Menu
Home» » » » »

Mapa miejscowości Częstochowa


Informacje o Częstochowa:

Ilość ulic: 1714

Ilość kodów pocztowych: 15

Współrzedne geograficzne N: 50.799999

Współrzedne geograficzne E: 19.117001

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 34

Liczba ludności: 246800

Gęstość ludności: 1504 os./km²

Powierzchnia: 160 km²

Wysokośc npm: 257

Aglomeracja: 393 tys.2002

Rodzaj gminy: miejska

SIMC: 0930868

TERC: 2464011

Tablice rejestracyjne: SC

Herb Częstochowa:

Herb Częstochowa

Flaga Częstochowa:

Flaga Częstochowa

Oficjalna strona miejscowości

Dzielnice, Częstochowa

  • Dzielnica: Aniołów

  • Dzielnica: Bloki Sabinowskie

  • Dzielnica: Bór

  • Dzielnica: Brzeziny Małe

  • Dzielnica: Brzeziny Wielkie

  • Dzielnica: Błeszno

  • Dzielnica: Częstochówka

  • Dzielnica: Dębie

  • Dzielnica: Dźbów

  • Dzielnica: Gnaszyn Dolny

  • Dzielnica: Gnaszyn Górny

  • Dzielnica: Grabówka

  • Dzielnica: Hektary

  • Dzielnica: Jasna Góra

  • Dzielnica: Józefka

  • Dzielnica: Kamień

  • Dzielnica: Kawie Góry

  • Dzielnica: Kawodrza Dolna

  • Dzielnica: Kawodrza Górna

  • Dzielnica: Kiedrzyn

  • Dzielnica: Kolonia Grabówka

  • Dzielnica: Kręciwilk

  • Dzielnica: Kucelin

  • Dzielnica: Kule

  • Dzielnica: Lisiniec

  • Dzielnica: Liszka Dolna

  • Dzielnica: Liszka Górna

  • Dzielnica: Mirów

  • Dzielnica: Nowa Kuźnica

  • Dzielnica: Ostatni Grosz

  • Dzielnica: Parkitka

  • Dzielnica: Podbucze

  • Dzielnica: Prędziszów

  • Dzielnica: Raków

  • Dzielnica: Rząsawy

  • Dzielnica: Sabinów

  • Dzielnica: Stradom

  • Dzielnica: Wielki Bór

  • Dzielnica: Wrzosowiak

  • Dzielnica: Wyczerpy Dolne

  • Dzielnica: Wyczerpy Górne

  • Dzielnica: Wypalanki

  • Dzielnica: Zacisze

  • Dzielnica: Zagajnik

  • Dzielnica: Zawodzie

  • Dzielnica: Złota Góra

Częstochowa

Częstochowa – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba powiatu częstochowskiego. W latach 1975-1999 była stolicą województwa częstochowskiego. Po reformie administracyjnej w 1999 została włączona do województwa śląskiego.

Częstochowa jest położona nad rzeką Wartą, w trzech mezoregionach fizycznogeograficznych, należących do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej. Jest to 12. miasto w Polsce pod względem zajmowanej powierzchni i 13. pod względem liczby ludności. Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 238 042 mieszkańców.

Częstochowa jest centralnym miastem aglomeracji częstochowskiej, a także największym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i administracyjnym w subregionie północnym województwa śląskiego. W mieście znajduje się bazylika i klasztor na Jasnej Górze z uważanym za cudowny obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej – główny ośrodek kultu maryjnego i pielgrzymowania w Polsce.

Geografia

Częstochowa leży na styku trzech mezoregionów geograficznych – Wyżyny Częstochowskiej, zwanej potocznie Jurą, Obniżenia Górnej Warty oraz Wyżyny Wieluńskiej. Mezoregiony te należą do wspólnej podprowincji – Wyżyny Śląsko-Krakowskiej.

Ukształtowanie terenu

W obrębie miasta dominują wysokości bezwzględne 250–270 metrów n.p.m. Na terenie miasta znajduje się kilka wzniesień o wysokościach od 280 do 300 metrów. Najwyższym wzgórzem jest Góra Ossona która ma wysokość 316,7 m n.p.m. Najniżej położonym punktem jest miejsce nad rzeką Wartą na wschód od Mirowa – 236 m n.p.m..

Geologia

Terytorium miasta wchodzi w skład monokliny śląsko-krakowskiej, znajduje się na jej południowo-wschodnim krańcu, w pobliżu granicy z niecką nidziańską. Obszar miasta jest zróżnicowany geologicznie, wierzchnia część to osady polodowcowe: żwiry, piaski, gliny, zaś głębsza to wapienie z okresu górnej jury.

Rzeki

Nazwa rzeki  % długości rzeki na terenie miasta do długości całkowitej
Białka 38%
Brzezinka 63%
Gorzelanka 26%
Konopka 46%
Kucelinka 100%
Sobuczyna 49%
Stradomka 47%
Warta 1,9%

Demografia

Liczba mieszkańców (2009): 239 319.

Struktura demograficzna mieszkańców Częstochowy według danych z 31 grudnia 2007:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
populacja 242 300 100 128 396 52,99 113 904 47,01
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 39 427 16,27 19 368 7,99 20 059 8,28
wiek produkcyjny (18–65 lat) 159 719 65,92 78 715 32,49 81 004 33,43
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 43 154 17,81 30 313 12,51 12 841 5,3

Powierzchnia Częstochowy: 160 km².

Wykres liczby ludności Częstochowy na przestrzeni 2 ostatnich stuleci:

Największą populację Częstochowa odnotowała w 1993 r. – wg danych GUS miasto miało 259 864 mieszkańców.

Klimat

Częstochowa leży w strefie klimatu umiarkowanego. Średnio na dobę przypadają 4 godziny z bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. W przebiegu rocznym największe usłonecznienie obserwuje się w czerwcu, ze względu na największą długość dnia.

W Częstochowie niewiele jest dni bezwietrznych. Okresy ciszy w skali roku stanowią średnio 9,2%. Przeważają tu wiatry zachodnie – 18% i południowo-zachodnie – 18,2%. Jednocześnie osiągają one z tych kierunków największe prędkości – 2,2 m/s. Najrzadziej występują wiatry północne – 7,7% i północno-wschodnie – 7,4%.

Średnia temperatura i opady dla Częstochowy
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie najwyższe temperatury -1 1 6 14 20 23 24 23 18 12 3 1 12
Średnia dzienna temperatura -5 -4 2 9 12 17 18 17 14 9 1 -2 7
Średnie najniższe temperatury -9 -6 -1 3 7 11 12 10 8 5 -1 -3 3
Opady 35 32 33 39 69 80 86 75 48 40 41 37 51
Źródło: allmetsat 7 stycznia 2008

Historia

Początki Częstochowy

Częstochowa prawdopodobnie powstała przed końcem XI wieku, jednak pierwsza wzmianka o Częstochowie pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża, który określał uposażenie klasztoru w Mstowie. Wśród wymienionych wówczas miejscowości, które zobowiązane były płacić na rzecz klasztoru dziesięcinę, znajdowały się także wsie Częstochowa i Częstochówka. Ta druga powstała później niż Częstochowa i prawdopodobnie miała charakter obronny, związany z lokalizacją na wzgórzu Jasna Góra. Obie wsie należały wówczas do opola mstowskiego, którego zasięg pokrywał się w przybliżeniu z późniejszym starostwem olsztyńskim.

Sto lat później, na przełomie XIII i XIV wieku, w Częstochowie zlokalizowana została, podlegająca dekanatowi lelowskiemu, parafia, co świadczy o dużym znaczeniu gospodarczym i ludnościowym osady w regionie północno-zachodniej Małopolski, której dynamiczny rozwój nastąpił w wieku XIV. Rozwojowi sprzyjało bliskie położenie zamku olsztyńskiego i lokalizacja na szlaku łączącym Małopolskę z Wielkopolską. Częstochowę przecinał szlak z Krakowa i Olkusza na Kłobuck, Wieluń i Kalisz, od którego w Częstochowie odgałęział się trakt biegnący w stronę Piotrkowa. Po zbudowaniu w połowie XIV wieku zamku, Częstochowa znalazła się w granicach starostwa olsztyńskiego, a Częstochówka po krótkiej do niego przynależności została przekazana klasztorowi jasnogórskiemu.

Wzrost znaczenia Częstochowy i rolę punktu tranzytowego poświadczają dokumenty XIV-wieczne, dotyczące pobytu we wsi królów Polski. W 1354 roku został w Częstochowie wystawiony przez polskiego monarchę pierwszy dokument, a dwa lata później wystawiono inny, dotyczący wsi Wyczerpy, w którym po raz pierwszy wspomina się o przywileju goszczenia władcy przez Częstochowę. Także w 1356 roku Częstochowa otrzymała w wystawionym w Krzepicach przywileju prawo niemieckie, które braciom Leonardowi i Kanimirowi zezwalało na lokację dwóch wsi. Jedną z nich była Częstochowa, położona w miejscu dotychczasowej osady, a drugą wieś położna na południe od niej, nad rzeką Rybną (prawdopodobnie jest to Stradomka). W regionie wokół wsi prowadzono eksploatację złóż żelaza i wapienia.

Nadanie praw miejskich

Kwestia daty nadania osadzie praw miejskich jest niejednoznaczna, gdyż stosowny dokument nie zachował się do czasów współczesnych. Prawdopodobnie spłonął on w jednym z pożarów w XV wieku. Z tego też powodu datę wyznacza się na podstawie innych dokumentów. Po raz ostatni Częstochowę jako wieś dokumenty wymieniają w 1356 roku, a po raz pierwszy nazywają miastem w 1377 roku. Pomocne do określenia daty są także kroniki Janka z Czarnkowa, który wymieniając w 1370 roku miasta przekazane w lenno na rzecz Władysława Opolczyka nie wymienił Częstochowy, a zrobił to w 1383 roku. Na tej podstawie datę przyznania praw miejskich określa się na okres pomiędzy 1370 i 1377 rokiem. Dodatkowo w latach 1370-tych przebudowano układ przestrzenny Częstochowy w związku z nadaniem praw miejskich, co określa wymieniony dokument z 1377 roku. W 1502 roku w kancelarii króla Aleksandra I wystawiony został nowy egzemplarz dokumentu lokacyjnego.

Częstochowę nazywano początkowo Nową Częstochową, zaś osadę na wzgórzu jasnogórskim, którą podarowano klasztorowi, wymieniano jako Starą Częstochowę. Nazewnictwo to nie utrzymało się i nazwy zostały dość szybko zamienione. Istnieje hipoteza, że nazwa Częstochowy wywodzi się od słowiańskiego imienia Częstoch i oznacza osadę Częstocha, ziemię do niego należącą. W latach 1370-1393 Częstochowa stanowiła lenno Władysława Opolczyka, który w 1382 r. ufundował klasztor paulinów.

Granice miasta w średniowieczu

] W okresie późnego średniowiecza tereny należące do miasta były rozległe, choć osadnictwo skupiało się na terenie obecnego Starego Miasta. Według dokumentu dotyczącego uposażenia klasztoru jasnogórskiego z 1382 roku, od zachodu granice miasta biegły po łuku od wsi Częstochówka, następnie na zachód od obecnej ul. Pułaskiego. Sporny z klasztorem był obszar wsi Barbara z tamtejszym kościołem, który został przez klasztor zagarnięty i pomimo protestów miasta i korzystnych dla niego wyroków sądów królewskich pozostał we władzy zakonu aż do upadku państwa. Dokumenty kancelarii królewskiej z 1550 roku określają, że dalej granica przecinała Stradomkę, tereny miejskie sięgały prawie do wsi Dźbów, po czym granica zakręcała na wschód, wzdłuż drogi Dźbów-Błeszno, omijała tę ostatnią osadę od północy i dochodziła do lasu olsztyńskiego. Granice wschodnie opisano w 1631 roku w starostwie olsztyńskim, jako biegnące od lasów olsztyńskich do góry Prędziszów, następnie na zachód od wsi Mirów, przez rzekę Wartę do Wyczerp. Granica północna biegła od Wyczerp przez Góry Kawie, południowy skraj wsi Wierzchowisko, a stamtąd w stronę Częstochówki. Samo miasto położone nad przeprawą przez Wartę otoczone zostało murami miejskimi, w których znajdowało się kilka baszt. Mury te rozebrano stopniowo po potopie szwedzkim.

Procesy z klasztorem jasnogórskim

Duże znaczenie dla gospodarki miejskiej miał ruch pielgrzymkowy, z którym związany był handel z pątnikami. Klasztor usiłował zmonopolizować handel okołopielgrzymkowy, co spotykało się z oporem mieszczan. Miasto wielokrotnie procesowało się z klasztorem o kwestie handlu pod Jasną Górą, co wskazuje, że była to wysoce dochodowa działalność. Po latach sporów przywilej Kazimierza IV z 1462 roku przyznał klasztorowi prawo handlu, ale odwołanie miasta przyniosło w 1493 roku nowy dekret, w którym Jan I Olbracht zakazał klasztorowi działalności handlowej, z wyjątkiem sprzedaży niewielkich ilości żywności. Władze klasztorne zignorowały jednak zakaz, który łamany był aż do czasu upadku państwa w XVIII wieku.

