Gmina Rudnik (powiat raciborski)

Gmina Rudnik – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, utworzona w 1973 r. Siedzibą władz gminy jest Rudnik. W jej skład wchodzi piętnaście wsi, jedna osada, jedna kolonia oraz dwa przysiółki.

W 2007 r. gmina liczyła 5220 mieszkańców i posiadała 73,87 km² powierzchni. Stanowiła 13,59% powierzchni powiatu.

Gmina Rudnik graniczy z gminą Kuźnia Raciborska od północnego wschodu przez rzekę Odrę oraz od wchodu również przez rzekę z gminą Nędza. Od południowego wschodu gmina graniczy z Raciborzem, natomiast od południowego zachodu z gminą Pietrowice Wielkie. Od zachodu i północnego zachodu gmina graniczy z gminą Polska Cerekiew, a od północy z gminą Cisek.

Na terenie gminy dominuje działalność rolnicza: uprawa roślin i hodowla.

Geografia

Położenie

Gmina Rudnik leży w Kotlinie Raciborskiej, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, nad rzeką Odrą. Miejscowości położone są na pagórkowatym terenie na lewym brzegu Odry.

Pod względem administracyjnym gmina należy do powiatu raciborskiego i województwa śląskiego. Od zachodniej strony gmina graniczy z województwem opolskim. Siedziba gminy to Rudnik.

Gmina graniczy z gminą Kuźnią Raciborską od północnego wschodu przez rzekę Odrę oraz od wchodu również przez rzekę z gminą Nędzą. Od południowego wschodu gmina graniczy z Raciborzem, natomiast od południowego zachodu z gminą Pietrowice Wielkie. Od zachodu i północnego zachodu gmina graniczy z gminą Polska Cerekiew, a od północy z gminą Cisek, które należą do województwa opolskiego (powiat kędzierzyńsko-kozielski).

Warunki klimatyczne

W gminie Rudnik klimat jest łagodny poprzez sąsiedztwo z rzeką Odrą, kompleksy leśne województwa opolskiego położone od zachodu, a także położenie gminy przy wylocie Bramy Morawskiej, z której napływają masy wilgotnego i ciepłego powietrza. Średnia roczna temperatura waha się między 7 °C a 8 °C. W lipcu, który jest najcieplejszym miesiącem temperatura waha się między 17 °C a 18 °C, a w najzimniejszym – styczniu waha się między – 2 °C a – 3 °C. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi od ok. 210 do 230 dni, a przymrozki trwają od 60 do 100 dni w ciągu roku, pokrywa śnieżna natomiast zalega od 60 do 90 dni. Opad śródroczny oscyluje wokół 600–900 mm. Wiatry są przeważnie słabe, ok. 42% wieje z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego przynosząc ciepłe masy powietrza z Europy Zachodniej i basenu Morza Śródziemnego. Średnia prędkość wiatru w ciągu roku wynosi ok. 2,2 m/s.

Gleby

Klimat, który jest łagodny, działa bardzo sprzyjająco dla rolnictwa. Gmina posiada bardzo dobre gleby, gdzie w znacznej mierze przeważają gleby lessowe klas I–III. W związku z tym głównym zajęciem miejscowej ludności jest rolnictwo, a na terenie całej gminy przeważają grunty orne. Gleby klasy IV oraz niższych klas występują w dolinie Odry. W ukształtowaniu powierzchni przeważają doliny rzeczne, zbocza dolin oraz wzniesienia. Tereny gminy są podatne na działania erozyjne, bowiem na większość z nich składa się less. 8% obszaru gminy to grunty leśne.

Szata roślinna

W gminie Rudnik nie ma pełnego rozpoznania pod kątem występowania rzadkich i ginących okazów flory, a obecnie ważną rolę odgrywają zbiorowiska antropogeniczne, które występują na terenach pod silnym wpływem działalności człowieka. Na większości zalesionego obszaru gminy występuje grąd subkontynentalny (łac. Tilio-Carpinetum), a także łęgi ze związku Alno-Ulmion, które występują przede wszystkich w dolinach cieków wodnych oraz łęgów jesionowo–wiązowych (łac. Fraxino–Ulmetum), które można spotkać na wyższych tarasach Odry i łęgi jesionowo–olszowych (łac. Fraxino-Alnetum), które występują w sąsiedztwie drobnych cieków.

