Powiat kłobucki

Powiat kłobucki - powiat w Polsce położony na północy województwa śląskiego. Utworzony został w 1952 roku. Zlikwidowany w 1975. Ponownie utworzony w 1999 roku w wyniku reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Kłobuck.

Struktura

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Kłobuck, Krzepice
• gminy wiejskie: Lipie, Miedźno, Opatów, Panki, Popów, Przystajń, Wręczyca Wielka
• miasta: Kłobuck, Krzepice

Historia

Początki osadnictwa

Najstarsze ślady pobytu człowieka na tej ziemi pochodzą z ok. X tysiąclecia p.n.e., tuż po ustąpieniu lodowca, ale właściwa kolonizacja rozpoczyna się od IX wieku n.e. Wczesne średniowiecze jest okresem następnej fali osadniczej ludności pochodzącej ze Śląska. Pierwsze wzmianki w dokumentach historycznych - o tych stronach - datowane są na rok 1262 kiedy to w Iwanowicach odbył się zjazd książąt dzielnicowych - Bolesława Pobożnego i Bolesława Wstydliwego.

Historia początków powstania odrębnej jednostki administracyjnej na terenie powiatu kłobuckiego ginie w mrokach dziejów. Wiadomo, że w XI w. ziemie te należały do Ziemi krakowskiej i były własnością Kazimierza Sprawiedliwego (1179 r.). Sto lat później, pierwsze dokumenty wymieniają Adama kasztelana z Krakowa jako zarządzającego tą ziemią. Ten podział administracyjny był utrzymywany prawie do końca XIII w. Początków odrębności administracyjno - terytorialnej należy doszukiwać się po układzie książąt piastowskich (w roku 1296 w Krzywiniu) : po wyłączeniu Kłobucka z zakresu władzy kasztelańskiej i wprowadzeniu urzędu starosty. Niektóre źródła historyczne podają, że właśnie w tym roku był pierwszy rozbiór tej ziemi pomiędzy Henrykiem III głogowskim a księciem opolskim Bolesławem. Jasno dzięki temu opisowi można uznać tą część kraju jako Śląsk.

Średniowiecze

Różne źródła historyczne podają różne daty powstania miasta Kłobucka. Jedni autorzy podają rok 1344, w którym dokument Kazimierza Wielkiego wymienia Prutenusa, jako wójta kłobuckiego, inni rok 1339, w którym Kazimierz Wielki zwolnił mieszkańców Kłobucka od wielu danin i powinności, a jeszcze inni poszukując daty powstania miasta podają rok 1244. Jedno jest jednak pewne, że w archiwach dokument lokacyjny czeka jeszcze na odkrycie.

Późniejszy okres życia mieszkańców przebiegał raczej spokojnie, jeżeli nie liczyć odparcia najazdu wojsk Mikołaja księcia opolskiego w 1474 roku. Z kronik wiemy, że los nie oszczędził miastu pożarów, które kilkakrotnie niszczyły nieomal doszczętnie zabudowania. W okresie umacniania władzy królewskiej w Polsce, przywiązywano dużą uwagę Kłobuckowi, czego dowodem były aż trzy wizyty Króla Władysława Jagiełły w tym mieście (w roku 1416, 1420 i 1426).

W latach 1434-1449 żył w Kłobucku kanonik krakowski, historyk Jan Długosz - piastujący tu funkcję proboszcza. Z tego okresu pochodzi opis Kłobucka zamieszczony w Historii Polski. Dzięki położeniu na szlaku handlowym, łączącym Śląsk z Wielkopolską - Kłobuck w średniowieczu rozwijał się prężnie, szczególnie rozwijało się rzeźnictwo w oparciu o pędzone tą trasą bydło. To z kolei spowodowało rozwój miejscowego rolnictwa jako źródła zaopatrzenia już istniejących rzeźni.

Od połowy XIV wieku ośrodkiem władzy administracyjnej na tych ziemiach jest starostwo niegrodowe w Krzepicach.

