Koszęcin (województwo śląskie)

Koszęcin (dawniej Kosięcin, śl. Kuoszyncin, niem. Koschentin) to wieś w powiecie lublinieckim w województwie śląskim. Siedziba gminy Koszęcin oraz nadleśnictwa Koszęcin.

Historia

Pierwsze zapiski o Koszęcinie pochodzą z 1277 roku i dotyczą opisu dziesięciny ze wsi Koszęcin, nadanej przez biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa na rzecz kościoła w Kamieniu Śląskim.

Określenie chociażby przybliżonej daty zaistnienia zorganizowanego osadnictwa w tym miejscu, którą można by uznać za początek istnienia Koszęcina, czy pochodzenia jego nazwy – wydaje się dziś bardzo trudne lub wręcz niemożliwe do ustalenia. Według przekazów ludowych Koszęcin był osadą już w dawnych czasach przedchrześcijańskich. Jedna z legend utożsamia nazwę z ówczesnym panem tych ziem – księciem Gosławem Koszewskim.

Inna natomiast sugeruje związek nazwy z wyplataniem koszy z wikliny, którym to rzemiosłem trudnili się powszechnie pradawni mieszkańcy, z uwagi na położenie miejscowości wśród borów i trzęsawisk.

Pierwsze badania archeologiczne prowadzono w miejscowości w latach 1928 i 1933 przez Konrada Jażdżewskiego i Józefa Kostrzewskiego. Odnaleziono wówczas w pobliskich miejscowościach ślady ludzkiej działalności z młodszej epoki kamiennej – neolitu (4500 - 1700 lat p.n.e.) kojarzone z tzw. kulturą pucharów lejkowatych (Piłka i Piasek) czy kulturą tardenoaską (Kalety).

Znani są właściciele Koszęcina począwszy od czasów Piastów Opolskich, aż do ostatniego, którym był książę Karl Gottfried zu Hohenlohe Ingelfingen. W styczniu 1945 w obawie przed nacierającymi wojskami radzieckimi, ostatni Hohenlohe opuścił Koszęcin, przenosząc się do Grazu (Austria), gdzie zmarł bezpotomnie w 1960.

W latach 90. XX wieku samorząd Koszęcina czynił starania o uzyskanie praw miejskich. Jednym z efektów było utworzenie w centrum miejscowości ryneczku.

Od czasów powojennych Koszęcin przynależał do województwa katowickiego. W latach 1975 - 1998 w województwie częstochowskim. Od stycznia 1999 należy do województwa śląskiego.

Miejscowość liczy ok. 4500 mieszkańców. Koszęcin posiada własny klub sportowy - "LKS Śląsk Koszęcin".

Położenie geograficzne

Koszęcin położony jest w Ziemi lublinieckiej, w północno-zachodniej części Progu Woźnickiego na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej, nad rzeką Leśnicą, dopływem Małej Panwi. Jest to zarazem teren Śląska Białego w północnej części Górnego Śląska.

Na terenie miejscowości znajduje się siedziba Nadleśnictwa Koszęcin. W części południowo-wschodniej mieści się basen oraz tor kajakowy na rzece Leśnicy.

Zamek koszęciński

W pobliżu centrum miejscowości znajduje się klasycystyczny zespół pałacowo - parkowy, będący obecnie siedzibą Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk" im. Stanisława Hadyny.

Zamek, stanowiący trzon zespołu wybudowany został w XVII wieku, przebudowany w obecną formę w latach 1829 - 1830. Od 1804 roku funkcjonował jako rezydencja jednej z linii rodu Hohenlohe i był jej własnością do roku 1945. W XIX wieku i na początku XX wieku zasiadający w zameczku książęta z tego rodu byli właścicielami Koszęcina, Boronowa i Tworoga. Przy zamku znajduje się park z kilkunastoma okazami chronionej fauny i flory.

Według podania król Jan III Sobieski miał zostawić w koszęcińskim zameczku swą Marysieńkę w czasie odsieczy wiedeńskiej.

Przy zamku znajduje się cmentarz ewangelicki, a nieopodal wybudowana w 2006 roku wieża widokowa.

Kościoły w Koszęcinie

Mieszkańcy miejscowości przynależą do dwóch parafii, wchodzących w skład dekanatu woźnickiego i podległych biskupowi gliwickiemu. W południowej części miejscowości znajduje się zabytkowy kościół drewniany z 1724 roku pod wezwaniem Świętej Trójcy. Leży on na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego. W części północnej zaś znajduje się zbudowany w 1908 roku kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie.

Pierwszym miejscem, w którym mogli spotykać się katolicy w Koszęcinie była kaplica przy zamku w Koszęcinie, wybudowana w 1609 roku przez Andrzeja Kochcickiego. Z kaplicy korzystali katolicy, mimo że właścicielami zamku byli protestanci. Po poświęceniu przez biskupa wrocławskiego w 1647 roku, wybudowanej wcześniej kaplicy zamkowej, Koszęcin stał się filią sadowskiej parafii, a w II połowie XIX wieku kuracją. Od tego czasu obecni tu byli - czasem z kilkuletnimi przerwami - kapelani zamkowi, którym podlegały także dwie świątynie drewnianej architektury sakralnej: kościół Świętej Trójcy w Koszęcinie, wybudowany w pierwszej połowie XVIII wieku i kościół Św. Jana Chrzciciela w Bruśku.