Mała część gminy jest zalesiona, o czym świadczy to, że lasy zajmują 7,6% całej struktury powierzchni gminy przy 17,2% w województwie śląskim. Na lasy gminy Rudnik składają się przede wszystkim użytki leśne Nadleśnictwa Rud Raciborskich – 4,46 km² (87,5%), Stacji Hodowli Roślin Modzurów – 0,3187 km² (6,3%) oraz lasy prywatne – 0,3165 km². Działalność rolnicza spowodowała, że w gminie lasy zachowały się jedynie w formie fragmentarycznej, z których największe znalazły się w centrum gminy, niedaleko wsi Czerwięcice nie przekraczają one jednak powierzchni 1 km². Niewielkie jest znaczenie lasu jeśli chodzi o gospodarkę czy walory turystyczno–krajoznawcze.

Struktura powierzchni

Gmina Rudnik według danych z 2002 r. zajmuje obszar 73,94 km², co stanowi około 13,59% powierzchni powiatu raciborskiego oraz 0,6% powierzchni całego województwa śląskiego. Podział na kategorie wygląda następująco:

• użytki rolne – 64,63 km², co stanowi 87,41% całej powierzchni,
• użytki leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia – 5,62 km², co stanowi 7,6% całej powierzchni,
• grunty zabudowane i zurbanizowane – 2,79 km², co stanowi 3,77% całej powierzchni,
• nieużytki – 0,39 km², co stanowi 0,53% całej powierzchni,
• tereny różne – 1,45 km², co stanowi 1,96% całej powierzchni.

Historia

Z badań archeologicznych wynika, że ok. IX – VII w. p. n.e. istniały na terenie gminy ślady osadnictwa. Niedaleko miejscowości Łubowice istniał od IX do VII w. p.n.e. gród z epoki brązu i żelaza, dalej: między Łubowicami a Brzeźnicą na wzgórzu znajdowało się cmentarzysko całopalne, z okresu kultury łużyckiej.

Kolejne ślady osadnicze pochodzą już z okresu wczesnego średniowiecza. W centrum Modzurowa znajdowała się osada datowana na VI–X w., natomiast pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi dopiero z 1274 r.. Na przełomie IX–X w., znajdowała się osada na terenie Grzegorzowic. W XI w. – na terenie miejscowości Rudnika istniała już osada kopaczy, natomiast pierwsza wzmianka pochodzi z 1302 r..

Na średniowiecze datuje się powstanie kolejnych ośrodków osadniczych. W XIII w. na terenie Czerwięcic istniała już średniowieczna osada, o której pierwsze wzmianki pochodzą z lat 1272–1275. W 1223 r. wzmiankowana jest po raz pierwszy wieś Sławików, z okazji konsekracji kościoła pw. św. Jerzego. Wieś należała wówczas do rodziny Lavensteinów, zwanych Czerwięcicami Na przełomie XII–XIII w., na terenie Gamowa istniała już średniowieczna osada, której pierwsza wzmianka pochodzi z 19 listopada 1223 r.. Z XIII w. pochodzą pierwsze wzmianki o wsi Ligota Książęca. Z XIV w. pochodzą pierwsze wzmianki o wsiach Strzybnik, oraz Szonowice. W 1415 r. po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Ponięcice, w dokumentach Mikołaja Wenke, kanonika kolegiaty Św. Krzyża w Opolu i kolegiaty św. Mikołaja w Otmuchowie. Brzeźnica po raz pierwszy wzmiankowana została 12 stycznia 1445 r., kiedy to książę raciborski Wacław Przemyślida, przekazał folwark brzeźnicki swojej żonie Małgorzacie z Szamotuł herbu Nałęcz. W XV w. istniała już wieś Lasaki, jako przysiółek Sławikowa o nazwie Sławikowski Górny Las.