Okres rozwoju za ostatnich Jagiellonów

Kolejny okres rozwoju nastąpił w XVI wieku, a okres dobrobytu wiązał się z późniejszym królem Polski Zygmuntem, wówczas księciem głogowsko-opawskim, który wielokrotnie przebywał w mieście (1498, 1502, 1502, 1503, 1505, 1505, 1506). Dzięki poparciu Zygmunta miasto uzyskało liczne przywileje, m.in. wydanie kopii przywileju lokacyjnego (1502), przywilej pobierania myta mostowego na Warcie (1504, 1512), przywilej organizowania jarmarków (1508) oraz zwolnienie z ceł i podatków targowych dla mieszczan na 12 lat. Przywilej z 1508 rok pozwalał organizować jeden jarmark rocznie, w 1564 roku organizowano trzy w roku, a w 1639 zezwolono na organizację sześciu w roku. Z nadania Zygmunta starostą olsztyńskim został natomiast Mikołaj Szydłowiecki, który przyczynił się do rozwoju całego regionu. W XVI wieku rosła także liczba mieszkańców. W 1564 roku znajdowało się w Częstochowie 218 domów, a w następnych latach już 249 (1569), 331 (1620), 399 (1631). W latach 1625-30 region, w tym miasto, dotknięty został zarazą, w wyniku której na 399 domów w mieście 78 stało opuszczonych. Aż do potopu liczba mieszkańców nieznacznie wzrosła, ale w następnych latach postępujący rozkład struktur państwowych zahamował rozwój miasta i spowodował jego podupadnięcie.

Okres wojen

Pierwszy większy najazd zanotowano w 1587 roku, gdy wojsko pretendenta do korony królewskiej Maksymiliana III Habsburga złupiło miasto w drodze do Krakowa. Ze względu na peryferyczne położenie klasztoru jasnogórskiego i nękających go najazdów, królowie z rodu Wazów, którzy szczególnie umiłowali sobie klasztor częstochowski, zdecydowali się obwarować go nowoczesnymi fortyfikacjami typu holenderskiego z bastionami, które uczyniły z Jasnej Góry jedną z potężniejszych twierdz Rzeczypospolitej. Nowe umocnienia zostały poddane próbie podczas Potopu szwedzkiego, kiedy to po niespełna miesięcznym oblężeniu mała załoga klasztoru pod dowództwem o. Augustyna Kordeckiego odparła ataki przeważających wojsk szwedzkich.

W 1665 roku miała tu miejsce bitwa pod Częstochową, jedno ze starć zbrojnych w trakcie rokoszu Lubomirskiego. Pobite wojska królewskie szukały wówczas schronienia w twierdzy jasnogórskiej, jednak przeor klasztoru nakazał zamknięcie bram przed królewskimi żołnierzami.

Okres upadku państwa

W okresie potopu miasto zostało w znacznej części zniszczone na skutek postoju obcych wojsk, spora część ludności zginęła, zmarła lub uciekła. Okres kilkunastu lat po potopie szwedzkim to także czas słabo udokumentowany w źródłach, opisywany wyłącznie za pomocą źródeł klasztornych, które dotyczą głównie zapisów na rzecz klasztoru lub częstochowskiej parafii. Przez kilka lat po tej wojnie na rzecz klasztoru nie uczyniono żadnych zapisów, dopiero w 1665 roku pojawia się pierwszy zapis. Wskazuje to na znacznej zubożenie ludności i wyludnienie miasta oraz regionu. Na podstawie szacunków miasto straciło w okresie potopu ponad 50% ludności i ponad 60% zabudowań. Okoliczne miasta, w tym Przyrów, Olsztyn i Mstów zanotowały jednak znacznie wyższe straty, co pozwala przypuszczać, że Częstochowa została potraktowana przez armię szwedzką jako baza dla oficerów i tym samym zniszczenia starano się ograniczać.

Miasto odbudowywało się długo i powoli, jeszcze w latach 1680-tych znajdowały się w nim zrujnowane domy. Szybciej odbudowywał się klasztor, który w przeciwieństwie do miasta, cieszył się licznymi darowiznami i nadaniami królewskimi i szlacheckimi. W 1682 roku odbyły się uroczystości 300-lecia sprowadzenia częstochowskiego obrazu z Matką Boską, na które przybyło 140.000 pielgrzymów z Polski i Śląska.

Przez kilkadziesiąt lat po potopie w pobliżu miasta stacjonowało wojsko, które kilkakrotnie pustoszyło miasto, głównie z powodu zaległości w wypłacie przez skarb królewski żołdu. Po śmierci Jana III Sobieskiego część oddziałów zawiązała pod miastem konfederację celem odzyskania zalegych pieniędzy. W latach 1701, 1704, 1705 i 1709 miasto zostało złupione przez Szwedów. Zniszczenia i kontrybucje wiązały się ze znacznymi opłatami ponoszonymi przez miasto. Władze miejskie protestowały natomiast przed uchylaniem się duchowieństwa i szlachty zamieszkałej w mieście przed ponoszeniem tych opłat, ale protesty nie przyniosły skutku.

W 1789 roku populację samej Starej Częstochowy szacowano na ok. 1600, tj. mniej niż w okresie jagiellońskim. Jednak w porównaniu z innymi ośrodkami miejskimi o podobnej wielkości Częstochowa w okresie wojen XVII wieku wyludniła się mniej niż inne miasta.

Okres po potopie był natomiast pomyślny dla Częstochówki, która dynamicznie rozwijała się i rozbudowywała. Będący właścicielem wsi klasztor intensywnie zabiegał o rozwój osady, w której przybywało uznanych rzemieślników i handlarzy. W 1717 roku klasztor otrzymał przywilej nadający Częstochówce prawa miejskie jako Nowa Częstochowa. Nowe miasto zostało jednak zrujnowane w okresie konfederacji barskiej i nigdy nie odbudowało już swojej pozycji. W 1789 roku liczbę mieszkańców szacowano na ok. 1200.

Po II rozbiorze Polski znalazła się w departamencie kaliskim Prus Południowych, a po 1807 roku w departamencie kaliskim Księstwa Warszawskiego, by od 1815 roku wejść w skład województwa kaliskiego Królestwa Polskiego.

Utworzenie połączonej Częstochowy

Spis ludności dla regionu częstochowskiego przeprowadzono ponownie w 1821 roku z okazji zmiany na stanowisku proboszcza częstochowskiego. Nową Częstochowę zamieszkiwało wówczas 1036 osób, a Starą Częstochowę 2758, przy czym ta ostatnia liczba nie obejmuje osad, które nie wchodziły bezpośrednio w skład właściwego miasta. W tych osadach (Zawodzie, Stradom, Kucelin) żyły 394 osoby.

Po raz pierwszy projekt połączenia obu miast pojawił się zaraz po odrodzeniu Polski w 1815 roku. Plan połączenia miast podjęto ponownie w 1823 roku, a jego opracowaniem zajął się inżynier wojewódzki Jan Bernhard, który w 1819 roku wytyczył Aleję Panny Maryi (obecnie Aleja Najświętszej Maryi Panny), która połączyła Starą Częstochowę z Jasną Górą. Na wytyczone wówczas parcele zapraszano osadników z kraju i zagranicy, wymagając jedynie postawienia na nich do 1826 roku domów murowanych o więcej niż jednej kondygnacji. W 1826 r. Rada Administracyjna Królestwa Polskiego uchwaliła także pożyczkę dla budujących się w Częstochowie. Formalnie oba miasta zostały połączone w jedno 19 sierpnia 1826 roku, gdy Rada Administracyjna wydała stosowne dokumenty nadające nowo powstałej Częstochowie prawa i prerogatywy miasta wojewódzkiego. Problemem był natomiast status przysiółków Św. Barbara i Św. Roch, które należały przed rozbiorami do Nowej Częstochowy, ale przez rząd pruski nie zostały klasztorowi skonfiskowane. Włączono je w obręb miasta dopiero w 1826 roku, ale mieszkańcy tego terenu wciąż posiadali status równy mieszkańcom wsi, zobowiązani byli także odrabiać pańszczyznę. Pomimo licznych skarg i protestów mieszkańców tych dzielnic aż do czasu uwłaszczenia w 1863 roku problem nie został rozwiązany. Po połączeniu obu miast Częstochowa pod względem liczby ludności wysunęła się na czwarte miejsce w Królestwie, po Warszawie, Lublinie i Kaliszu.

Pierwszym większym przedsiębiorcą w Częstochowie był Berek Kohn, który w latach 60. i 70. uruchomił w mieście drukarnię, papiernię i fabrykę mebli.

W związku z położeniem przy kolei warszawsko-wiedeńskiej (od 17 listopada 1846), obecnością złóż rud żelaza (obecnie wyeksploatowane), pokładów wapienia oraz czystych i obfitych w wodę rzek od 1870 roku zaczął w Częstochowie rozwijać się przemysł metalowy (Huta Częstochowa, której budowę zainicjował Bernard Hantke), włókienniczy i papierniczy.

XX wiek

W 1903 roku Częstochowa uzyskała kolejowe połączenie z Herbami, a w 1911 z Kielcami. W 1909 roku w mieście odbyła się Wielka Wystawa Rolniczo-Przemysłowa. Częstochowa przeżywała dynamiczny wzrost gospodarczy, powstawało ok. 60 dużych zakładów przemysłowych, 3-krotnie wzrosła liczba mieszkańców. Częstochowa miała monopol w przetwórstwie juty (90% produkcji krajowej), wyrobie galanterii (80% rynku), zabawek (70%).

Podczas I wojny światowej Częstochowa została bez walk zajęta 3 sierpnia 1914 roku przez wojska niemieckie. W pierwszych dniach okupacji dokonano mordów w dzielnicy podjasnogórskiej, nałożono na miasto kontrybucje i skazano na deportację do Niemiec ok. 1000 mieszkańców. W czasie wojny miasto, po raz pierwszy w historii, uzyskało samorząd miejski. Jasna Góra od 26 kwietnia 1915 do 4 listopada 1918 roku stanowiła enklawę pod okupacją katolickich Austro-Węgier.

Częstochowa została wyzwolona 11 listopada 1918 roku, kiedy to oddziały POW i Straży Obywatelskiej przystąpiły do rozbrajania wycofujących się Niemców. Następnego dnia przemaszerowały częstochowskimi Alejami trzy kompanie Wojska Polskiego pod dowództwem kpt. Ludwikowskiego. W okresie wojny polsko-bolszewickiej, po załamaniu się polskiej ofensywy na Kijów w 1920 roku, Częstochowa musiała zakwaterować i wyżywić rząd ukraiński Semena Petlury wraz z dwoma tysiącami uchodźców. Jednak miasto nie było w stanie pomieścić i utrzymać ich wszystkich, co wywołało protesty mieszkańców. W 1921 roku większość z nich wyjechała z miasta. Ponadto w okresie powstań śląskich Częstochowa była głównym ośrodkiem pomocy dla powstańców. W mieście organizowano zbiórki pieniędzy i lekarstw a także punkty werbunku ochotników.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego trwał dalszy rozwój miasta, jednak lokalny przemysł podupadł i rozwijał się w znacznie wolniejszym tempie. W 1928 roku ilość pracujących mieszkańców wynosiła 37 000 osób, z czego 50% w przemyśle włókienniczym. W dwudziestoleciu zbudowano sieć wodociągów i kanalizacji. W okresie kryzysu 23% ludzi (20 000) pozostawało bez pracy, wybuchały masowe strajki, podczas manifestacji pierwszomajowej w 1936 roku były ofiary śmiertelne i ranni.

Od 1925 roku w Częstochowie mieściła się siedziba biskupstwa (od 1992 arcybiskupstwa). Ze względu na rozwój rzemiosła, zwłaszcza pamiątkarskiego, była nazywana "małą Norymbergą". W latach 1928, 1930 i 1934 przyłączono do miasta m.in. Ostatni Grosz, Raków, Lisiniec, Stradom, Mirów, Kamień i część Błeszna. W 1939 roku Częstochowa liczyła już 138 tys. mieszkańców, co plasowało ją na 8 miejscu pod względem największych miast Polski.

Niemcy wkroczyli do miasta 3 września 1939 i już następnego dnia dokonali mordów, które do historii przeszły pod nazwą krwawego poniedziałku. Podczas II wojny światowej tereny leżące na zachód i południe od Częstochowy zostały włączone do Rzeszy, natomiast samo miasto stało się miastem wydzielonym (Stadkreis Tschenstochau) w dystrykcie radomskim Generalnego Gubernatorstwa i nosiło nazwę Tschenstochau. W 1940 roku, w ramach akcji AB, dokonano eksterminacji umysłowych elit miasta. Ponad 40 tys. Żydów znalazło się w częstochowskim getcie i w większości zostało zamordowanych przez niemieckich żołnierzy. W mieście istniał stalag 367 przeznaczony dla radzieckich i włoskich jeńców wojennych.

Po upadku powstania warszawskiego Częstochowa była stolicą Polskiego Państwa Podziemnego. W czasie wojny i bezpośrednio po niej w rejonie Częstochowy działały silne oddziały partyzanckie niepodległościowego podziemia. Do najsłynniejszych akcji z tego okresu należy przeprowadzone 20 kwietnia 1943 roku uderzenie na niemiecki Bank Emisyjny (obecnie siedziba Banku Śląskiego w Alejach) dokonane przez oddziały "Stepa" i "Zagłoby" Narodowych Sił Zbrojnych. Od jesieni 1944 roku miasto było fortyfikowane przez Niemców w celu uporczywej obrony. 16 stycznia 1945 roku, po całodziennych walkach, Częstochowę opuścił garnizon niemiecki, a miasto zostało wyzwolone przez sowieckie oddziały mjra Siemiona Chochriakowa. W walkach Niemcy ponieśli duże straty materialne, zginęło 28 sowieckich żołnierzy, 42 zostało rannych.

W okresie Polski Ludowej szybka rozbudowa huty, która zyskała imię Bolesława Bieruta (po 1989 wróciła do pierwotnej – Huta Częstochowa), spowodowała dynamiczny rozwój miasta. Zainstalowano w nim siedzibę ogólnopolskiego Zjednoczenia Kopalnictwa Rud Żelaza. W latach 1946-1950 Częstochowa wchodziła (podobnie jak w okresie międzywojennym) w skład województwa kieleckiego, w latach 1950-1975 województwa katowickiego, a w latach 1975-1998 była stolicą województwa częstochowskiego.