Mimo posiadania dwóch sakralnych budowli Koszęcin nie miał własnej parafii. Wraz z otaczającymi go miejscowościami należał do parafii Św. Józefa w Sadowiu. Od połowy XIX wieku mieszkańcy Koszęcina czynili starania o utworzenie samodzielnej parafii. 27 lutego 1869 roku biskup wrocławski utworzył w Koszęcinie samodzielną parafię. Do utworzonej parafii przyłączono: Strzebiń, Łazy, Prądy, Brusiek, Drutarnię, Pustą Kuźnicę i wiele przysiółków. Kościołem parafialnym została kaplica zamkowa, a pierwszym proboszczem był Karol Diettrich.

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie

Wraz z powstaniem parafii mieszkańcy Koszęcina rozpoczęli starania o wybudowanie nowej, większej świątyni. Spotkali się jednak ze sprzeciwem ze strony ówczesnego właściciela wioski księcia Fryderyka Hohenlohe-Ingenfingen. Do swojej śmierci Fryderyk nie wyraził zgody na prośbę koszęcinian. Sytuacja uległa zmianie wraz z przejęciem licznych dóbr koszęcińskich przez syna Fryderyka Karola-Gottfryda zu Hohenlohe-Ingenfingen. Nowy 16-letni właściciel Koszęcina okazał się bardziej życzliwy dla katolików. Poprzez zezwolenie na budowę kościoła i pomoc ze strony zamku, chciał książę Karol pozbyć się katolików z kaplicy zamkowej i przeznaczyć ją dla nielicznych ewangelików, do których on sam się zaliczał. Do nowo powstałego kościoła przeniesiono parafię zamkową, do której przyłączono Strzebiń, Łazy, Prądy, Brusiek, Drutarnię, Pustą Kuźnicę.

W 1906 roku została podpisana umowa zezwalająca na budowę nowego kościoła obok wybudowanej w 1899 roku plebanii. Projekt i kosztorys wykonał architekt Schneider z Opola. Budowa kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie trwała niespełna 2 lata - od wiosny roku 1907 do 15 października 1908 roku, kiedy to świątynia została poświęcona.

W maju 1998 roku kościół NSPJ w Koszęcinie wraz z stojącym obok probostwem zostały zaliczone do obiektów zabytkowych.

Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Koszęcinie liczy dzisiaj około 3100 parafian zamieszkujących Koszęcin, Nowy Dwór i Irki.

Kościół Świętej Trójcy w Koszęcinie

Kościół Świętej Trójcy zbudowany został w 1724 r., na miejscu poprzedniej świątyni z XVI w. Powstanie świątyni wiąże się z legendą o objawieniach, które miały być powodem wyboru miejsca wybudowania kościoła.

W maju 1966 roku kuria biskupia w Katowicach mianowała dla kościoła osobnego rektora z poleceniem zorganizowania przy tym kościele samodzielnego duszpasterstwa. W dniu 10 grudnia 1977 roku dekretem księdza Biskupa Ordynariusza Herberta Bednorza erygowano parafię Świętej Trójcy w Koszęcinie, do której przyłączono wioskę Prądy. W 1995 roku parafia obchodziła 375-lecie wybudowania obecnego kościoła, a w 1999 roku zawieszono na wieży trzy nowe dzwony: fundacji nieżyjącego już księdza proboszcza Antoniego Ryguły (700 kg), parafian (420 kg) i rodziny Klary i Edwarda Bambynków (220 kg). W parafii Trójcy Świętej w Koszęcinie posługiwało dotychczas dwóch proboszczów: Ksiądz Antoni Ryguła - od 1966 roku do swojej śmierci w kwietniu 2002 roku, i ksiądz Jan Matla, od czerwca 2002 do dzisiaj. Parafia liczy około 1700 osób.

W 1960 kościół Świętej Trójcy zaliczono do obiektów zabytkowych.

Komunikacja

Koszęcin leży na istniejącym od końca XIX w. szlaku kolejowym z Katowic do Lublińca, Poznania i Wrocławia oraz na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich:

• DW906 Zawiercie - Lubliniec
• DW907 Częstochowa - Toszek

• W południowej części wsi znajduje się stacja kolejowa przy linii kolejowej nr 143

Święto "Śląska"

Corocznie na przełomie czerwca i lipca z okazji urodzin Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk" na terenie parku przy koszęcińskim zamku jest organizowana impreza kulturalna pod nazwą "Święto Śląska"'. Ma ona charakter pikniku artystycznego.

Podczas Święta "Śląska" prezentują się zespoły taneczne z różnych krajów Europy, jego atrakcją są również występy zespołów popowych i rockowych. Dyrekcja zespołu "Śląsk" wręcza w trakcie imprezy nagrodę Animus Silesiae artystom dbającym szczególnie o śląskie dziedzictwo kulturowe.

Imprezie towarzyszą m.in. pokazy walk rycerskich czy też pokazy dawnych technik wytopu żelaza na ziemiach w pobliżu Koszęcina.

W roku 2011 impreza odbyła się w dniach 1-3 lipca. Oprócz Koncertu Galowego Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk" wystąpili m. in.: Piotr Kupicha ze swoją drużyną z programu "Bitwa na Głosy", Grupa VOX, Zakopower, Grzegorz Halama, Zespół PIN, Marcin Wyrostek

• 

  Pokaz dawnych technik hutniczych - fragment wystawy hutniczej

• 

  Scena i publiczność podczas Święta "Śląska"

Ciekawostki

W miejscowym Domu Kultury działa od października 2010 obserwatorium astronomiczne, dysponujące teleskopem Schmidta-Cassegraina.

Miasta partnerskie

• Gura Humorului, Rumunia
• Kraubath an der Mur, Austria