Około 1645 r. w Brzeźnicy staraniem Małgorzaty Dzierżanowskiej został wzniesiony pałac rycerski. Pierwsze wzmianki o Jastrzębiu pochodzą z 1679 r.. W 1809 r. grupa rolników ze wsi Ligota Książęca wykorzystała wody z potoku do założenia wodociągu, który zasilany był wodą ze studni za pomocą pompy. W latach 1870–1872 w Jastrzębiu został wzniesiony pałac, który przetrwał do dnia dzisiejszego. W 1892 r. staraniem rodziny von Schimonsky został wzniesiony w Czerwięcicach pałac. W XVIII w. powstała wieś Sławienko z gruntów, które właściciel majątku w Morzurowie podarował swoim poddanym. W 1939 r. władający pałacem w Jastrzębiu prawnik o nazwisko Thinel, przekształcił go na zakład chorób płucnych.

Gmina Rudnik powstała w 1973 r.. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie katowickim. Po reformie administracyjnej wchodzi w skład powiatu raciborskiego województwa śląskiego.

Demografia

Gminę według danych z 30 czerwca 2004 r. zamieszkuje 5267 osób, co stanowi około 1% ludności województwa śląskiego.

Struktura demograficzna mieszkańców gminy Rudnik wg danych z 31 grudnia 2007 r.:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5220	100	2689	51,51	2531	48,49
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)	1017	19,48	510	9,77	507	9,71
wiek produkcyjny (18–65 lat)	3211	61,51	1559	29,87	1652	31,65
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)	992	19	620	11,88	372	7,13

Jeżeli chodzi o strukturę wieku w gminie, to największą grupę stanowią osoby w wieku 40–49 lat, których jest 810. Dzieci w wieku 0–6 lat jest 437, a w wieku 7–14 jest 649. Młodzieży w wieku 15-19 lat jest 478, a osób w wieku 20–29 – 739. Grupa osób w wieku 30–39 lat wynosi 658, a w wieku 50–59 – 571. Osób, które mają 60 lat i więcej w gminie jest 978.

Warto podkreślić, że jeśli chodzi o ludność w wieku produkcyjnym, to odsetek osób w gminie jest wyższa niż w powiecie raciborskim oraz województwie śląskim. W wieku przedprodukcyjnym znajduję się 22,4% ludności, w produkcyjnym – 59,2%, a poprodukcyjnym – 18,3%.

Największą miejscowością w gminie jest Rudnik, którym ma 904 mieszkańców, następnie znajdują się Grzegorzowice – 617 mieszkańców, Brzeźnica – 597 mieszkańców, Gamów – 449 mieszkańców, Sławików – 474 mieszkańców, Modzurów – 389 mieszkańców, Łubowice – 362 mieszkańców, reszta miejscowości ma mniej niż 300 mieszkańców.

Gospodarka

W 2007 r. w gminie Rudnik było 211 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 152 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 4 spółdzielnie oraz 1 spółka handlowa z udziałem kapitału zagranicznego.

Na terenie gminy w 2004 r. działalność gospodarczą prowadziły 134 podmioty. W gminie dominuje działalność rolnicza: uprawa roślin i hodowla.

Podmioty gospodarcze oraz gospodarstwa rolne według wybranych sekcji EKD (2004)

Wyszczególnienie	Liczba
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo	811
Działalność produkcyjna	23
Budownictwo	14
Handel i naprawy	32
Restauracje, bary	6
Transport, składowanie, łączność	16
Pośrednictwo finansowe	7
Obsługa nieruchomości i firm	1
Edukacja, tłumaczenia	1
Ochrona zdrowia i opieka socjalna	4
Pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna i indywidualna	30
Razem	945

Użytki rolne w gminie (2004)

Rodzaj	Powierzchnia (ha)
Grunty orne	5 382
Sady	202
Łąki	429
Pastwiska	288
Σ	6 463

Ogółem powierzchnia użytków rolnych zajmuje 6463 hektarów, co stanowi 87,41% obszaru gminy. Podstawowa forma własności, to gospodarstwa indywidualne, które stanowią 56,6% powierzchni użytków rolnych (2 836 ha). W gminie uprawiane są głównie zboża i kukurydza oraz hodowane bydło i trzoda chlewna.

