Jeżowa

Jeżowa (niem. Kreuzenfeld) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, w gminie Ciasna.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Wieś powstała w XIV stuleciu. 20 grudnia 1422 roku książę Bernard, właściciel Dobrodzienia przekazał Jeżową w darze swojemu rycerzowi Hansowi, który zginął potem w walce z husytami, a w roku 1434 od jego córki Siguny odkupił Jeżową Jan Stroll z Pawonkowa. Stroll, oprócz synów Jana i Piotra, miał dwie córki: Elżbieta wyszła w 1466 roku za Bartłomieja Biesa; Katarzyna wstąpiła do klasztoru w Czarnowąsach, rezygnując z dochodów Jeżowej pod warunkiem, że bracia będą wypłacać klasztorowi 4 grzywny rocznie. Właściciele Jeżowej, podobnie jak i innych miejscowości, bezustannie się zmieniali, u schyłku XVIII wieku byli nimi m.in. dwaj pruscy kapitanowie Feliks von Stümer i Dionizy von Jeanneret (dorobił się generalskich szlifów). Tutaj urodził się w 1817 roku Jan Babtysta Respondek - wykładowca seminarium duchownego w Poznaniu i poseł do parlamentu pruskiego, oraz Grzegorz Erlebach wyświęcony w 1979 raku, aktualnie kanclerz Roty Rzymskiej (Rota Romana, najwyższy sąd papieski). Od roku 1905 istniała formalnie szkoła dokształcająca dla chłopców, w której przez dwa lata uczono rolnictwa, sadownictwa, zasad nawożenia i innych pożytecznych rzeczy, ale w praktyce ta wiejska szkoła zawodowa działała tu dość anemicznie. Jesienią 1910 roku próbowano ją wreszcie "rozruszać". Miało do niej uczęszczać dobrowolnie 32 chłopców w wieku od 14 do 18 lat, jednak frekwencja nie była zbyt wysoka. W listopadzie 1867 roku stanęła w Jeżowej nowoczesna murowana szkoła. Jej budynek stoi zresztą do dzisiaj. W 1926 roku wybudowano nową szkołę wydając na ten cel 27 tys. marek, plus 1440 marek na boisko sportowe w zachodniej części wsi. W roku 1929 szkoły dokształcające doczekały się również dziewcząt, które zajmowały się szyciem i gotowaniem. We wsi konsekrowany w 1960 roku kościół św. Jadwigi Śląskiej, o pięknie zdobionym wnętrzu. W pobliżu lasy mieszane (dęby, buki), 2 km w kierunku zachodnim, na Przywarach, rezerwat cisów utworzony w 1957 roku na obszarze 8 ha, a przy starej leśniczówce Sobkowe czysty drzewostan bukowy. Ze wzniesienia, które nazywane jest Jeżowską Górką (289 m n.p.m.) rozległy widok na dolinę Liswarty, dostrzec stąd można również zabytkowy kościół w Lubecku oraz inne obiekty. Jest to końcowy fragment długiej i wysokiej wydmy polodowcowej. W tym najwyższym w gminie Ciasna punkcie postawiono w roku 1926 drewnianą wieżę triangulacyjną, służącą głównie do pomiaru terenu metodą trójkątów. Wieża po 50 latach zawaliła się. Na jej miejscu wybudowano nową wieże, tym razem betonową. Podczas I wojny światowej (1914-1918) powołano na front 73 mężczyzn, z których 27 poległo, a tablica z ich nazwiskami umieszczono w kapliczce. Plebiscyt w marcu 1921 roku przyniósł w Jeżowej 219 głosów za Niemcami i 158 za Polską. Liczba mieszkańców Jeżowej wynosiła w roku 1819 - 473, w roku 1867 - 593, w roku 1910 - 660, rozwijając się w tempie raczej umiarkowany. Na dzień dzisiejszy liczba ta niestety zmalała do 550 osób. Powierzchnia Jeżowej to 946 ha, w tym 718 ha użytków rolnych i 133 ha lasu. W 1936 roku zmieniono nazwę wsi ze słowiańskiej na niemiecką. Jeżowa po roku 1936 nazywała się Kreuzenfeld które w dosłownym tłumaczeniu oznaczało "skrzyżowanie pól".