1 stycznia 1977 roku włączono do Częstochowy okoliczne miejscowości, stanowiące obecne dzielnice Gnaszyn-Kawodrza, Grabówka, Wielki Bór, Dźbów, Kuźnicę, Brzeziny Małe, Brzeziny Wielkie, Rząsawę, Wyczerpy Górne i Zagajnik. Powierzchnia miasta zwiększyła się z 90 do obecnych 160 km² a liczba ludności z 200 do ponad 220 tysięcy.

Jan Paweł II odwiedził Częstochowę sześciokrotnie: w latach 1979, 1983, 1987, 1991, 1997 i 1999. 15 sierpnia 1991 odprawiona z jego udziałem msza św. (kończąca VI Światowe Dni Młodzieży) zgromadziła 1,5 mln wiernych, a papież od władz miasta otrzymał klucz do jego bram oraz tytuł Honorowego Obywatela – Częstochowa stała się pierwszym miastem na świecie, od którego przyjął takie wyróżnienie.

Jako pierwsze miasto w Europie Środkowo-Wschodniej Częstochowa otrzymała Honorową Flagę Rady Europy (1993) oraz główną nagrodę tej organizacji – Prix de l'Europe (1998) – za działania na rzecz integracji europejskiej i rozwój współpracy z samorządami miast europejskich.

XXI wiek

26 maja 2006 z wizytą przybył papież Benedykt XVI.

Powstały w mieście Obywatelski Komitet Referendalny złożył w dniu 27 sierpnia 2009 u komisarza wyborczego wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania prezydenta poparty przez ponad 30 tys. mieszkańców miasta. Inicjatorami referendum byli właściciele kamienic zlokalizowanych przy Al. NMP zaniepokojeni planami ich zamknięcia dla ruchu. Organizatorzy akcji zarzucali prezydentowi przedkładanie interesu klasztoru ponad miejski i nietrafione inwestycje. Referendum odbyło się 15 listopada, wzięły w nim udział 41 892 osoby, co oznaczało frekwencję 21,32% i ważność referendum. Prezydent został odwołany 39 284 głosami.

Częstochowa w Małopolsce

W wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku Częstochowa została przyłączona do województwa śląskiego. Ponieważ Częstochowa należała przed II wojną światową do woj. kieleckiego, część lokalnych polityków ubiegała się (wraz z Kielcami i Radomiem) o utworzenie województwa staropolskiego.

Częstochowa, chcąc podkreślić swoje historyczne i kulturowe związki z regionem małopolskim, przystąpiła w kwietniu 2007 do Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski, skupiającego obszary należące historycznie do Małopolski a w wyniku reform administracyjnych przyłączonych do innych województw. W tym samym roku miasto otrzymało tytuł Lidera Małopolski za rewaloryzację alei Najświętszej Maryi Panny. 23 sierpnia 2006 roku w krakowskich Sukiennicach wywieszony został herb Częstochowy. W 2008 roku, po raz kolejny, Częstochowa otrzymała tytuł Lidera Małopolski, tym razem za rewaloryzację parków podjasnogórskich.

Status i przynależność Częstochowy

Przynależność polityczno-administracyjna miasta Częstochowy
Okres Państwo Zwierzchność Jednostka administracyjna Status miasta Status miasta
XI wiek-1220 Polska Królestwo Polskie województwo krakowskie Wieś Częstochowa
(istnienie niepotwierdzone)
1220-1356 Wieś Częstochowa nad Wartą Wieś Częstochowa
1356-1569 Miasto Częstochowa Wieś Częstochówka
1569-1717 Rzeczpospolita Obojga Narodów województwo krakowskie, powiat lelowski
1717-1793 Rzeczpospolita Obojga Narodów Imperium Rosyjskie Miasto Częstochowa Miasto Nowa Częstochowa
1793 Flag of Prussia (1750).gif Królestwo Prus Prusy Południowe, departament łęczycki, powiat częstochowski
1793-1795 Prusy Południowe, departament piotrkowski, powiat częstochowski
1795-1807 Prusy Południowe, departament kaliski, powiat częstochowski
1807-1815 Polska Księstwo Warszawskie Cesarstwo Francuskie departament kaliski, powiat częstochowski
1815-1816 Merchant ensign of Vistula ships of Congress Poland.svg Królestwo Polskie Imperium Rosyjskie
1816-1826 województwo kaliskie, obwód wieluński, powiat częstochowski
1826-1837 Miasto Częstochowa
(połączone)
1837-1842 gubernia kaliska, obwód wieluński, powiat częstochowski
1842-1844 gubernia kaliska, powiat wieluński
1845-1867
1867-1916 gubernia piotrkowska, powiat częstochowski
1916-1918 Polska Królestwo Polskie Rzesza Niemiecka, Austro-Węgry
1918 Królestwo Polskie
1918-1939 Rzeczpospolita Polska województwo kieleckie, powiat częstochowski
1939-1945 III Rzesza Generalne Gubernatorstwo dystrykt radomski, miasto wydzielone Częstochowa
1939-1945 Flaga PPP.svg Polskie Państwo Podziemne Okręg Radom-Kielce, Inspektorat E Częstochowa, Obwód Częstochowa
1945-1950 Polska Rzeczpospolita Polska województwo kieleckie, powiat częstochowski
1950-1952 województwo katowickie, powiat częstochowski
1952-1975 Polska Rzeczpospolita Ludowa
1975-1989 województwo częstochowskie, gmina miejska Częstochowa
1989-1998 Rzeczpospolita Polska
od 1999 województwo śląskie, miasto na prawach powiatu Częstochowa


">edytuj] Nazwa miasta w innych językach

  • jidysz טשענסטאָכאָוו; Czenstochow
  • niem. Tschenstochau lub Czenstochau
  • rоs. Ченстохова lub Ченстохов

Zabytki i turystyka

Jasna Góra

Zespół klasztorny na Jasnej Górze jest zarazem największym, najbardziej prestiżowym, jak i najczęściej odwiedzanym z częstochowskich zabytków. Turystyka związana jest głównie z ruchem pielgrzymkowym do obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

W 2008 roku na Jasną Górę przybyło 3,5 mln pielgrzymów i turystów z 81 krajów świata. W 134 zorganizowanych, ogólnopolskich pielgrzymkach wzięło udział 899 510 osób. Pieszo do klasztoru przybyło 141 871 osób.

Budowle sakralne

Pozostała zabudowa sakralna Częstochowy:

  • neogotycka archikatedra Świętej Rodziny – zbudowana w latach 1901-1927
  • Kościół św. Jakuba – umiejscowiony na placu Biegańskiego, będący pierwotnie cerkwią prawosławną
  • kościół św. Zygmunta – najstarszy w Częstochowie, na placu Daszyńskiego
  • Katedra Matki Boskiej Królowej Apostołów – kościół polskokatolicki przy ul. Jasnogórskiej
  • Cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej przy ul. Kopernika
  • kościół ewangelicko-augsburski w Śródmieściu przy ulicy Kopernika
  • kościół św. Barbary w dzielnicy podjasnogórskiej
  • sanktuarium św. Józefa na Rakowie przy ul. Okrzei
  • kościół Najświętszego Imienia Maryi w Alei NMP
  • kościoły Pana Jezusa Konającego i Podwyższenia Krzyża Świętego w Częstochówce
  • kaplica Przemienienia Pańskiego w centralnej części cmentarza Kule
  • kościół świętych Rocha i Sebastiana na cmentarzu św. Rocha

Zabytkiem o charakterze religijnym jest cmentarz żydowski w dzielnicy Zawodzie.

Atrakcje turystyczne

  • Aleja Najświętszej Maryi Panny
  • Parki podjasnogórskie i znajdujące się w nim ekspozycje Muzeum Częstochowskiego – Muzeum Górnictwa Rud Żelaza i inne
  • Ulica 7 Kamienic z XIX-wieczną zabudową

Szlaki turystyczne

Wycieczki po Częstochowie łączone są często ze zwiedzaniem Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W mieście rozpoczynają bieg następujące szlaki turystyczne:

  • POL Szlak czerwony.svg Szlak Orlich Gniazd
  • POL Szlak czerwony.svg Szlak Jury Wieluńskiej
  • POL Szlak zielony.svg Szlak Walk 7 Dywizji Piechoty
  • POL Szlak żółty.svg Częstochowa – Olsztyn im. Z. Łęskiego
  • Szlak architektury icon.svg Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego

Kultura

Instutycje kulturalne

Na terenie Częstochowy działa wiele miejskich i niezależnych instytucji kulturalnych których zaangażowana działalność tworzy różnorodną ofertę kulturalną miasta.

Muzea i galerie

Oprócz klasztoru Jasnogórskiego działalność muzealną i wystawienniczą prowadzą również inne instytucje.

Muzeum Częstochowskie

Najstarsza instytucja muzealna. Do jej obiektów wystawienniczych należą:

  • Ratusz miejski – zabytkowy zespół budynków byłego ratusza, obecnie główna siedziba Muzeum
  • Rezerwat archeologiczny kultury łużyckiej w dzielnicy Raków – unikatowy rezerwat archeologiczny
  • Muzeum Górnictwa Rud Żelaza
  • Muzeum Haliny Poświatowskiej, częstochowskiej poetki
Inne

Inne instytucje wystawiennicze w mieście:

  • Miejska Galeria Sztuki – zajmuje się wystawianiem malarstwa, rzeźby, grafik i fotografii – kładąc szczególny nacisk na dzieła współczesne. Szczególnie znana jest wystawa prac Zdzisława Beksińskiego, która w 2006 przekształciła się w stałe Muzeum Zdzisława Beksińskiego
  • Muzeum Produkcji Zapałek – czynna fabryka posługującą się technologią z trzeciej dekady XX wieku
  • Muzeum Historii Kolei na dworcu Częstochowa Stradom (przejściowo zamknięte)
  • Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej
  • Muzeum Zdzisława Beksińskiego
  • Muzeum Wyobraźni – galeria i pracownia Tomasza Sętowskiego
  • Galeria Konduktorownia
  • Galeria Lonty Petry
Filharmonia Częstochowska

Orkiestra filharmonii zainaugurowała działalność w 1945 roku, dając koncert w miejskim teatrze. W 1955, w miejscu zniszczonej synagogi, rozpoczęto budowę gmachu filharmonii. Budowa zakończyła się w 1965 roku. W styczniu 1976 roku Państwowa Orkiestra Symfoniczna w Częstochowie otrzymała miano Filharmonii.

Teatr im. Adama Mickiewicza

Teatr w Częstochowie rozpoczął działalność w 1927 roku. W latach 20. XX wieku powstała obecna siedziba teatru – wybudowany specjalnie dla jego potrzeb gmach przy ulicy Kilińskiego. W 1949 roku teatr został upaństwowiony, a sześć lat później nadano mu imię Adama Mickiewicza.

Ośrodek Promocji Kultury Gaude Mater

Miejska instytucja kulturalna która jest głównym organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej "Gaude Mater" i Festiwalu im. Kaliny Jędrusik "Kalinowe Noce, Kalinowe Dni".

Kina

W Częstochowie działają dwa kina wielosalowe należące do sieci Cinema City: Cinema City Wolność, otwarte w 2004 roku, oraz znajdujący się w Galerii Jurajskiej multipleks, uruchomiony w 2009 roku. W mieście działa także od 1991 kino studyjne Ośrodka Kultury Filmowej.

Muzyka

Na terenie Częstochowy działają liczne chóry żeńskie, męskie oraz mieszane. Najstarszym jest Chór Męski "Pochodnia". Do innych należą: Chór Akademicki Politechniki Częstochowskiej "Collegium Cantorum" (dyr. J.Siadlak), Jasnogórski Zespół Wokalny "Camerata" (dyr. Jarosław Jasiura) oraz Chór Archikatedry pw. Św. Rodziny "Basilica Cantans" (dyr. Włodzimierz Krawczyński, obecnie Zygmunt Nitkiewicz). Chóry te zdobywały liczne nagrody na festiwalach krajowych oraz zagranicznych.

Edukacja kulturalna

W Częstochowie działa Zespół Szkół Plastycznych im. Jacka Malczewskiego oraz Zespół Szkół Muzycznych im. Marcina Żebrowskiego. Na terenie miasta istnieje także kilka ognisk muzycznych dla dzieci i młodzieży oraz Społeczna Szkoła Baletowa.

Działalność prowadzi Młodzieżowy Dom Kultury oraz Regionalny Ośrodek Kultury, organizujący wiele cyklicznych imprez, m.in. Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Haliny Poświatowskiej. Poetka ta urodziła się i wychowała w Częstochowie. W jej domu rodzinnym jest zorganizowane skromne muzeum, które gromadzi eksponaty związane z życiem Poświatowskiej.

Galeria

Edukacja

W Częstochowie działa 45 przedszkoli, w tym 6 niepublicznych i 2 przedszkola integracyjne. Funkcjonuje tu również 50 szkół podstawowych. 3 z nich to szkoły niepubliczne, 5 to szkoły specjalne a 3 prowadzą oddziały integracyjne. Wiele z placówek kształcenia podstawowego jest prowadzonych przez duchowieństwo katolickie.

Naukę na etapie gimnazjum prowadzi 30 placówek, w tym 4 katolickie i 1 z oddziałami integracyjnymi. Działa tu 36 szkół ponadgimnazjalnych w tym 12 policealnych, 10 liceów ogólnokształcących i kilkanaście zespołów szkół o różnorodnych profilach, w tym Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej.

Wśród szkół wyższych, których w mieście działa 12, największe są Akademia im. Jana Długosza, która w zamierzeniach ma stać się uniwersytetem, Politechnika Częstochowska oraz Akademia Polonijna.

Sport

Sport w Częstochowie to przede wszystkim siatkówka, żużel i piłka nożna, choć w mieście działa wiele, bardzo różnorodnych klubów sportowych. Najbardziej znanymi są klub siatkarski AZS Częstochowa i klub żużlowy Włókniarz Częstochowa. Drużyny te prezentują najwyższy światowy poziom w swoich dyscyplinach, co potwierdzają osiągnięciami na arenie międzynarodowej. Kibicom piłkarskim znany jest również były pierwszoligowiec, Raków Częstochowa.