Ogólna liczba zwierząt gospodarskich znajdująca się na terenie gminy (2004)

Wyszczególnienie	Liczba (szt.)
bydło domowe	2778
trzoda chlewna	4260
konie	51
drób	6094
Razem	13 183

Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów (w ha)

Wyszczególnienie	Powierzchnia (ha)
pszenica	1 885,18
pszenżyto	11,09
jęczmień	547,54
rośliny pastewne	462,30
ziemniaki	150,36
rzepak	345,99
buraki cukrowe	346,38
Razem	4 211,14

Podział administracyjny

Sołectwa

Lp.	Nazwa sołectwa	Liczba ludności (2004)	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
1.	Brzeźnica	597	7,15 km²	83,5 os./km²
2.	Czerwięcice	110	4,0 km²	27,5 os./km²
3.	Gamów	449	5,16 km²	87,02 os./km²
4.	Grzegorzowice	617	5,0 km²	123,4 os./km²
5.	Jastrzębie	155	4,55 km²	34,07 os./km²
6.	Lasaki	205	1,55 km²	132,26 os./km²
7.	Ligota Książęca	139	1,75 km²	79,43 os./km²
8.	Łubowice	362	3,7 km²	97,84 os./km²
9.	Modzurów	419	9,25 km²	45,3 os./km²
10.	Ponięcice	250	5,7 km²	43,86 os./km²
11.	Rudnik	904	9,3 km²	97,2 os./km²
12.	Sławików	474	6,0 km²	79,0 os./km²
13.	Strzybnik	294	6,3 km²	46,67 os./km²
14.	Szonowice	292	4,71 km²	62,0 os./km²

Miejscowości

Wsie Brzeźnica, Czerwięcice, Gamów, Grzegorzowice, Jastrzębie, Lasaki, Ligota Książęca, Łubowice, Modzurów, Ponięcice, Rudnik, Sławienko, Sławików, Strzybnik, SzonowiceOsady Dolędzin Kolonie GackiPrzysiółki Kolonia Strzybnik, Strzybniczek

Komunikacja

Drogi powiatowe na terenie gminy

Droga	Relacja	Długość
S3500	Grzegorzowice – Łubowice – Brzeźnica	7,9 km
S3501	Brzeźnica ul. Leśna	1,9 km
S3503	Jastrzębie – Modzurów – Strzybniczek	10,1 km
S3514	Rudnik – DK45	2 km
S3518	Sławików – Lasaki – Grzegorzowice	3,3 km
S3519	Grzegorzowice Gacki – Czerwięcice – DK45	6,6 km
S3520	DK45 – Ponięcice – Szonowice	2,6 km
S3521	Modzurów – Szonowice – DK45	1,7 km
S3522	Dolędzin – Modzurów	3,4 km
S3523	Rudnik – Strzybnik	3,4 km
S3524	Turmasy – Jastrzębie	0,5 km
S3527	Sławienko – Gamów – Strzybniczek	5,3 km

Transport drogowy

Środek gminy przecina dwupasmowa 45 droga krajowa nr 45 o długości 8,8 km oraz szerokości 7 m, z 23 m pasem drogowym, która przebiega z Opola przez Racibórz i Chałupki do granicy z Republiką Czeską. Stan techniczny drogi wymaga remontu nawierzchni, bowiem natężenie ruchu na tej drodze jest największe. Droga należy do IV klasy technicznej.

Przez teren gminy przebiega także 421 droga wojewódzka nr 421 Kędzierzyn Koźle–Kuźnia Raciborska o długości 6 km. Droga bierze swój początek w sołectwie Sławików, a kończy się na przeprawie promowej w Grzegorzowicach.

Od północnej granicy gminy w odległości około 50 km przebiega A4 autostrada A4 Zgorzelec–Wrocław–Katowice–Kraków, natomiast w odległości około 25 km od wschodniej graniczy gminy planowany przebieg A1 autostrady A1 Gdańsk–Łódź–Katowice–Gorzyczki.