Degradacja

W roku 1658, decyzją Sejmu Warszawskiego, wyłączono Kłobuck z starostwa krzepickiego i oddano pod Zarząd Zakonowi Paulinów. Wskutek tej ostatniej decyzji Kłobuck zyskał miano starostwa w powiecie lelowskim. W okresie II rozbioru (1796 r.), odebrano Paulinom starostwo Kłobuckie i tym samym włączono do dóbr rządowych. Wówczas to z nadania króla pruskiego prywatnym właścicielem miasta stał się Chrystian hrabia Luttichau. W cztery lata później miasto dostaje się w ręce pruskiego ministra Christiana hr. Haugwitza. Po przemarszu wojsk napoleońskich, Kłobuck znalazł się w powiecie częstochowskim, departamentu kaliskiego, a po ich klęsce ziemie te znalazły się w województwie kaliskim, obwodzie wieluńskim, powiecie częstochowskim. Kolejna reorganizacja była po upadku powstania listopadowego, wówczas to ziemie te przypisano do guberni warszawskiej. W 1866 roku, na mocy ukazu carskiego, Kłobuck jest w powiecie częstochowskim - guberni piotrkowskiej. Reperkusją po klęsce powstania styczniowego była utrata praw miejskich Kłobucka na mocy postanowienia rosyjskiego Komitetu Urządzającego z dnia 23 stycznia 1870 roku, a następnie włączenie do gminy Kamyk (decyzja gubernatora piotrkowskiego z dnia 30.09.1870 r.).

XX wiek

Przywrócenie praw miejskich nastąpiło dopiero w 1916 roku, a w rok później otwarto filię częstochowskiego urzędu powiatowego. W czasie II wojny światowej włączony do III Rzeszy, jako część powiatu Blachownia w rejencji opolskiej w prowincji Schlesien (od stycznia 1941 roku w prowincji Oberschlesien). Po II wojnie światowej, z północnej części powiatu częstochowskiego wyodrębniono powiat kłobucki na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 12 kwietnia 1952 roku. Powiat w tej formie przetrwał do 1 czerwca 1975 roku, kiedy to kolejna reforma administracji państwowej zlikwidowała powiaty. Od 1 stycznia 1999 roku Kłobuck ponownie jest powiatem - związkiem 7 gmin i 2 miast, z których największą terytorialnie jest gmina Wręczyca Wielka, a najmniejszą gmina Panki. Łącznie zamieszkuje te ziemie ok. 86 tys. Mieszkańców, w tym 18,6 tys. w 2 miastach (Kłobucku i Krzepicach).

Miasta

Miasto	Herb	Ludność	Powierzchnia
Kłobuck		13 237	47,53 km²
Krzepice		4 532	27,71 km²

Wsie powyżej 1 000 mieszkańców

Starostowie

• Stanisław Garncarek
• Maciej Biernacki
• Roman Minkina

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Ludność w latach

• 1999 - 86 181
• 2000 - 86 184
• 2001 - 86 088
• 2002 - 84 903
• 2003 - 84 805
• 2004 - 84 830
• 2006 - 84 761
• 2007 - 84 789
• 2008 - 84 867
• 2009 - 85 001
• 2010 - 84 975

Infrastruktura

Drogi

Głównymi drogami biegnącymi przez powiat kłobucki są:

• droga krajowa 42 łącząca Kamienną koło Namysłowa z Rudnikiem koło Starachowic
• droga krajowa 43 łącząca Częstochowę z Wieluniem, przebiegająca przez Kłobuck i Krzepice
• droga wojewódzka 491 łącząca Raciszyn pod Działoszynem z Częstochową
• droga wojewódzka 492 biegnąca z miejscowości Ważne Młyny, przez Kłobuck do Blachowni
• droga wojewódzka 494 łącząca Częstochowę z DK45 w Bierdzanach

Wzdłuż wschodniej granicy powiatu przebiegać będzie autostrada A1. Droga krajowa 43 zostanie połączona z autostradą węzłem komunikacyjnym we wsi Lgota.

Linie kolejowe

Przez powiat biegną linie kolejowe:

• 131 – magistrala węglowa Chorzów Batory – Tczew
• 181 – Herby Nowe – Oleśnica

Galeria

• 

  Kościół św. Jakuba w Krzepicach

• 

  Rynek w Kłobucku, w tle kościół św. Marcina i Małgorzaty

• 

  Inspektorat ZUS w Kłobucku

• 

  Pomnik upamiętniający Bitwę pod Mokrą

• 

  RTCN Klepaczka