowadzi ono przewóz na dwóch liniach tramwajowych, 27 autobusowych obejmujących swoim zasięgiem większość obszaru miasta oraz 8 liniach podmiejskich w miejscowościach i gminach Poczesna i Olsztyn. Nocną komunikację miejską obsługuje linia tramwajowa oraz cztery autobusowe (te kursują jedynie w weekendy). 13 lipca 2007 MPK Częstochowa wprowadziło uniwersalny bilet elektroniczny.

13 listopada 2009 Częstochowa oraz MPK otrzymała od marszałka województwa śląskiego dotację na, odpowiednio, budowę nowej linii tramwajowej na Błeszno oraz zakup nowych składów tramwajowych, budowa rozpoczęła się 19 sierpnia 2010 roku.

Firma Bus Expres oferuje przewóz osób na trasie z centrum miasta do Blachowni.

Darmową komunikację do hipermarketu Auchan zapewnia firma BK Bursiak, natomiast do hipermarketu Tesco zapewnia firma Kris-Tour. Przejazdy na terenie miasta oferuje także PKS Częstochowa, które obsługuje linie z dworca PKS do Kłobucka, Blachowni i innych okolicznych miejscowości, a także PKP – 5 przystanków w Częstochowie oferuje komunikację osobową.

Komunikację z gminą Rędziny zapewnia GZK w Rędzinach liniami R, Rm oraz Rk do Dworca Głównego PKP.

Komunikacja lotnicza

Najbliższym międzynarodowym lotniskiem jest regionalny port województwa śląskiego – Katowice Airport w Pyrzowicach. Znajduje się on około 60 km na południe od Częstochowy.

Najbliższym czynnym lotniskiem jest lotnisko Częstochowa-Rudniki, oddalone od centrum miasta o 15 km. Jest ono lotniskiem powojskowym w prywatnych rękach, z zastosowaniem sportowym – na części jego terenu operuje Aeroklub Częstochowski. Nie jest ono przystosowane do obsługi dużych samolotów, istnieje możliwość lądowania tylko małych samolotów pasażerskich. Posiada zaniedbaną betonową drogę startową (2000 × 60 m). Wieloletnie zamierzenia włodarzy miasta przeistoczenia lotniska w pasażerskie lub towarowe dotychczas nie zaowocowały wsparciem finansowym z żadnego źródła, lub nawet uregulowaniem prawnym jego statusu po myśli samorządowców. Ostatni raz lotnisko zostało użyte przez linie lotnicze w 1983 – przez jeden sezon Polskie Linie Lotnicze LOT oferowały z niego połączenia.

Media

Prasa

W Częstochowie wydawane są następujące dzienniki:

  • "Gazeta Wyborcza" – od 1991 wydawana z lokalnym dodatkiem
  • "Dziennik Zachodni" – znajduje się tu terenowy oddział tej gazety
  • "Życie Częstochowskie" – kontynuacja Życia Częstochowy, ukazującej się od 1947 gazety, dla której pierwowzorem było Życie Warszawy"

Tygodniki:

  • "Gazeta Częstochowska" – od 1956
  • Częstochowski Tygodnik Regionalny "7 Dni"
  • "Niedziela" – ogólnopolski tygodnik katolicki
  • "Poniedziałek"

Wydawanych jest również kilka pism kulturalnych m.in.: kwartalniki Aleje 3, Bulion oraz rocznik "Ziemia Częstochowska"

Radio

Radiostacje lokalne:

  • Radio Jasna Góra – stacja radiowa działająca przy klasztorze na Jasnej Górze
  • Radio Fiat – katolicka stacja radiowa należąca do Archidiecezji częstochowskiej
  • Radio Jura – stacja radiowa o charakterze lokalnym, uruchomiona przez Radio 90 FM które 14 lipca 2010 roku otrzymało koncesję na nadawanie w Częstochowie.

Studia lokalne w Częstochowie posiadają:

  • Polskie Radio Katowice
  • Radio Złote Przeboje
  • RMF Classic
  • RMF MAXXX – emitująca w tzw. rozszczepieniach lokalnych wiadomości z Częstochowy, w 2006 zastąpiła istniejące od 1995 miejscowe Radio Fon.

W latach 1995-2001 w mieście lokalną redakcję posiadało radio RMF FM.

Telewizja

Mieszkańcy dzielnicy Tysiąclecie i Północ mają dostęp do miejskiej TV Orion. W mieście istnieją ponadto lokalne redakcje TVP Katowice, NTL i TV Silesia.

Internet

  • "Częstochowski Portal Sportowy" – Portal informujący o wydarzeniach sportowych z Częstochowy i okolic
  • "CzestochowaForum.pl" – Niezależne i niekomercyjne, największe forum, z bieżącymi informacjami o Częstochowie

W mieście działa kilka lokalnych portali. Pracuje tu także kilku dziennikarzy gazet internetowych.

Wspólnoty religijne

  • Kościół rzymskokatolicki: katedra, klasztor na Jasnej Górze, liczne klasztory i parafie
  • Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny: cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej (parafialna)
  • Kościoły starokatolickie:
    • Kościół Polskokatolicki w RP: katedra Matki Boskiej Królowej Apostołów (świątynia diecezjalna i parafialna)
    • Kościół Starokatolicki w RP: filia parafii św. Ojca Pio z Bytomia
  • Kościoły protestanckie:
    • Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP: parafia Wniebowstąpienia Pańskiego
    • Kościół Chrześcijan Baptystów: "Studnia", zbór w Częstochowie
    • Kościół Chrześcijański "Słowo Wiary": zbór w Częstochowie
    • Kościół Wolnych Chrześcijan: zbór w Częstochowie
    • Kościół Zielonoświątkowy w RP: zbór "Hosanna" w Częstochowie, zbór w Częstochowie
    • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego: zbór w Częstochowie
  • Świadkowie Jehowy z własnymi Salami Królestwa
  • Związki buddystów:
    • Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
    • Szkoła Zen Kwan Um
  • Wspólnota żydowska

Osoby związane z Częstochową

Kody pocztowe w powiacie Częstochowa (wyświetlono 15/15)



Ocena internautów powiatu Częstochowa
Średnia ocena: 3.9
liczba ocen: 9

Wtyczki społecznościowe

Lubisz powiat Częstochowa, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze powiacie Częstochowa

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 15:35:49

Szybka zmiana regionu Polski



Polska - Powiat Częstochowa
Polska - Gminy w powiacie Polska - Miejscowości w powiacie Powiat Częstochowa - Herb
Herb powiatu Częstochowa