Gmina posiada 12 odcinków dróg powiatowych o łącznej długości 48,7 km, z czego 39,5 km to nawierzchnia twarda, 2,3 km – nawierzchnia ulepszona, a 9,2 km nawierzchnia gruntowa. Drogi te łączą większość miejscowości w gminie. Sieć dróg gminnych wynosi 63 km, z czego 21 km to nawierzchnia bitumiczna, 42 km – nawierzchnia gruntowa. Drogi te w znaczącej większości nie posiadają chodników, rowów odwadniających ani poboczy.

Gmina nie posiada własnej komunikacji zbiorowej, a połączenia obsługiwane są przez PKS i PKM Racibórz oraz prywatnych przewoźników.

Inne

Na terenie gminy znajduje się jeden urząd pocztowy – Rudnik (kod 47–411). Oprócz tego znajduje się także agencja pocztowa we wsi Łubowice (kod 47-411).

Gmina Rudnik nigdy nie posiadała żadnej infrastruktury kolejowej. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się we miejscowościach Kuźnia Raciborska, Nędza oraz Racibórz.

Infrastruktura techniczna

Sieć energetyczna

Teren gminy zasilany jest w energię elektryczną z czterech Głównych Punktów Zasilania:

• Racibórz – ul. Piaskowa,
• Racibórz – Studzienna,
• Kuźnia Raciborska,
• Polska Cerekiew.

Rozprowadzanie energii elektrycznej następuje poprzez sieć napowietrzną średniego napięcia – 15 kV w układzie promieniowym oraz poprzez linie napowietrzne niskiego napięcia – 0,4 kV. Sieć ta jest w znacznym stopniu wyeksploatowana co powoduje częste awarie oraz większe straty w przesyle energii. Teren gminy przecina tranzytowa dwutorowa napowietrzna linia wysokiego napięcia 400 kV (Dobrzeń–Wielopole).

Sieć gazowa

Tereny gminy nie są objęte siecią gazu rozdzielczego, w taki gaz zaopatrywane jest miasto Racibórz. Braki w zaopatrzeniu w gaz sieciowy zaspokajany jest przez większość mieszkańców gazem z butli propan-butan.

Telekomunikacja

Teren gminy związany jest ze strefą numeracyjną Raciborza, a obsługiwany jest przez katowickie automatyczne centrale telefoniczne. Liczba abonentów wyniosła w 2004 r. około 1 000. Natomiast w przysiółku Strzybniczek znajduje się maszt radiowy, transmitujący Radio Maryja oraz lokalną rozgłośnię – Radio Vanessa.

Gospodarka komunalna

Wszystkie sołectwa gminy są zaopatrywane w wodę z wodociągów, które obsługuje Zakład Wodociągów i Usług Komunalnych w Rudniku, z wyjątkiem Modzurowa, które jest obsługiwane przez Stację Hodowli Roślin. W 2004 r. długość sieci rozdzielczej wynosiła 66,6 km, a przyłączy 39,6 km. Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej wynosi 99%. Gmina przede wszystkim jest zaopatrywana w wodę z ujęć podziemnych zlokalizowanych pod Rudnikiem o wydajności 2800 m³ na dobę oraz w Modzurowie o wydajności 750 m³ na dobę.

Kanalizacja sanitarna istnieje tylko w miejscowości Modzurów oraz częściowo w miejscowości Ponięcice, a jej długość wynosi około 5 km. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni w Modzurowie, której przepustowość wynosi 26,1 m³ na dobę oraz Ponięcicach – 24,5 m³ na dobę. W miejscowości Rudnik częściowo istnieje kanalizacja deszczowa.

Odpady nie są składowane na terenie gminy, a na wysypisku w Kamieńsku. Gmina prowadzi także zbiórki surowców wtórnych, takich jak szkło, tworzywa sztuczne oraz szmaty w specjalnych pojemnikach.