Największymi obiektami sportowymi, użytkowanymi przez profesjonalne kluby w Częstochowie są:

  • stadion żużlowy Arena Częstochowa
  • Miejski Stadion Piłkarski Raków
  • hala sportowo-widowiskowa Polonia
  • Nowa hala widowiskowo-sportowa – przyszły obiekt AZS-u Częstochowa

Administracja

Częstochowa jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy Częstochowy wybierają do swojej rady miasta 28 radnych. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Siedzibą władz miasta jest Urząd Miasta Częstchowa przy ul. Śląskiej 11/13. Miasto jest siedzibą wielu urzędów i instytucji o znaczeniu regionalnym. Znajduje się tu m.in.: starostwo powiatu częstochowskiego ziemskiego.

Mieszkańcy Częstochowy wybierają posłów w okręgu 28, a senatorów w okręgu 69.

Podział administracyjny miasta

Dzielnice Częstochowy:

  • Błeszno
  • Częstochówka-Parkitka
  • Dźbów
  • Gnaszyn-Kawodrza
  • Grabówka
  • Kiedrzyn
  • Lisiniec
  • Mirów
  • Ostatni Grosz
  • Podjasnogórska
  • Północ
  • Raków
  • Stare Miasto
  • Stradom
  • Śródmieście
  • Trzech Wieszczów
  • Tysiąclecie
  • Wrzosowiak
  • Wyczerpy-Aniołów
  • Zawodzie-Dąbie

Współpraca międzynarodowa samorządu

Miasta partnerskie:
Kraj Miasto
 Niemcy Wappen Altoetting.png Altötting
Wappen Freiburg im Breisgau.svg Fryburg Bryzgowijski (od 1991)
 Palestyna Coats of arms of None.svg Betlejem
 Izrael Nazareth COA.png Nazaret
 Łotwa Coat of Arms of Rēzekne.svg Rzeżyca (Rezekne)
 Austria Steiermark Wappen.svg Styria
 Litwa Siauliai city COA.gif Szawle
 Meksyk Escudo de Zapopan.svg Zapopan
Miasta bliźniacze:
Kraj Miasto
 Portugalia VNO-fatima.png Fátima
 Ukraina Kampod gerb.gif Kamieniec Podolski (od 2008)
 Włochy Coats of arms of None.svg Loreto
 Francja Blason FR Lourdes.svg Lourdes
 Niemcy Wappen Pforzheim.svg Pforzheim
 Stany Zjednoczone Coats of arms of None.svg South Bend

Władze

Prezydent

Od 10 grudnia 2010 roku prezydentem Częstochowy jest Krzysztof Matyjaszczyk.

Rada Miasta Kluby Rady Miasta (1919-1939)
Klub I kadencja
1919-1925
II kadencja
1925-1927
III kadencja
1927-1930
IV kadencja
1934-1939
Narodowy KW 25 (58,14%)  ?
PPS 6 (13,95%) 9 (20,45%)  ? 13 (29,54%)
BBWR 2 (4,76%) 14 (31,82%)
Zjednoczony Chrześcijański KW 18 (40,91%) 17 (40,48%) 13 (29,54%)
NPR-ZZP 3  ?
komuniści 3 (6,82%)  ?
inne komitety 1 (2,27%)  ? 1 (2,27%)
Żydowski KW 5 (11,63%) 6 (13,64%)  ? 3 (6,82%)
inne komitety
żydowskie
7 (16,28%) 4 (9,09%)  ?
SUMA 43 (100%) 44 (100%) 42 (100%) 44 (100%)
Kluby Rady Miasta od 1990
Klub I kadencja
1990-1994
II kadencja
1994-1998
III kadencja
1998-2002
IV kadencja
2002-2006
V kadencja
2006-2010
VI kadencja
2010-2014
SLD 18 (36,00%) 25 (50,00%) 14 (50,00%) 7 (25,00%) 10 (35,71%)
PO 8 (28,57%) 9 (32,14%)
PiS 5 (17,86%) 6 (21,43%) 5 (17,86%)
PSL 1 (2,00%)
Wspólnota
Samorządowa
9 (32,14%) 7 (25,00%) 4 (14,29%)
AWS 21 (42,00%)
KO "S" 45 (90,00%)
Liga Miejska 14 (28,00%)
UW 6 (12,00%)
inni 5 (10,00%) 10 (20,00%) 4 (8,00%)
SUMA 50 (100%) 50 (100%) 50 (100%) 28 (100%) 28 (100%) 28 (100%)

Od IV kadencji Rada Miasta Częstochowy składa się z 28 członków (wcześniej 50), wybieranych zgodnie z polską ordynacją na czteroletnie kadencje.

Lista przewodniczących Rady Miasta Częstochowy

Dwudziestolecie międzywojenne

  • I kadencja:
    • Stanisław Nowak (Narodowy Komitet Wyborczy, 1919-1925)
  • II kadencja:
    • Julian Bugajski (Polska Partia Socjalistyczna, 1925-1927)
  • III kadencja:
    • Julian Bugajski (Polska Partia Socjalistyczna, 1927-1930)
  • IV kadencja
    •  ? (1934-1939)

III RP:

  • I kadencja:
    • Jerzy Zając (5 czerwca 1990 – 10 maja 1991)
    • Teodor Harabasz (10 maja 1991 – 27 maja 1994)
  • II kadencja:
    • Ewa Maria Janik (Sojusz Lewicy Demokratycznej, 4 lipca 1994 – 21 września 1995)
    • Sławomir Gliński (23 października 1995 – 19 czerwca 1998)
  • III kadencja:
    • Wiesław Wiatrak (30 października 1998 – 27 października 2002)
  • IV kadencja:
    • Ryszard Szczuka (19 listopada 2002 – 27 października 2006)
  • V kadencja:
    • Piotr Kurpios (Platforma Obywatelska, 2006 – 10 grudnia 2009)
    • Ewa Pachura (Platforma Obywatelska, 10 grudnia 2009 – 12 listopada 2010)
  • VI kadencja:
    • Marek Balt (Sojusz Lewicy Demokratycznej, 10 grudnia 2010 – 24 października 2011)
    • p.o. Jerzy Nowakowski (Prawo i Sprawiedliwość, 24 października 2011 – 22 listopada 2011)
    • Zdzisław Wolski (Sojusz Lewicy Demokratycznej, 22 listopada 2011 – )

Gospodarka

W mieście działa około 26 tysięcy przedsiębiorstw, których reprezentantem jest Regionalna Izba Przemysłowo-Handlowa w Częstochowie. Tereny inwestycyjne w Częstochowie należą do Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Głównym inicjatorem działań związanych z rozwojem i inwestycjami w gospodarce jest Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie. W 2007 roku na terenach zwalnianych przez Hutę Częstochowa i zlikwidowaną firmę Polnam utworzony został Częstochowski Park Przemysłowy. W 2011 r. w Częstochowie utworzono dwa klastry przemysłowe – Klaster Przetwórstwa Polimerów Plastosfera oraz Częstochowski Klaster Komunalny Aglomeracja.

Przemysł

Częstochowa jest głównym ośrodkiem Częstochowskiego Okręgu Przemysłowego, trzeciego co do wielkości w województwie śląskim. Od średniowiecza rozwijał się tu przemysł metalowy, dzięki licznemu występowaniu rud żelaza. Do największych i najbardziej znanych zakładów przemysłowych na terenie miasta należą:

  • ISD Huta Częstochowa – jedna z największych hut stali w Polsce
  • TRW Automotive – producent systemów bezpieczeństwa do samochodów
  • CSF Poland (daw. Systemy Polimeryczne Barre Thomas Poland) – producent m.in. przewodów, systemów antywibracyjnych i uszczelek do samochodów
  • Brembo Poland – wytwórca elementów układów hamulcowych
  • CGR Polska – producent podzespołów motoryzacyjnych dla takich firm jak TRW, FAURECJA
  • Koksownia Częstochowa Nowa – czołowy producent koksu w kraju, wyodrębniony ze struktury Huty Częstochowa
  • Guardian Industries Poland – huta szkła
  • Stölzle-Częstochowa – huta szkła artystycznego i użytkowego
  • Odlewnia Żeliwa WULKAN – odlewnia żeliwa, najstarsza fabryka działająca na terenie miasta. Została założona w 1894 roku.
  • Dospel – producent systemów wentylacji

Handel

W Częstochowie znajduje się wiele hipermarketów i sklepów. Wśród hipermarketów i marketów budowlanych; znajdziemy Real z M1, Auchan, Tesco Extra, Makro Cash and Carry, OBI, Leroy Merlin, Castorama. Od 3 października 2009 otwarta jest pierwsza w regionie galeria handlowa: Galeria Jurajska.

Komunikacja

Transport drogowy

Częstochowę przecina umożliwiająca komunikację samochodową z największymi miastami Polski sieć dróg krajowych:

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

W przyszłości przez północne i zachodnie obrzeża miasta przebiegać będzie autostrada A1. Utworzy ona zachodnią, autostradową obwodnicę Częstochowy.

Transport kolejowy

Przez miasto przebiegają linie kolejowe nr 61 Lubliniec–Kielce (uruchomiana stopniowo w latach 1903-1911) oraz nr 1 Warszawa Centralna–Katowice (dawna kolej warszawsko-wiedeńska) wraz z odgałęzieniem (linia nr 146) do stacji Chorzew Siemkowice, które łączy miasto z magistralą węglową. Pasażerska komunikacja kolejowa obsługiwana jest przez stacje Częstochowa Gnaszyn, Częstochowa Raków, Częstochowa Stradom, Rząsawa, Częstochowa Aniołów oraz w największym stopniu przez nowoczesny – otwarty po przebudowie w 1996 – dworzec Częstochowa Osobowa (dawniej Częstochowa Główna) mieszczący się w samym centrum miasta, przy placu Rady Europy.

Komunikacja miejska

Komunikację miejską i podmiejską obsługuje głównie Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Częstochowie. Prowadzi ono przewóz na dwóch liniach tramwajowych, 27 autobusowych obejmujących swoim zasięgiem większość obszaru miasta oraz 8 liniach podmiejskich w miejscowościach i gminach Poczesna i Olsztyn. Nocną komunikację miejską obsługuje linia tramwajowa oraz cztery autobusowe (te kursują jedynie w weekendy). 13 lipca 2007 MPK Częstochowa wprowadziło uniwersalny bilet elektroniczny.

13 listopada 2009 Częstochowa oraz MPK otrzymała od marszałka województwa śląskiego dotację na, odpowiednio, budowę nowej linii tramwajowej na Błeszno oraz zakup nowych składów tramwajowych, budowa rozpoczęła się 19 sierpnia 2010 roku.

Firma Bus Expres oferuje przewóz osób na trasie z centrum miasta do Blachowni.

Darmową komunikację do hipermarketu Auchan zapewnia firma BK Bursiak, natomiast do hipermarketu Tesco zapewnia firma Kris-Tour. Przejazdy na terenie miasta oferuje także PKS Częstochowa, które obsługuje linie z dworca PKS do Kłobucka, Blachowni i innych okolicznych miejscowości, a także PKP – 5 przystanków w Częstochowie oferuje komunikację osobową.

Komunikację z gminą Rędziny zapewnia GZK w Rędzinach liniami R, Rm oraz Rk do Dworca Głównego PKP.

Komunikacja lotnicza

Najbliższym międzynarodowym lotniskiem jest regionalny port województwa śląskiego – Katowice Airport w Pyrzowicach. Znajduje się on około 60 km na południe od Częstochowy.

Najbliższym czynnym lotniskiem jest lotnisko Częstochowa-Rudniki, oddalone od centrum miasta o 15 km. Jest ono lotniskiem powojskowym w prywatnych rękach, z zastosowaniem sportowym – na części jego terenu operuje Aeroklub Częstochowski. Nie jest ono przystosowane do obsługi dużych samolotów, istnieje możliwość lądowania tylko małych samolotów pasażerskich. Posiada zaniedbaną betonową drogę startową (2000 × 60 m). Wieloletnie zamierzenia włodarzy miasta przeistoczenia lotniska w pasażerskie lub towarowe dotychczas nie zaowocowały wsparciem finansowym z żadnego źródła, lub nawet uregulowaniem prawnym jego statusu po myśli samorządowców. Ostatni raz lotnisko zostało użyte przez linie lotnicze w 1983 – przez jeden sezon Polskie Linie Lotnicze LOT oferowały z niego połączenia.

Media

Prasa

W Częstochowie wydawane są następujące dzienniki:

  • "Gazeta Wyborcza" – od 1991 wydawana z lokalnym dodatkiem
  • "Dziennik Zachodni" – znajduje się tu terenowy oddział tej gazety
  • "Życie Częstochowskie" – kontynuacja Życia Częstochowy, ukazującej się od 1947 gazety, dla której pierwowzorem było Życie Warszawy"

Tygodniki:

  • "Gazeta Częstochowska" – od 1956
  • Częstochowski Tygodnik Regionalny "7 Dni"
  • "Niedziela" – ogólnopolski tygodnik katolicki
  • "Poniedziałek"

Wydawanych jest również kilka pism kulturalnych m.in.: kwartalniki Aleje 3, Bulion oraz rocznik "Ziemia Częstochowska"

Radio

Radiostacje lokalne:

  • Radio Jasna Góra – stacja radiowa działająca przy klasztorze na Jasnej Górze
  • Radio Fiat – katolicka stacja radiowa należąca do Archidiecezji częstochowskiej
  • Radio Jura – stacja radiowa o charakterze lokalnym, uruchomiona przez Radio 90 FM które 14 lipca 2010 roku otrzymało koncesję na nadawanie w Częstochowie.