Kościół św.Jadwigi w Jeżowej

Od połowy XVII wieku przez kolejne trzy stulecia jeżowianie należeli do parafii w Sierakowie, a jeszcze wcześniej do Lubecka. Proboszczom lubeckim i sierakowskim świadczyli snopowe – inaczej dziesięcinę, znaną też tutaj jako podatek kościelny w pieniądzu i zbożu. Czynili tak do roku 1871, kiedy razem z mieszkańcami Sierakowa, Molnej, Wędziny i Panoszowa wykupili swoje zobowiązanie za ogólną sumę 1280 talarów. Zgodnie z urzędowym cennikiem (nie było „co łaska”) płacili również za różnorodne czynności duszpasterskie np. od chrztu 4 srebrne grosze czyli czeskie, od ślubu drugiej klasy 1 talar (ok. 32 grosze), od pogrzebu trzeciej klasy – 15, czwartej – 6 czeskich (połowa XVIII wieku). Parafianie przekazywali też kościołowi pieniądze w formie tzw. Fundacji,czyli kwot podlegających normalnemu oprocentowaniu, z czego ksiądz otrzymując pewną część zobowiązany był odprawić określoną ilość mszy.

Do parafialnego kościoła św. Piotra i Pawła w Sierakowie jeżowianie mieli co najmniej 7 km. Na niedzielną mszę udawali się przeważnie pieszo, bo było taniej, ale również z tego powodu, że mniej więcej do połowy XIX wieku mieli woły zamiast koni. Zresztą jeszcze dużo później nie wszystkich było stać na dojazd furą, nie mówiąc już o prawdziwej bryczce, którą wozili się tylko najbogatsi gospodarze i to nie każdej niedzieli.

Żeby do końca zrozumieć tę uciążliwość trzeba przede wszystkim wiedzieć, co oznaczał jeszcze przed siedemdziesięciu, osiemdziesięciu laty zwrot „udawali się pieszo”. Krótko mówiąc, od kwietnia do października ludzie chodzili przeważnie boso, także na msze św. Buty nieśli i wkładali dopiero na krótko przed wejściem do kościoła obmywając sobie nogi w strumyku. Oczywista więc była chęć posiadania własnej świątyni, jednak ogromne koszty budowy długo przekraczały możliwości mieszkańców Jeżowej i jej kolejnych właścicieli rezydujących w Sierakowie a potem w Ciasnej. Spróbowano sposobu znacznie tańszego, praktykowanego również w innych wsiach, uradzono mianowicie postawić murowaną kapliczkę. Wybudował ją właściwie samotnie z niewielką tylko pomocą współmieszkańców zagrodnik Lorenz Ochman w roku 1881 i przekazał wsi, która miała się nią opiekować. Co jakiś czas odprawiano w kaplicy nabożeństwa a kilkakrotnie także msze święte z udziałem księży z Sierakowa.

Kościół pod wezwaniem św. Jadwigi został konsekrowany w 1960 roku. Kiedy w roku 1964 Jeżowa przechodziła do parafii Ciasna, po 300 latach obecności w parafii Sieraków, kończono prace wyposażeniowe, choć brakowało jeszcze ważnego elementu architektonicznego: wieży (w tamtych czasach nie otrzymano zgody na jej budowę z powodu okolicznej jednostki wojskowej). Wieża jest już ukończona. Prace nad jej budową zakończyły się w listopadzie 2008 roku i trwały 7 miesięcy.

• 

  Kościół po remoncie wieży

• 

  Poświęcenie wieży

• 

  Oświetlenie kościoła