Kultura i sport

Większość działalności kulturowej skupia się w Górnośląskim Centrum Spotkań i Kultury w Łubowicach. Na terenie gminy działa także Towarzystwo Miłośników Josepha von Eichendorffa, które powstało w 1989 r.. Oprócz tego na terenie gminy znajduje się Biblioteka Publiczna w Rudniku, a także jej filia w Łubowicach. Działalność kulturalna odbywa się także świetlicach wiejskich, które znajdują się w Rudniku, Szonowicach, Modzurowie, Ponięcicach, a także Gamowie. Na terenie gminy znajduje się mniejszość niemiecka skupiona w Towarzystwaie Społeczno-Kulturalnych Niemców, tzw. DFK w Rudniku, Brzeźnicy, Gamowie, Sławikowie, Jastrzębiu oraz Grzegorzowicach.

Na infrastrukturę sportową składają się boiska w Rudniku, Grzegorzowicach, Gamowie, Sławikowie, Ponięcicach i Brzeźnicy, a także sale gimnastyczne przy szkołach podstawowych w Szonowicach, Grzegorzowicach oraz ukończona w 2007 r. hala sportowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku, w której odbył się już m.in turniej finałowy halowych mistrzostw Polski kobiet w piłce nożnej 2009. Oprócz tego na terenie gminy działa Ludowy Klub Sportowy "Dąb", który posiada salę sportową w Brzeźnicy.

Religia

Na terenie gminy ma siedzibę pięć parafii rzymskokatolickich, które należą do diecezji opolskiej. Pierwsza z nich to parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Łubowicach, do której należą miejscowości Łubowice, Brzeźnica, Ligota Książęca oraz Grzegorzowice. Parafia należy do dekanatu Racibórz. Kolejna to parafia św. Jerzego w Sławikowie, do której należą miejscowości Czerwięcice, Sławików oraz Lasaki. Parafia należy do dekanatu Łany. Trzecią parafią na terenie gminy jest parafia św. Anny w Gamowie, która należy do dekanatu Pietrowice Wielkie. W Modzurowie znajduje się parafia Trójcy Świętej, do której należą miejscowości Dolędzin, Modzurów, Sławienko oraz Szonowice. Parafia należy do dekanatu Łany. Ostatnia parafia na terenie gminy to parafia św. Katarzyny w Rudniku, do której należą miejscowości Czerwięcice, Rudnik oraz Strzybnik. Parafia należy do dekanatu Racibórz.

Miejscowości Jastrzębie i Ponięcice należą do parafii św. Piotr i Pawła w Grzędzinie (dekanat Łany).