Studia lokalne w Częstochowie posiadają:

  • Polskie Radio Katowice
  • Radio Złote Przeboje
  • RMF Classic
  • RMF MAXXX – emitująca w tzw. rozszczepieniach lokalnych wiadomości z Częstochowy, w 2006 zastąpiła istniejące od 1995 miejscowe Radio Fon.

W latach 1995-2001 w mieście lokalną redakcję posiadało radio RMF FM.

Telewizja

Mieszkańcy dzielnicy Tysiąclecie i Północ mają dostęp do miejskiej TV Orion. W mieście istnieją ponadto lokalne redakcje TVP Katowice, NTL i TV Silesia.

Internet

  • "Częstochowski Portal Sportowy" – Portal informujący o wydarzeniach sportowych z Częstochowy i okolic
  • "CzestochowaForum.pl" – Niezależne i niekomercyjne, największe forum, z bieżącymi informacjami o Częstochowie

W mieście działa kilka lokalnych portali. Pracuje tu także kilku dziennikarzy gazet internetowych.

Wspólnoty religijne

  • Kościół rzymskokatolicki: katedra, klasztor na Jasnej Górze, liczne klasztory i parafie
  • Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny: cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej (parafialna)
  • Kościoły starokatolickie:
    • Kościół Polskokatolicki w RP: katedra Matki Boskiej Królowej Apostołów (świątynia diecezjalna i parafialna)
    • Kościół Starokatolicki w RP: filia parafii św. Ojca Pio z Bytomia
  • Kościoły protestanckie:
    • Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP: parafia Wniebowstąpienia Pańskiego
    • Kościół Chrześcijan Baptystów: "Studnia", zbór w Częstochowie
    • Kościół Chrześcijański "Słowo Wiary": zbór w Częstochowie
    • Kościół Wolnych Chrześcijan: zbór w Częstochowie
    • Kościół Zielonoświątkowy w RP: zbór "Hosanna" w Częstochowie, zbór w Częstochowie
    • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego: zbór w Częstochowie
  • Świadkowie Jehowy z własnymi Salami Królestwa
  • Związki buddystów:
    • Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
    • Szkoła Zen Kwan Um
  • Wspólnota żydowska

Osoby związane z Częstochową

Pokaż ulice na literę: (Znalazłem 1714)

0-9ABCDEFGHIJKLŁMNOPRSŚTUWZŹŻ

0-9

ul. 1 Maja
ul. 10 Zakładników
Al. 11 Listopada
ul. 3 Maja
ul. 3 Maja Park
ul. 7 Kamienic

A

ul. Admiralska
ul. Akacjowa
ul. Akademicka
ul. Alberta św. Brata
al. Aleja 11 Listopada
al. Aleja Armii Krajowej
al. Aleja Bohaterów Monte Cassino
al. Aleja Jana Pawła II
al. Aleja Kościuszki
al. Aleja Najświętszej Maryi Panny
al. Aleja Niepodległości
al. Aleja Pokoju
al. Aleja Sienkiewicza
al. Aleja Wojska Polskiego
al. Aleja Wolności
al. Aleja Wyzwolenia
ul. Aluminiowa
ul. Ambulatoryjna
ul. Amonitowa
ul. Andersa
ul. Andersa Władysława (Generała Władysława Andersa)
ul. Andersena
ul. Andersena Hansa Christiana
ul. Andrzeja św.
ul. Aniołowska
ul. Anny św.
ul. Anyżkowa
Al. Armii Krajowej
ul. Armii Krajowej
Pl. Armstronga Luisa
ul. Arrasowa
ul. Artyleryjska
ul. Asnyka
ul. Asnyka Adama
ul. Astronautów
ul. Augustowska
ul. Augustyna św.
ul. Axentowicza
ul. Axentowicza Teodora
ul. Azaliowa

B

ul. Babia
ul. Bacewicz
ul. Bacewicz Grażyny
ul. Baczyńskiego
ul. Baczyńskiego Krzysztofa Kamila
ul. Bagienna
ul. Bajeczna
ul. Balladyny
ul. Balonowa
ul. Banacha
ul. Banacha Stefana (Profesora Stefana Banacha)
ul. Banachiewicza
ul. Banachiewicza Tadeusza (Profesora Tadeusza Banachiewicza)
ul. Barbary
ul. Barbary św.
ul. Bardowskiego
ul. Bardowskiego Piotra
ul. Bareły Stefana Pasaż (Biskupa Stefana Bareły)
ul. Barlickiego
ul. Barlickiego Norberta
ul. Barona
ul. Barona Henryka
ul. Bartnicza
ul. Barwna
ul. Baśniowa
ul. Batalionów Chłopskich
ul. Batorego
ul. Batorego Stefana
ul. Bałtycka
ul. Bałuckiego
ul. Bałuckiego Michała
ul. Będzińska
ul. Bema
ul. Bema Józefa (Generała Józefa Bema)
ul. Berenta
ul. Berenta Wacława
ul. Berka Joselewicza
ul. Berlinga
ul. Berlinga Zygmunta (Generała Zygmunta Berlinga)
ul. Beskidzka
ul. Bełchatowska
ul. Bialska
ul. Biała
ul. Białego Leszka (Księcia Leszka Białego)
ul. Białostocka
ul. Białoszewskiego
ul. Białoszewskiego Mirona
ul. Białowieska
Pl. Biegańskiego Władysława
ul. Bienia
ul. Bienia Adama
ul. Bieszczadzka
ul. Biurowa
ul. Biwakowa
ul. Blachowieńska
ul. Bliska
ul. Bocheńska
ul. Bociania
ul. Boczna
ul. Bogusławskiego
ul. Bogusławskiego Wojciecha
Al. Boh. Monte Cassino
Pl. Bohaterów Getta
ul. Bohaterów Katynia
Al. Bohaterów Monte Cassino
ul. Bohaterska
ul. Bohuna
ul. Bolesława Chrobrego
ul. Bony
ul. Bór
ul. Borelowskiego
ul. Borelowskiego Marcina (Pułkownika Marcina Borelowskiego)
ul. Borówkowa
ul. Botaniczna
ul. "Boya" Żeleńskiego
ul. Boya-Żeleńskiego
ul. Boya-Żeleńskiego Tadeusza
ul. Boznańskiej
ul. Boznańskiej Olgi
ul. Brandta
ul. Brandta Józefa
ul. Brata Alberta
ul. Bratkowa
ul. Bratnia
ul. Brezy
ul. Brezy Tadeusza
ul. Broni
ul. Broniewskiego
ul. Broniewskiego Władysława
ul. Bronisława Czecha
ul. Brucknera
ul. Brucknera Aleksandra (Profesora Aleksandra Brucknera)
ul. Brzechwy
ul. Brzechwy Jana
ul. Brzegowa
ul. Brzeskiego
ul. Brzeskiego Michała
ul. Brzezińska
ul. Brzeźnicka
ul. Brzóski
ul. Brzóski Stanisława (Księdza Stanisława Brzóski)
ul. Brzozowa
ul. Brzyszowska
ul. Budowlanych
ul. Bufalo św. Kaspra del
ul. Bugaj
ul. Bugajska
ul. Bukowa
ul. Bursztynowa
ul. Busolowa
ul. Bydgoska
ul. Bystra
ul. Bytomska
ul. Bławatkowa
ul. Błogosławionej Jolanty
ul. Błogosławionej Salomei
ul. Błotna

C

ul. Cedrowa
ul. Cegielniana
ul. Ceglana
ul. Ceramiczna
ul. Chabrowa
ul. Chałubińskiego
ul. Chałubińskiego Tytusa (Doktora Tytusa Chałubińskiego)
ul. Chęcińska
ul. Chełmońskiego
ul. Chełmońskiego Józefa
ul. Chmielna
ul. Chochołowska
ul. Chodkiewicza
ul. Chodkiewicza Jana Karola (Hetmana Jana Karola Chodkiewicza)
ul. Chodowieckiego
ul. Chodowieckiego Daniela
ul. Chopina
ul. Chopina Fryderyka
ul. Chorzowska
ul. Chrobrego
ul. Chłodna
ul. Chłopickiego
ul. Chłopickiego Józefa (Generała Józefa Chłopickiego)
ul. Chłopska
ul. Ciasna
ul. Cicha
ul. Ciechanowska
ul. Cienista
ul. Ciepła
ul. Cieszyńska
ul. Cisowa
ul. Cmentarna
ul. Conrada-Korzeniowskiego
ul. Cyprysowa
ul. Cyrklowa
ul. Czajkowskiego
ul. Czajkowskiego Piotra
ul. Czapskiego
ul. Czapskiego Józefa
ul. Czarnieckiego
ul. Czarnieckiego Stefana (Hetmana Stefana Czarnieckiego)
ul. Czartoryskiego
ul. Czartoryskiego Adama Jerzego (Księcia Adama Jerzego Czartoryskiego)
ul. Czecha
ul. Czecha Bronisława
ul. Czechowicza
ul. Czechowicza Józefa
ul. Czekanowskiego
ul. Czekanowskiego Aleksandra
ul. Czeremchowa
ul. Częstocha
ul. Czołgistów
ul. Czwartaków
ul. Czysta

D

ul. Dąbkowskiego
ul. Dąbkowskiego Mieczysława (Generała Mieczysława Dąbkowskiego)
ul. Dąbrówki
ul. Dąbrowskiego
ul. Dąbrowskiego Jana Henryka (Generała Jana Henryka Dąbrowskiego)
ul. Dąbrowskiej
ul. Dąbrowskiej Marii
ul. Daniłowskiego
ul. Daniłowskiego Władysława
ul. Danusi
ul. Daszyńskiego
Pl. Daszyńskiego Ignacego
ul. Dawna
ul. Dębowa
ul. Dedala
ul. Dekabrystów
ul. Del Bufalo Kaspra (Świętego Kaspra Del Bufalo)
ul. Dembińskiego
ul. Dembińskiego Henryka (Generała Henryka Dembińskiego)
ul. Dembowskiego
ul. Dembowskiego Edwarda
ul. Deszczowa
ul. Diamentowa
ul. Dickensa
ul. Dickensa Karola
ul. Dmowskiego
ul. Dmowskiego Romana
ul. Dobra
ul. Dobrzańskiego Hubala Henryka (Majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala")
ul. Dobrzyńska
ul. Dojazd
ul. Dojazdowa
ul. Dolna
ul. Dostojewskiego
ul. Dostojewskiego Fiodora
ul. Dowódców
ul. Drogowców
ul. Drozdowa
ul. Druciana
ul. Drzewna
ul. Drzymały
ul. Drzymały Michała
ul. Dubois
ul. Dubois Stanisława
ul. Dunikowskiego
ul. Dunikowskiego Xawerego
ul. Dusznicka
ul. Dwernickiego Józefa Wały (Generała Józefa Dwernickiego)
ul. Dybowskiego
ul. Dybowskiego Benedykta (Profesora Benedykta Dybowskiego)
ul. Dźbowska
ul. Działowa
ul. Dzielna
ul. Dzierżonia
ul. Dzierżonia Jana (Księdza Jana Dzierżonia)
ul. Dzika
ul. Długa
ul. Długosza
ul. Długosza Jana (Księdza Jana Długosza)

E

ul. Edisona
ul. Edisona Tomasza
ul. Einsteina
ul. Einsteina Alberta
ul. Elbląska
ul. Elektryków
ul. Elsnera
ul. Elsnera Janusza (Profesora Janusza Elsnera)
ul. Elżbiety św.
ul. Emilii Plater
ul. Energetyków
ul. Ewy

F

ul. Fajansowa
ul. Falista
ul. Faradaya
ul. Faradaya Michała
ul. Faustyny św.
ul. Fałata
ul. Fałata Juliana
ul. Fertnera
ul. Fertnera Antoniego
ul. Festynowa
ul. Fieldorfa Nila
ul. Fieldorfa Nila Augusta (Generała Augusta Fieldorfa "Nila")
ul. Fieldorfa-Nila
ul. Filomatów
ul. Filtrowa
ul. Fiołkowa
ul. Flisacka
ul. Focha
ul. Focha Ferdynanda (Marszałka Ferdynanda Focha)
ul. Forteczna
ul. Franciszka św.
ul. Fredry
ul. Fredry Aleksandra (Aleksandra Hrabiego Fredry)
ul. Fromborska

G

ul. Gaczkowskiego
ul. Gaczkowskiego Józefa
ul. Gajcego
ul. Gajcego Tadeusza
ul. Gajowa
ul. Galla
ul. Galla Anonima
ul. Galwaniego
ul. Galwaniego Luigi
ul. Garbarska
ul. Garibaldiego
ul. Garibaldiego Giuseppe
ul. Garncarska
ul. Garwolińska
ul. Gazowa
ul. Gałczyńskiego
ul. Gałczyńskiego Konstantego Ildefonsa
ul. Gdańska
ul. Gdyńska
ul. Gen. Andersa
ul. Gen. Dąbrowskiego Jana Henryka
ul. Gen. Grota Roweckiego
ul. Gen. Hallera
ul. Gen. Kutrzeby
ul. Gen. Maczka
ul. Gen. Okulickiego
ul. Gen. Sikorskiego
ul. Gen. Sosabowskiego
ul. Geodetów
ul. Gerberowa
ul. Gersona
ul. Gersona Wojciecha
ul. Gerwazego
ul. Gęsia
ul. Gierymskiego
ul. Gierymskiego Aleksandra
ul. Gilowa
ul. Giżycka
ul. Glebowa
ul. Glinowa
ul. Gliwicka
ul. Glogera
ul. Glogera Zygmunta
ul. Gminna
ul. Gnaszyńska
ul. Gnieźnieńska
ul. Godebskiego
ul. Godebskiego Cypriana
ul. Gombrowicza
ul. Gombrowicza Witolda
ul. Gomoliszewskiego
ul. Gomoliszewskiego Jerzego (Profesora Jerzego Gomoliszewskiego)
ul. Goplany
ul. Górki
ul. Górna
ul. Górników
ul. Górnośląska
ul. Górska
ul. Gorzowska
ul. Gościnna
ul. Goszczyńskiego
ul. Goszczyńskiego Seweryna
ul. Goździków
ul. Gołębia
ul. Grabary Aleksandra Szymona
ul. Grafików
ul. Graniczna
ul. Granitowa
ul. Grażyny
ul. Grenadierów
ul. Grobla
ul. Grochowiaka
ul. Grochowiaka Stanisława
ul. Grochowskiego
ul. Grochowskiego Stanisława (Księdza Stanisława Grochowskiego)
ul. Gronowa
ul. "Grota" Roweckiego
ul. Grottgera
ul. Grottgera Artura
ul. Gruntowa
ul. Grunwaldzka
ul. Gruszowa
ul. Grzybowska
ul. Gutenberga
ul. Gutenberga Jana
ul. Gwardzistów
ul. Gwiezdna
ul. Gwintowa
ul. Gładka
ul. Głębockiego
ul. Głębockiego Adriana
ul. Głęboka
ul. Głogowa
ul. Głowackiego
ul. Głowackiego Bartosza
ul. Główna