Zabytki i atrakcje turystyczne

Zabytki

• Brzeźnica:
  • ruiny barokowego pałacu z 1645 r.,
  • barokowa figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku,
  • młyn wodny,
  • cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej
  • kapliczka z XIX wieku,
  • spichlerz dworski z XIX wieku.
• Czerwięcice:
  • pałac rodziny von Schimonsky z 1892 r.,
  • kościół filialny pw. Matki Bożej Różańcowej z XIX wieku,
  • krzyż kamienny z 1720 r.,
  • krzyż z piaskowca z 1876 r.,
  • murowana kapliczka z XVIII wieku.
• Gamów:
  • kościół pw. św. Anny z 1726 r.,
  • młyn z 1916 r.,
  • zagrody frankońskie,
  • kapliczka z 1857 r.,
  • kapliczka z 1880 r.,
  • krzyże przydrożne z 1894 r., z 1898 r., z 1909 r., z 1910 r., z 1911 r..
• Grzegorzowice:
  • krzyż pokutny z piaskowca,
  • kapliczka z I poł. XIX wieku,
  • murowana kapliczka z XIX wieku,
  • kapliczka z 1938 r.,
  • krzyż z 1874 r..
• Jastrzębie:
  • pałac z 1870 r.,
  • folwark z 1797 r..
• Lasaki:
  • kapliczka z 1860 r.,
  • kapliczka z końca XIX wieku,
  • krzyż kamienny z 1861 r..
• Ligota Książęca:
  • kaplica św. Bartłomieja z 1927 r.,
  • krzyż z XIX wieku.
• Łubowice:
  • ruiny barokowego pałacu z 1786 r.,
  • neogotycki kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z 1907 r.,
  • kaplica z XIX wieku,
  • cmentarz z grobami rodziny Eichendorffów,
  • grodzisko kultury łużyckiej.
• Modzurów:
  • neogotycki kościół pw. Trójcy Świętej z 1896 r.,
  • figura św. Jana Nepomucena z końca XIX wieku,
  • neogotycki pałac von Königów z 1864 r.,
  • ruiny późnoklasycystycznego mauzoleum z połowy XIX wieku,
  • neogotycka kapliczka z 1890 r.,
  • spichlerz z przełomu XIX i XX wieku.
• Rudnik:
  • neogotycki kościół pw. św. Katarzyny z 1892 r.,
  • neobarokowy pałac z 1797 r.,
  • dwie kaplice z 1822 r.,
  • krzyż kamienny z 1902 r.,
  • plebania z XIX wieku,
  • gorzelnia z 1910 r.,
  • stodoła z końca XIX wieku.
• Sławików:
  • neoromański kościół pw. św. Jerzego z 1842 r.,
  • eklektyczny pałac rodziny von Eickstedt z 1865 r.,
  • ruiny dawnej oranżerii,
  • mauzoleum z XIX wieku,
  • kaplica ewangelicka z XIX wieku,
  • murowany krzyż z 1902 r.,
  • ruiny dwukondygnacyjnego spichlerza z przełomu XVIII i XIX wieku.
• Strzybnik:
  • neoklasycystyczny pałac z XIX wieku,
  • kaplica grobowa z XIX wieku,
  • spichlerz folwarczny z 1815 r.,
  • drewniana kapliczka z XIX wieku,
  • krzyż kamienny z 1906 r.,
  • wieża zegarowa z XIX wieku,
  • neobarokowa kuźnia i stajnia.
• Szonowice:
  • pałac z XIX wieku,
  • dwie kapliczki z XIX wieku.

Szlaki turystyczne

• Szlak im. Młodości J. Von Eichendorffa
  • Trasa: Brzezie → Pogrzebień → Kobyla → Markowice → Łubowice
• Trasa 9-N
  • Trasa: Racibórz → Miedonia → Brzeźnica → Łubowice → Sławików
• Trasa 54-S
  • Trasa: Racibórz → Rudnik → Strzybnik → Modzurów → Grzędzin → Dzielawy → Polska Cerekiew
• Trasa 351-C
  • Trasa: Pawłów → Rudnik → Brzeźnica → Czerwięcice
• Trasa 354-N
  • Trasa: Ocice Górne → Żerdziny → Pawłów → Maków → Krowiarki → Jastrzębie → Łańce → Grzędzin → Dzielawy
• Trasa 344-Z
  • Trasa: Markowice → Nędza → Ciechowice → Łubowice → Czerwięcice → Błażejowice → Łany → Polska Cerekiew
• Trasa 342-Y
  • Trasa: Modzurów → Szonowice → Ponięcice → Sławików

Oświata

Na terenie gminy w 2004 r. uczyło się 305 dzieci w szkołach podstawowych oraz 206 w gimnazjach. Przy trzech szkołach działają oddziały "zerówki", w których uczy się 45 dzieci. Wszystkie szkoły posiadają świetlice oraz stołówki. Na obszarze gminy nie działają szkoły średnie, zawodowe, pomaturalne, policealne orazszkolnictwa specjalnego dla dzieci i młodzieży.

• Przedszkola:
  • Przedszkole Samorządowe w Gamowie
  • Przedszkole Samorządowe w Grzegorzowicach
  • Przedszkole Samorządowe w Rudniku
  • Przedszkole przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Brzeźnicy
• Szkoły podstawowe:
  • Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Brzeźnicy
  • Publiczna Szkoła Podstawowa w Gamowie
  • Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku
  • Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Grzegorzowicach
  • Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Szonowicach
• Gimnazja:
  • Gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku
  • Gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Grzegorzowicach
  • Gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Szonowicach

Opieka społeczna i zdrowotna

Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej

Rok	Liczba rodzin	Liczba osób w rodzinach
2000	115	544
2001	149	590
2002	186	827
2003	154	667

Na terenie gminy znajdują się trzy ośrodki zdrowia. Są to Ośrodek Zdrowia w Rudniku, Ośrodek Zdrowia w Łubowicach oraz Punkt Lekarski w Szonowicach. Pielęgniarki z tych ośrodków pełnią opiekę nad dziećmi w czasie dyżurów w placówkach oświatowych. Na terenie gminy brak jest szpitala. Na terenie gminy działają dwa punkty apteczne w Rudniku i Łubowicach.

Na terenie gminy działa jeden ośrodek pomocy społecznej, który mieści się w Rudniku. Gminny ośrodek pomocy społecznej działa od 1990 r. i obecnie zatrudnia 4 osoby. Swoim zasięgiem obejmuje wszystkie miejscowości gminy. Gmina nie posiada Domu Pomocy Społecznej.

Bezpieczeństwo

Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej

Miejscowość	Posiadane wozy	Typ OSP
Brzeźnica	GBAM 2/16+8	S-1
Gamów	GBM 2/8	S-1
Modzurów	GBA 2,5/16, GLM 8	S-2
Rudnik	GCBA 4,8/16	S-1
Sławików	GBA 2,6/16, GLM 8	S-2
Strzybnik	GLM 8	S-1

Na terenie gminy nad bezpieczeństwem czuwają takie służby jak:

• Policja,
• Straż Miejska,
• Ochotnicza Straż Pożarna.

Służby te realizują zadania, które wynikają z ich statutowych zadań w przedmiocie bezpieczeństwo i porządek publiczny.

Policja

Posterunek Policji znajduje się w miejscowości Rudnik. Między samorządem a jednostką Policji istnieje stała współpraca.

Straż Pożarna

Gmina Rudnik posiada sześć jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, które znajdują się w miejscowościach: Rudnik, Modzurów, Strzybnik, Brzeźnica, Sławików oraz Gamów. Z czego jednostki w Rudniku i Modzurowie włączone są do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego

Polityka i administracja

Samorząd gminny

Gmina Rudnik za organ uchwałodawczy ma radę gminy, która składa się z piętnastu radnych. Organem wykonawczym jest wójt, którym obecnie jest Alojzy Pieruszka.

Wybory samorządowe do Rady Gminy w Rudniku pokazują, że komitety wyborcze wywodzące się z partii politycznych nie mają większego poparcia. W wyborach zwyciężały zawsze komitety lokalne – w wyborach w 2006 r. najwięcej radnych (5) zostało wybranych z komitetu Nasza Mała Ojczyzna, 4 radnych pochodziło z komitetu Gmina dla Ludzi oraz Uczciwość i Gospodarność, a pozostałych 2 radnych z komitetu Razem dla Gminy Rudnik.

Rada Gminy w Rudniku

Miejscowości	Liczba radnych	Liczba wyborców (2006)
Rudnik, Czerwięcice	3	816
Strzybnik	1	222
Gamów, Przysiółek Sławienko	1	386
Modzurów, Przysiółek Dolędzin	1	348
Szonowice	1	241
Jastrzębie, Ponięcice	1	326
Brzeźnica, Ligota Książęca	2	563
Łubowice	1	308
Grzegorzowice	2	500
Lasaki	1	152
Sławików	1	367
Razem	15	4 229

Wójtowie Gminy Rudnik

• Hubert Miczko (1998–2002)
• Dominik Konieczny (2002–2006)
• Alojzy Pieruszka (2006–2010)

Frekwencja gminy w wyborach

• 2007 Wybory parlamentarne – 33,68%
• 2006 Wybory samorządowe – 44,31%
• 2005 Wybory prezydenckie – I. tura 31,68% – II. tura 33,33%
• 2005 Wybory parlamentarne – 25,86%
• 2003 Referendum ws. przystąpienia Polski do UE – 39,07%
• 2002 Wybory samorządowe – 43,79%
• 2001 Wybory parlamentarne – 28,84%