H

ul. Hallera
ul. Hallera Józefa (Generała Józefa Hallera)
ul. Harcerska
ul. Harfowa
ul. Hausbrandta
ul. Hausbrandta Stefana (Profesora Stefana Hausbrandta)
ul. Hektarowa
ul. Heleny
ul. Helska
ul. Henryki
ul. Heraklesa
ul. Herbaciana
ul. Herberta
ul. Herberta Zbigniewa
ul. Herbska
ul. Hetmańska
ul. Hodowlana
ul. Hoene-Wrońskiego
ul. Hoene-Wrońskiego Józefa Marii
ul. Hoża
ul. Hubala
ul. Hubermana
ul. Hubermana Bronisława
ul. Huculska
ul. Husarska
ul. Hutników
ul. Hłaski
ul. Hłaski Marka

I

ul. Idzikowskiego
ul. Idzikowskiego Bronisława
ul. Iglasta
ul. Ikara
ul. Imbirowa
ul. Inowrocławska
ul. Inspektowa
ul. Inwalidów Wojennych
ul. Inżynieryjna
ul. Irydowa
ul. Irysowa
ul. Irzykowskiego
ul. Irzykowskiego Karola
ul. Iwaszkiewicza
ul. Iwaszkiewicza Jarosława
ul. Iławska
ul. Iłłakowiczówny
ul. Iłłakowiczówny Kazimiery

J

ul. J. Kukuczki
ul. Jabłonowa
ul. Jachtowa
ul. Jachtowej Żeglugi Wielkiej Teligi Leonida (Kapitana Jachtowej Żeglugi Wielkiej Leonida Teligi)
ul. Jacka św.
ul. Jadwigi
ul. Jadwigi św.
ul. Jagiellońska
ul. Jagielońska
ul. Jagienki
ul. Jagiełły
ul. Jagiełły Władysława
ul. Jagodowa
ul. Jana III Sobieskiego
ul. Jana Olbrachta
Al. Jana Pawła
ul. Jana Pawła
Al. Jana Pawła II
ul. Jana Pawła II
ul. Jana św.
ul. Jankiela
ul. Jankowskiego
ul. Jankowskiego Jana Stanisława
ul. Janogórska
ul. Jantarowa
ul. Jaracza
ul. Jaracza Stefana
ul. Jarosławska
ul. Jarzębinowa
ul. Jasienicy
ul. Jasienicy Pawła
ul. Jasińskiego
ul. Jasińskiego Jakuba (Generała Jakuba Jasińskiego)
ul. Jaskółcza
ul. Jaskrowska
ul. Jaśminowa
ul. Jasna
ul. Jasnogórska
ul. Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej
ul. Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej Marii
ul. Jastrzębia
ul. Jaworowa
ul. Jałowcowa
ul. Jęczmienna
ul. Jędrzejowska
ul. Jeleniogórska
ul. Jemiołowa
ul. Jesienna
ul. Jezioran
ul. Jeżynowa
ul. Jolanty bł.
ul. Jordana
ul. Jordana Henryka
ul. Joselewicza
ul. Joselewicza Berka
ul. Jowiszowa
ul. Jozafata św.
ul. Junacka
ul. Junaków Skw.
ul. Jurajska
ul. Juranda
ul. Jutowa

K

ul. Kącik
ul. Kaczmarskiego
ul. Kaczmarskiego Jacka
ul. Kaczorowska
ul. Kadetów
ul. Kajakowa
ul. Kąkolowa
ul. Kalinki Juliana
ul. Kalinowa
ul. Kaliska
ul. Kameli
ul. Kameli Czesława (Profesora Czesława Kameli)
ul. Kamienic 7
ul. Kamienna
ul. Kamińskiego
ul. Kanał Kohna
ul. Kanonierów
ul. Kantego Jana (Świętego Jana Kantego)
ul. Kantego św. Jana
ul. Kaprys
ul. Kapucyńska
ul. Kard. Wyszyńskiego
ul. Karkonoska
ul. Karola Dickensa
ul. Karola Miarki
ul. Karpacka
ul. Karpińskiego
ul. Karpińskiego Franciszka
ul. Kartuska
ul. Karłowicza
ul. Karłowicza Jana
ul. Kaspra del Bufalo
ul. Kasprowicza
ul. Kasprowicza Jana
ul. Kasprzaka
ul. Kasprzaka Marcina
ul. Kasztanowa
ul. Kaszubska
ul. Katedralna
ul. Kątna
ul. Kawalerzystów
ul. Kawia
ul. Kawodrzańska
ul. Kazimierza św.
ul. Kazimierza Wielkiego
ul. Kędzierzyńska
ul. Ketlinga
ul. Kiedrzyńska
ul. Kielecka
ul. Kiepury
ul. Kiepury Jana
ul. Kilińskiego
ul. Kilińskiego Jana
ul. Kingi
ul. Kingi św.
ul. Kisielewskiego
ul. Kisielewskiego Stefana
ul. Kisielewskigo
ul. Klasztorna
ul. Kleeberga
ul. Kleeberga Franciszka (Generała Franciszka Kleeberga)
ul. Klemensiewicza
ul. Klemensiewicza Zenona (Profesora Zenona Klemensiewicza)
ul. Klonowa
ul. Klonowicza
ul. Klonowicza Szymona
ul. Kluczborska
ul. Kmicica
ul. Kmicica Andrzeja
ul. Knauera
ul. Knauera Kazimierza
ul. Kniaziewicza
ul. Kniaziewicza Karola (Generała Karola Kniaziewicza)
ul. Kochanowskiego
ul. Kochanowskiego Jana
ul. Kochmańskiego
ul. Kochmańskiego Tadeusza (Profesora Tadeusza Kochmańskiego)
ul. Koksowa
ul. Kolarska
ul. Kolejowa
ul. Kolorowa
ul. Komandorska
ul. Komandosów
ul. Komornicka
ul. Komorowskiego Bora Tadeusza (Generała Tadeusza Komorowskiego "Bora")
ul. Komorowskiego-Bora
ul. Konarskiego
ul. Konarskiego Stanisława (Księdza Stanisława Konarskiego)
ul. Koniecpolska
ul. Konińska
ul. Konopnickiej
ul. Konopnickiej Marii
ul. Konstruktorów
ul. Kontkiewicza
ul. Kontkiewicza Stanisława
ul. Konwaliowa
ul. Kopalniana
ul. Kopcowa
ul. Kopernika
ul. Kopernika Mikołaja
ul. Korczaka
ul. Korczaka Janusza
ul. Kordeckiego
ul. Kordeckiego Augustyna (Ojca Augustyna Kordeckiego)
ul. Korfantego
ul. Korfantego Wojciecha
ul. Korkowa
ul. Korzeniowskiego Józefa Konrada
ul. Korzenna
ul. Kościelna
Al. Kościuszki
ul. Kościuszki
Al. Kościuszki Tadeusza
ul. Kosiarzy
ul. Kosmiczna
ul. Kosmowskiej
ul. Kosmowskiej Ireny
ul. Kosów
ul. Kossak-Szczuckiej
ul. Kossak-Szczuckiej Zofii
ul. Kossaka
ul. Kossaka Wojciecha
ul. Kosynierska
ul. Koszalińska
ul. Koszarowa
ul. Koszykowa
ul. Kowalczyka
ul. Kowalczyka Zygmunta (Profesora Zygmunta Kowalczyka)
ul. Kownackiej
ul. Kownackiej Marii
ul. Kozia
ul. Kozielewskiego
ul. Kozielewskiego Ignacego
ul. Kołakowskiego
ul. Kołakowskiego Jerzego (Profesora Jerzego Kołakowskiego)
ul. Kołobrzeska
ul. Kołłątaja
ul. Kołłątaja Hugona (Księdza Hugona Kołłątaja)
ul. Krakowska
ul. Krakowskia
ul. Krańcowa
ul. Krasińskiego
ul. Krasińskiego Zygmunta
ul. Kraszewskiego
ul. Kraszewskiego Józefa Ignacego
ul. Kredowa
ul. Kresowa
ul. Kręta
ul. Krokusowa
ul. Królewska
ul. Królowej Bony
ul. Krośnieńska
ul. Krótka
ul. Krucza
ul. Kruczkowskiego
ul. Kruczkowskiego Leona
ul. Kruszwicka
ul. Krynicka
ul. Krystyny
ul. Krzemienna
ul. Krzepicka
ul. Krzysi
ul. Krzysztofa św.
ul. Krzywickiego
ul. Krzywickiego Ludwika (Profesora Ludwika Krzywickiego)
ul. Krzyżanowskiego
ul. Krzyżanowskiego Juliana (Profesora Juliana Krzyżanowskiego)
ul. Ks. Jana Dzierżonia
ul. Ks. Kordeckiego
ul. Ks. Popiełuszki
ul. Księżycowa
ul. Kubiny
ul. Kubiny Teodora (Biskupa Teodora Kubiny)
ul. Kucelin Łąki
ul. Kucelińska
ul. Kujawska
ul. Kukuczki
ul. Kukuczki Jerzego
ul. Kuncewiczowej
ul. Kuncewiczowej Marii
ul. Kunickiego
ul. Kunickiego Stanisława
ul. Kuronia Jacka
ul. Kurpińskiego Ponurego Jerzego (Kapitana Jerzego Kurpińskiego "Ponurego")
ul. Kurpińskiego-Ponurego
ul. Kusięcka
ul. Kusocińskiego
ul. Kusocińskiego Janusza
ul. Kutnowska
ul. Kutrzeby
ul. Kutrzeby Tadeusza (Generała Tadeusza Kutrzeby)
ul. Kwatermistrzów
ul. Kwiatkowskiego
ul. Kwiatkowskiego Eugeniusza
ul. Kwiatowa
ul. Kłobucka
ul. Kłodzka
ul. Kłomnicka

L

ul. Lakowa
ul. Lange
ul. Lange Oskara
ul. Laurowa
ul. Lawendowa
ul. Lazurowa
ul. Lechonia
ul. Lechonia Jana
ul. Lednicka
ul. Legendy
ul. Legionów
ul. Legnicka
ul. Lelewela
ul. Lelewela Joachima
ul. Lenartowicza
ul. Lenartowicza Teofila
ul. Lermontowa
ul. Lermontowa Michaiła
ul. Leśmiana
ul. Leśmiana Bolesława
ul. Leśna
ul. Leszczynowa
ul. Leszka Białego
ul. Letnia
ul. Lieberta
ul. Lieberta Jerzego
ul. Ligii
ul. Liliowa
ul. Limanowska
ul. Limanowskiego
ul. Limanowskiego Bolesława
ul. Limbowa
ul. Lipowa
ul. Lirowa
ul. Lisia
ul. Listonoszy
ul. Litewska
ul. Lniana
ul. Lodowa
ul. Lompy
ul. Lompy Józefa
ul. Loretańska
ul. Lotników
ul. Lotosu
ul. Lourdyjska
ul. Luba
ul. Lubelska
ul. Lubliniecka
ul. Lubuska
ul. Ludowa
ul. Ludwiki
ul. Lustrzana
ul. Lutniowa
ul. Lwowska

Ł

ul. Łączności
ul. Ładna
ul. Łąkowa
ul. Łanowa
ul. Łęczycka
ul. Łęskiego Zygmunta Skw. (Druha Zygmunta Łęskiego)
ul. Łódzka
ul. Łomżyńska
ul. Łopianowa
ul. Łosiowa
ul. Łowicka
ul. Łowiecka
ul. Łubinowa
ul. Łubińska
ul. Łuczników
ul. Łukasiewicza
ul. Łukasiewicza Ignacego
ul. Łukasińskiego
ul. Łukasińskiego Waleriana (Majora Waleriana Łukasińskiego)
ul. Łukasza św.
ul. Łukaszewskiego
ul. Łukaszewskiego Wojciecha
ul. Łukowa
ul. Łużycka

M

ul. Maczka
ul. Maczka Stanisława (Generała Stanisława Maczka)
ul. Mączna
ul. Madalińskiego
ul. Madalińskiego Antoniego (Generała Antoniego Madalińskiego)
ul. Maja 1
ul. Maja 3
ul. Majowa
ul. Makietowa
ul. Mąkoszy
ul. Mąkoszy Edwarda
ul. Makowa
ul. Makuszyńskiego
ul. Makuszyńskiego Kornela
ul. Malborska
ul. Malczewskiego
ul. Malczewskiego Jacka
ul. Malewskiej
ul. Malewskiej Hanny
ul. Malinowa
ul. Malownicza
ul. Manganowa
ul. Marconiego
ul. Marconiego Gugliemo
ul. Marjańskiej Ludmiły
ul. Marka św.
ul. Marmurowa
ul. Marsowa
ul. Martusewicz
ul. Martusewicz Zofii
ul. Marusarza
ul. Marusarza Stanisława
ul. Marynarki Wojennej
ul. Marynarska
ul. Marysia
ul. Matejki
ul. Matejki Jana
ul. Mazowiecka
ul. Mazurska
ul. Mała
ul. Mała Warszawka
ul. Małachowskiego
ul. Małachowskiego Stanisława
ul. Małopolska
ul. Mehoffera
ul. Mehoffera Józefa
ul. Meliorantów
ul. Mendelejewa
ul. Mendelejewa Dymitra
ul. Metalowców
ul. Metlera
ul. Metlera Bonawentury (Księdza Bonawentury Metlera)
ul. Miarki
ul. Miarki Karola
ul. Michaliny
ul. Michałowicza
ul. Michałowicza Mieczysława
ul. Michałowskiego
ul. Michałowskiego Kazimierza (Profesora Kazimierza Michałowskiego)
ul. Micińskiego
ul. Micińskiego Bolesława
ul. Mickiewicza
ul. Mickiewicza Adama
ul. Miechowska
ul. Miedziana
ul. Mielczarskiego
ul. Mielczarskiego Romualda
ul. Mierna
ul. Mierosławskiego
ul. Mierosławskiego Ludwika (Generała Ludwika Mierosławskiego)
ul. Mieszka Starego
ul. Miętowa
ul. Migdałowa
ul. Miniowa
ul. Miodowa
ul. Mireckiego
ul. Mireckiego Józefa
ul. Mirowska
ul. Mirtowa
ul. Miła
ul. Mleczna
ul. Mochnackiego
ul. Mochnackiego Maurycego
ul. Modra
ul. Modrzewiowa
ul. Mokra
ul. Moniki św.
ul. Moniuszki
ul. Moniuszki Stanisława
ul. Monterów
ul. Morenowa
ul. Morska
ul. Morsztyna
ul. Morsztyna Jana Andrzeja
ul. Mościckiego
ul. Mościckiego Ignacego (Prezydenta RP Ignacego Mościckiego)
ul. Mostowa
ul. Motyli
ul. Mozarta
ul. Mozarta Wolfganga Amadeusza
ul. Mrągowska
ul. Mstowska
ul. Muszyńska
ul. Muzealna
ul. Myślenicka
ul. Myszkowska
ul. Młodości
ul. Młynarska

N

Al. N. M. P.
Al. N.M. Panny
Al. N.M.P.
ul. Nad Wartą
ul. Nadrzeczna
ul. Naftowa
ul. Nagietkowa
Al. Najświętszej Maryi Panny
ul. Namysłowska
ul. Narcyzowa
ul. Naruszewicza
ul. Naruszewicza Adama
ul. Narutowicza Gabriela Park (Prezydenta RP Gabriela Narutowicza)
ul. Narutowicza Rynek
ul. Nastrojowa
ul. Nauczycielska
ul. Nałkowskiego
ul. Nałkowskiego Wacława
ul. Nałkowskiej
ul. Nałkowskiej Zofii
ul. Nenckiego
ul. Nenckiego Marcelego (Profesora Marcelego Nenckiego)
ul. Neptunowa
ul. Niecała
ul. Nieduża
ul. Niedługa
ul. Niemcewicza
ul. Niemcewicza Juliana Ursyna
ul. Niemena Czesława Prom.
Al. Niepodległości
ul. Niepodległości
ul. Niewielka
ul. Niska
ul. Norwida
ul. Norwida Cypriana Kamila
ul. Noskowskiego
ul. Noskowskiego Zygmunta
ul. Nowa
ul. Nowaka-Jeziorańskiego
ul. Nowaka-Jeziorańskiego Jana
ul. Nowobialska
ul. Nowosądecka
ul. Nowotarska
ul. Nowowiejskiego
ul. Nowowiejskiego Feliksa
ul. Nusbauma
ul. Nusbauma Józefa (Profesora Józefa Nusbauma)
ul. Nyska

O

ul. Orlik-Rückemanna
ul. Obrońców Poczty
ul. Obrońców Poczty Gdańskiej
ul. Obrońców Westerplatte
ul. Odlewników
ul. Odrodzenia
ul. Odrzańska
ul. Oficerska
ul. Ogińskiego
ul. Ogińskiego Michała Kleofasa
ul. Ogrodowa
ul. Okólna
ul. Okrętowa
ul. Okrężna
ul. Okrzei
ul. Okrzei Stefana
ul. Okulickiego
ul. Okulickiego Leopolda (Generała Leopolda Okulickiego)
ul. Oleńki
ul. Olkuska
ul. Olszowa
ul. Olsztyńska
ul. Opoczyńska
ul. Opolczyka Pasaż
ul. Opolska
ul. Oppmana OR-OTA Artura
ul. Or-Ota
ul. Orawska
ul. Orkana
ul. Orkana Władysława
ul. Orla
Pl. Orląt Lwowskich
ul. Orlicz-Dreszera
ul. Orzechowa
ul. Orzechowskiego
ul. Orzechowskiego Stanisława
ul. Orzeszkowej
ul. Orzeszkowej Elizy
ul. Orłowskiego
ul. Orłowskiego Witolda (Doktora Witolda Orłowskiego)
ul. Osada Młyńska
ul. Osikowa
ul. Ossolińskiego
ul. Ossolińskiego Józefa Maksymiliana
ul. Ossowskiego
ul. Ossowskiego Michała
ul. Ostatnia
ul. Osterwy
ul. Osterwy Juliusza
ul. Ostra
ul. Ostrowska
ul. Ostrołęcka
ul. Oświęcimska
ul. Owcza
ul. Owocowa
ul. Owsiana
ul. Ozonowa
ul. Oławska
ul. Ołowiana

P

park Park 3 Maja
park Park Narutowicza
park Park Staszica
ul. P.O.W.
ul. Pabianicka
ul. Paderewskiego
ul. Paderewskiego Ignacego
ul. Pajęcza
ul. Palladowa
ul. Pallottiego św. Wincentego
ul. Pallottiego Wincentego (Świętego Wincentego Pallottiego)
ul. Palmowa
Pl. Pamięci Narodowej
ul. Pana Tadeusza
ul. Pancerna
ul. Pankiewicza
ul. Pankiewicza Józefa
ul. Papierowa
Pl. Papieża Jana Pawła II
ul. Parandowskiego
ul. Parandowskiego Jana
ul. Partyzantów
ul. Pasaż Biskupa Bareły
ul. Pasaż Opolczyka
ul. Pasaż Raczyńskiego
ul. Pasaż Stasieckiego
ul. Pascala
ul. Pascala Blaisea
ul. Pastelowa
ul. Pasteura
ul. Pasteura Ludwika
ul. Pawia
ul. Pawła św.
ul. Perla
ul. Perla Feliksa
ul. Piaseckiego
ul. Piaseckiego Mariana (Profesora Mariana Piaseckiego)
ul. Piaskowa
ul. Piastowska
ul. Piechoty
ul. Piękna
ul. Pienińska
ul. Pietrusińskiego
ul. Pietrusińskiego Jana
ul. Pileckiego Witolda (Rotmistrza Witolda Pileckiego)
ul. Pilotów
ul. Pionierów
ul. Piotra św.
ul. Piotrkowska
ul. Pirotechników
ul. Piłsudskiego
ul. Piłsudskiego Józefa (Marszałka Józefa Piłsudskiego)
pl. Plac Armstronga
pl. Plac Biegańskiego
pl. Plac Bohaterów Getta
pl. Plac Daszyńskiego
pl. Plac Orląt Lwowskich
pl. Plac Pamięci Narodowej
pl. Plac Papieża Jana Pawła II
pl. Plac Rady Europy
pl. Plac Walecznych
ul. Plater
ul. Plater Emilii
ul. Platynowa
ul. Plażowa
ul. Podbiałowa
ul. Podbipięty
ul. Podbipięty Longina
ul. Podbucze
ul. Podchorążych
ul. Podgórna
ul. Podhalańska
ul. Podkolejowa
ul. Podkomorzego
ul. Podkowińskiego
ul. Podkowińskiego Władysława
ul. Podlaska
ul. Podmiejska
ul. Podmokła
ul. Podolska
ul. Podwale
ul. Podwójna
ul. Pogodna
Al. Pokoju
ul. Pola
ul. Pola Wincentego
ul. Poleska
ul. Polna
ul. Polskiego Czerwonego Krzyża
ul. Polskiej Organizacji
ul. Polskiej Organizacji Wojskowej
ul. Pomorska
ul. Poniatowskiego
ul. Poniatowskiego Józefa (Księcia Józefa Poniatowskiego)
ul. Popiełuszki
ul. Popiełuszki Jerzego (Księdza Jerzego Popiełuszki)
ul. Porazińskiej
ul. Porazińskiej Janiny
ul. Poręba
ul. Portowa
ul. Poselska
ul. Poświatowskiej
ul. Poświatowskiej Haliny
ul. Powały
ul. Powstańców
ul. Powstańców Śląskich
ul. Powstańców Warszawy
ul. Poziomkowa
ul. Poznańska
ul. Połaniecka
ul. Północna
ul. Południowa
ul. Prądzyńskiego
ul. Prądzyńskiego Ignacego (Generała Ignacego Prądzyńskiego)
ul. Prędziszów
ul. Próchnika
ul. Próchnika Adama
ul. Promenada
ul. Promenada Niemena
ul. Promowa
ul. Prosta
ul. Protazego
ul. Próżna
ul. Prusa
ul. Prusa Bolesława
ul. Pruszkowskiego
ul. Pruszkowskiego Witolda
ul. Przechodnia
ul. Przejazdowa
ul. Przelotna
ul. Przemyska
ul. Przemysłowa
ul. Przerwy Tetmajera
ul. Przerwy-Tetmajera
ul. Przerwy-Tetmajera Kazimierza
ul. Przesmyk
ul. Przestrzenna
ul. Przybyszewskiego
ul. Przybyszewskiego Stanisława
ul. Przyjemna
ul. Przymiłowice
ul. Pszenna
ul. Ptasia
ul. Pusta
ul. Pużaka
ul. Pużaka Kazimierza
ul. Pułaskiego
ul. Pułaskiego Kazimierza (Generała Kazimierza Pułaskiego)
ul. Płocka

R

rynek Rynek Narutowicza
rynek Rynek Wieluński
rynek Stary Rynek
rondo Rondo Mickiewicza
rondo Rondo Reagana
rondo Rondo Trzech Krzyży
ul. Raciborska
ul. Raczyńskiego Zenona Pasaż (Księdza Zenona Raczyńskiego)
ul. Racławicka
ul. Radomska
Pl. Rady Europy
ul. Rajska
ul. Rakowska
ul. Rapackiego
ul. Rapackiego Wincentego
ul. Rędzińska
ul. Reja
ul. Reja Mikołaja
ul. Rejenta
ul. Rejtana
ul. Rejtana Tadeusza
ul. Reymonta
ul. Reymonta Władysława
ul. Rezerwistów
ul. Robotnicza
ul. Rocha
ul. Rocha św.
ul. Rodakowskiego
ul. Rodakowskiego Henryka
ul. Roentgena
ul. Roentgena Wilhelma
ul. Rolnicza
ul. Romera
ul. Romera Eugeniusza (Profesora Eugeniusza Romera)
ul. Roweckiego Grota Stefana (Generała Stefana Roweckiego "Grota")
ul. Roweckiego-Grota
ul. Równa
ul. Równoległa
ul. Różana
ul. Rozdolna
ul. Ruckemanna
ul. Rudlickiego
ul. Rudlickiego Władysława
ul. Rudnicka
ul. Rudziana
ul. Rumiankowa
ul. Ruska
ul. Rutkiewicz
ul. Rutkiewicz Wandy
ul. Rybacka
ul. Rybna
ul. Rybnicka
ul. Rycerska
ul. Rydla
ul. Rydla Lucjana
ul. Rydza-Śmigłego
ul. Rydza-Śmigłego Edwarda (Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego)
ul. Rynek Narutowicza
ul. Rynek Wieluński
ul. Rząsawska
ul. Rzeczna
ul. Rzędziana
ul. Rzemieślnicza
ul. Rzepakowa
ul. Rzeszowska
ul. Rzeźnicka

S

skwer Skwer Junaków
skwer Skwer Sokołów
skwer Skwer Solidarności
skwer Skwer Łęskiego
ul. Sabatowskiego
ul. Sabatowskiego Leona (Kapitana Leona Sabatowskiego)
ul. Sabinowska
ul. Sadowa
ul. Salomei bł.
ul. Sandomierska
ul. Sanocka
ul. Saperów
ul. Sasankowa
ul. Sąsiedzka
ul. Schillera
ul. Schillera Leona
ul. Schulza
ul. Schulza Brunona
ul. Sebyły
ul. Sebyły Władysława
ul. Seifrieda
ul. Seifrieda Eugeniusza
ul. Sejmowa
ul. Sempołowskiej
ul. Sempołowskiej Stefanii
ul. Senatorska
ul. Sępowa
ul. Siedlecka
ul. Siemiradzkiego
ul. Siemiradzkiego Henryka
Al. Sienkiewicza Henryka
ul. Sieradzka
ul. Sieroszewskiego
ul. Sieroszewskiego Wacława
ul. Sierpowa
ul. Sikorskiego
ul. Sikorskiego Władysława (Generała Władysława Sikorskiego)
ul. Skalna
ul. Skargi
ul. Skargi Piotra (Księdza Piotra Skargi)
ul. Skarpowa
ul. Skierniewicka
ul. Skoczylasa
ul. Skoczylasa Władysława
ul. Skorupki
ul. Skorupki Ignacego (Księdza Ignacego Skorupki)
ul. Skośna
ul. Skrzetuskiego
ul. Skrzetuskiego Jana
ul. Skrzyneckiego
ul. Skrzyneckiego Jana (Generała Jana Skrzyneckiego)
ul. Skrzypowa
ul. Skwerowa
ul. Skłodowskiej-Curie
ul. Skłodowskiej-Curie Marii
ul. Smolna
ul. Sobieskiego
ul. Sobieskiego Jana III
ul. Sojczyńskiego-Warszyca
ul. Sojczyńskiego-Warszyca Stanisława (Kapitana Stanisława Sojczyńskiego-"Warszyca")
ul. Sokola
ul. Sokoła
ul. Sokołów Skw.
ul. Solidarności Skw.
ul. Solna
ul. Solskiego
ul. Solskiego Ludwika
ul. Soplicy
ul. Soplicy Jacka
ul. Sopocka
ul. Sosabowskiego
ul. Sosabowskiego Stanisława (Generała Stanisława Sosabowskiego)
ul. Sosnkowskiego
ul. Sosnkowskiego Kazimierza (Generała Kazimierza Sosnkowskiego)
ul. Sosnowa
ul. Sosnowiecka
ul. Sowia
ul. Sowińskiego
ul. Sowińskiego Józefa (Generała Józefa Sowińskiego)
ul. Spacerowa
ul. Spadek
ul. Spadochroniarzy
ul. Spadzista
ul. Spartakusa
ul. Spartańska
ul. Spiska
ul. Spokojna
ul. Sporna
ul. Sportowa
ul. Spółdzielczości
ul. Społeczna
ul. Srebrna
ul. Staffa
ul. Staffa Leopolda
ul. Stalowa
ul. Stanisławy
ul. Stara
ul. Starogardzka
ul. Staropolska
ul. Stary Bór
ul. Stary Rynek
ul. Starzyńskiego
ul. Starzyńskiego Stefana
ul. Stasieckiego Eugeniusza Pasaż
ul. Staszica
ul. Staszica Stanisława (Księdza Stanisława Staszica)
ul. Staszica Stanisława Park (Księdza Stanisława Staszica)
ul. Stawowa
ul. Stefana Batorego
ul. Sternicza
ul. Stokrotkowa
ul. Storczykowa
ul. Stradomska
ul. Strażacka
ul. Stroma
ul. Struga
ul. Struga Andrzeja
ul. Stryjeńskiej
ul. Stryjeńskiej Zofii
ul. Strzelecka
ul. Sucha
ul. Sucharskiego
ul. Sucharskiego Henryka (Majora Henryka Sucharskiego)
ul. Sudecka
ul. Suwalska
ul. Sułkowskiego
ul. Sułkowskiego Józefa
ul. Syna Pułku
ul. Syrokomli
ul. Syrokomli Władysława
ul. Szafranowa
ul. Szajnochy
ul. Szajnochy Karola
ul. Szajnowicza-Iwanowa
ul. Szajnowicza-Iwanowa Jerzego
ul. Szamotowa
ul. Szaniawskiego
ul. Szaniawskiego Jerzego
ul. Szara
ul. Szarlejka
ul. Szarlejka Nowa
ul. Szarych Szeregów
ul. Szałwiowa
ul. Szczecińska
ul. Szczytowa
ul. Szeroka
ul. Szklana
ul. Szkolna
ul. Szlak Królewski
ul. Szpakowa
ul. Szparagowa
ul. Szpitalna
ul. Sztabowa
ul. Sztormowa
ul. Szybowa
ul. Szydłowska
ul. Szymanowskiego
ul. Szymanowskiego Karola
ul. Słoneczna
ul. Słonecznikowa
ul. Słonimskiego
ul. Słonimskiego Antoniego
ul. Słowackiego
ul. Słowackiego Juliusza
ul. Słowiańska
ul. Słowicza
ul. Słupska

Ś

ul. Ściegiennego
ul. Ściegiennego Piotra (Księdza Piotra Ściegiennego)
ul. Śląska
ul. Ślepa
ul. Śliska
ul. Śniadeckich
ul. Śniadeckich Jana i Jędrzeja
ul. Śnieżna
ul. Średnia
ul. św. Andrzeja
ul. św. Anny
ul. św. Augustyna
ul. św. Barbary
ul. św. Elżbiety
ul. św. Jadwigi
ul. św. Jana
ul. św. Józefata
ul. św. Kazimierza
ul. św. Kingi
ul. św. Krzysztofa
ul. św. Moniki
ul. św. Pawła
ul. św. Rocha
ul. św. Teresy
ul. Św.Jadwigi
ul. Św.Rocha
ul. Świerczaki
ul. Świerkowa
ul. Świętego Andrzeja
ul. Świętego Augustyna
ul. Świętego Brata Alberta
ul. Świętego Franciszka
ul. Świętego Jacka
ul. Świętego Jana
ul. Świętego Jozafata
ul. Świętego Kazimierza
ul. Świętego Krzysztofa
ul. Świętego Marka
ul. Świętego Pawła
ul. Świętego Piotra
ul. Świętego Rocha
ul. Świętego Łukasza
ul. Świętej Anny
ul. Świętej Barbary
ul. Świętej Elżbiety
ul. Świętej Faustyny
ul. Świętej Jadwigi
ul. Świętej Kingi
ul. Świętej Moniki
ul. Świętej Teresy
ul. Świętokrzyska
ul. Świtezianki

T

ul. Tajnej Organizacji Nauczycielskiej
ul. Targowa
ul. Tarnobrzeska
ul. Tarnowska
ul. Tarnowskiego
ul. Tarnowskiego Jana (Hetmana Jana Tarnowskiego)
ul. Tartakowa
ul. Tatarkiewicza
ul. Tatarkiewicza Władysława (Profesora Władysława Tatarkiewicza)
ul. Tatrzańska
ul. Tczewska
ul. Tęczowa
ul. Teligi
ul. Telimeny
ul. Tenisowa
ul. Teresy św.
ul. Tkacka
ul. Tokarza
ul. Tokarza Wacława
ul. Tokarzewskiego-Karaszewicza
ul. Tokarzewskiego-Karaszewicza Michała (Generała Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza)
ul. Tomaszowska
ul. TON
ul. Topolowa
ul. Torowa
ul. Toruńska
ul. Towarowa
ul. Towiańskiego
ul. Towiańskiego Andrzeja
ul. Traktorzystów
ul. Traugutta
ul. Traugutta Romualda (Generała Romualda Traugutta)
ul. Trawowa
ul. Trochimowskiego
ul. Trzcinowa
ul. Tucholska
ul. Tulipanowa
ul. Turbinowa
ul. Turkusowa
ul. Turoszowska
ul. Turystyczna
ul. Tuwima
ul. Tuwima Juliana
ul. Twarda
ul. Tymczasowa
ul. Tymiankowa

U

ul. Uczniowska
ul. Ugody
ul. Ukryta
ul. Urocza
ul. Uzdrowiskowa
ul. Ułańska

W

ul. Wadowicka
ul. Wagnera
ul. Wagnera Ryszarda
ul. Wakacyjna
ul. Walcowników
Pl. Walecznych
ul. Wandy
ul. Wańkowicza
ul. Wańkowicza Melchiora
ul. Wapienna
ul. Warchałowskiego
ul. Warchałowskiego Edwarda (Profesora Edwarda Warchałowskiego)
ul. Warmińska
ul. Warneńczyka Władysława
ul. Warowna
ul. Warszawska
ul. Waryńskiego
ul. Waryńskiego Ludwika
ul. Warzywna
ul. Wąska
ul. Wasowskiego
ul. Wasowskiego Józefa
ul. Waszyngtona
ul. Waszyngtona Jerzego
ul. Wawelska
ul. Wawrzynowicza
ul. Wawrzynowicza Ludwika
ul. Wazów
ul. Wałbrzyska
ul. Wałowa
ul. Wały Dwernickiego
ul. Wczasowa
ul. Weigla
ul. Weigla Kaspra (Profesora Kaspra Weigla)
ul. Wejherowska
ul. Welońskiego
ul. Welońskiego Piusa
ul. Wereszczyńskiej
ul. Wereszczyńskiej Wandy
ul. Wesoła
ul. Weteranów
ul. Weyssenhoff
ul. Weyssenhoff Teresy
ul. Wełniana
ul. Wiatrakowa
ul. Wiązowa
ul. Wichrowa
ul. Widna
ul. Widłaków
ul. Wiejska
ul. Wielkoborska
ul. Wielkopiecowa
ul. Wieluńska
ul. Wieluński Rynek
ul. Wieluński Zaułek
ul. Wieniawskiego
ul. Wieniawskiego Henryka
ul. Wierchów
ul. Wierzbowa
ul. Wierzyńskiego
ul. Wierzyńskiego Kazimierza
ul. Wieszczów
ul. Wigoniowa
ul. Wiklinowa
ul. Wilcza
ul. Wileńska
ul. Wilgotna
ul. Wilgowa
ul. Wilkoszewskiego
ul. Wilkoszewskiego Franciszka
ul. Wilsona
ul. Wilsona Tomasza
ul. Winicjusza
ul. Wiolinowa
ul. Wiosenna
ul. Wioślarska
ul. Wirażowa
ul. Wiślana
ul. Wiśniowa
ul. Wiśniowieckiego
ul. Wiśniowieckiego Jeremiego (Księcia Jeremiego Wiśniowieckiego)
ul. Witaminowa
ul. Witkiewicza
ul. Witkiewicza Stanisława Ignacego
ul. Witosa
ul. Witosa Wincentego
ul. Wittiga
ul. Wittiga Edwarda (Profesora Edwarda Wittiga)
ul. Wodna
ul. Wodociągowa
ul. Wodzickiego
ul. Wodzickiego Stanisława (Generała Stanisława Wodzickiego)
ul. Wodzisławska
ul. Wójcickiego
ul. Wójcickiego Józefa
Al. Wojska Polskiego
ul. Wojska Polskiego
ul. Wojskiego
ul. Wojskowa
ul. Wola Kiedrzyńska
ul. Wolna
Al. Wolności
ul. Wolności
ul. Wopistów
ul. Worcella
ul. Worcella Stanisława
ul. Wołodyjowskiego
ul. Wołodyjowskiego Michała
ul. Wołyńska
ul. Wręczycka
ul. Wróblewskiego
ul. Wróblewskiego Bolesława (Księdza Bolesława Wróblewskiego)
ul. Wróblewskiego Walerego
ul. Wrocławska
ul. Wronia
ul. Wrzosowa
ul. Wspólna
ul. Wybickiego
ul. Wybickiego Józefa
ul. Wyczólkowskiego Leona
ul. Wyczółkowskiego
ul. Wygodna
ul. Wypalanki
ul. Wypoczynku
ul. Wysockiego
ul. Wysockiego Piotra
ul. Wysoka
ul. Wyspiańskiego
ul. Wyspiańskiego Stanisława
ul. Wyszyńskiego
ul. Wyszyńskiego Stefana (Kardynała Stefana Wyszyńskiego)
Al. Wyzwolenia
ul. Wyzwolenia
ul. Władysława Jagiełły
ul. Władysława Warneńczyka
ul. Władysława Łokietka
ul. Władysławy
ul. Włodawska
ul. Włókniarzy
ul. Włoszczowska

Z

ul. Zabrzańska
ul. Zaciszańska
ul. Zaciszna
ul. Zagórskiego
ul. Zagórskiego Włodzimierza
ul. Zagłoby
ul. Zagłoby Onufrego
ul. Zajączka
ul. Zajączka Józefa (Generała Józefa Zajączka)
ul. Zakopiańska
ul. Zakładników 10
ul. Zamenhofa
ul. Zamenhofa Ludwika (Doktora Ludwika Zamenhofa)
ul. Zamiejska
ul. Zamoyskiego
ul. Zamoyskiego Jana (Hetmana Jana Zamoyskiego)
ul. Zana
ul. Zana Tomasza
ul. Zapolskiej
ul. Zapolskiej Gabrieli
ul. Zarankiewicza
ul. Zarankiewicza Kazimierza (Profesora Kazimierza Zarankiewicza)
ul. Zatokowa
ul. Zaułek Wieluński
ul. Zawierciańska
ul. Zawilcowa
ul. Zawiszy
ul. Zawiła
ul. Zawodziańska
ul. Załogi
ul. Zbawiciela
ul. Zbierskiego
ul. Zbyszka
ul. Zdrojowa
ul. Zdrowa
ul. Zegadłowicza
ul. Zegadłowicza Emila
ul. Zegarowa
ul. Zelwerowicza
ul. Zelwerowicza Aleksandra
ul. Zesłańców Sybiru
ul. Zgody
ul. Zgorzelecka
ul. Zielna
ul. Zielona
ul. Zielonogórska
ul. Zimna
ul. Zimorowicza
ul. Zimorowicza Szymona
ul. Zimowa
ul. Zuchów
ul. Zwycięzców
ul. Złota

Ź

ul. Źródlana

Ż

ul. Żabia
ul. Żarecka
ul. Żeglarska
ul. Żelazna
ul. Żeromskiego
ul. Żeromskiego Stefana
ul. Żmurki
ul. Żmurki Franciszka
ul. Żonkilowa
ul. Żółkiewskiego
ul. Żółkiewskiego Stefana (Hetmana Stefana Żółkiewskiego)
ul. Żołnierska
ul. Żurawia
ul. Żurawinowa
ul. Żużlowa
ul. Żuławska
ul. Żwirki
ul. Żwirki Franciszka i Wigury Stanisława
ul. Żwirki i Wigury
ul. Żwirowa
ul. Żychlińskiego
ul. Żychlińskiego Eugeniusza
ul. Żyrardowska
ul. Żytnia
ul. Żywiecka
ul. Żywopłotowa
ul. Żyzna

Kody pocztowe, Częstochowa (wyświetlono 15/15)


Ocena internautów miejscowości Częstochowa
Średnia ocena: 3.3
liczba ocen: 14

Wtyczki społecznościowe

Lubisz miejscowość Częstochowa, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze o miejscowości Częstochowa

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 19:31:44

Szybka zmiana regionu Polski