Ruda Śląska

Ruda Śląska (śl. Ruda Ślůnsko, niem. Ruda) – miasto na prawach powiatu, położone w południowej Polsce, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Ruda Śląska została utworzona w 1959 r. z połączenia miast Ruda i Nowy Bytom.

Dzielnice

W obecnej chwili wyróżnia się w mieście jedenaście dzielnic:

Orzegów Godula Ruda Chebzie Nowy Bytom Bielszowice Bykowina Wirek Halemba Kochłowice Czarny Las

Każda z dzielnic miasta w przeszłości rozwijała się jako odrębna miejscowość, stąd związki poszczególnych dzielnic nie są duże. Jako centrum administracyjne miasta uchodzi Nowy Bytom, w którym mieści się Urząd Miasta oraz najważniejsze instytucje publiczne. Jako centrum handlowo-usługowe aspiruje dzielnica Wirek. Podczas sesji Rady Miejskiej 12 stycznia 2006 r. radni podjęli uchwałę w sprawie utworzenia dzielnicy Czarny Las, wyodrębniając ją z terenów dzielnic: Wirek, Nowy Bytom, Bielszowice.

Położenie

Miasto Ruda Śląska znajduje się na Wyżynie Śląskiej w samym środku Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Jest jednym z ośrodków centralnych konurbacji górnośląskiej. Graniczy z Zabrzem, Bytomiem, Świętochłowicami, Chorzowem, Katowicami, Mikołowem i Gierałtowicami.

Hydrografia

Miasto leży na granicy wododziału Odry i Wisły. Większość wód odprowadzana jest do zlewni Odry przez rzekę Kłodnicę oraz jej dopływy: Bytomkę i Potok Bielszowicki (Kochłówkę). W dzielnicy Chebzie znajdują się źródła rzeki Rawa, należącej do dorzecza Wisły. Na terenie miasta znajduje się też kilka niewielkich antropogenicznych zbiorników wodnych.

Demografia

Największą populację Ruda Śląska odnotowała w 1991 r., kiedy wg danych GUS miasto zamieszkiwało 171 645 mieszkańców. Od lat 90-tych liczba mieszkańców systematycznie spada.

• Wykres liczby ludności Rudy Ślaskiej na przestrzeni ostatnich 60 lat

Klimat

Historia

Obszar obecnej Rudy Śląskiej tworzy kilka miejscowości, które przed laty były od siebie niezależne. Kilka z nich ma rodowód średniowieczny. Jednak silny rozwój terenów obecnej Rudy Śląskiej nastąpił w XIX w., kiedy silnie zaczął rozwijać się przemysł ciężki. Zmiany wtedy zapoczątkowane doprowadziły do scalania się niezależnych dotąd miejscowości w nowe organizmy. W ten sposób najpierw w 1951 r. powstały miasta Ruda i Nowy Bytom, które w 1959 r. połączyły się w miasto Ruda Śląska.

Średniowiecze

W 1179 r. teren obecnego miasta został odłączony od Małopolski i włączony do Śląska. Obecna dzielnica Ruda istniała jako wieś już w 1243 r. O jej lokacji na prawie niemieckim wspomina tzw. Rejestr Ujazdu, sporządzony w latach 1295-1305. Na podstawie tego dokumentu można stwierdzić, że obszar wsi obejmował wówczas 50 włók czyli 1220 ha. Poza Rudą w średniowieczu powstały także: Kochłowice, Orzegów, Bielszowice i Halemba.

Różnorodne jest pochodzenie nazw miejscowości znajdujących się obecnie w obrębie Rudy Śląskiej. Nazwa "Ruda" łączy się z rudami żelaza, które dawniej wydobywano na tym terenie. "Orzegów" to forma słowa "Orzegłowy" bowiem podobno po najazdach tatarskich chłopi często wykopywali przy orce ludzkie czaszki. "Kochłowice" wiążą się z osobą Kochła, którego własnością były łąki nad Kłodnicą. Potok ten dał nazwę wsi: Kłodnicy (obecnie część Halemby). Dopływ Kłodnicy – Bielcza stał się podstawą do utworzenia nazwy "Bielszowice". W 1313 r. właścicielem wsi Ruda był Marcin z Orzegowa. W 1360 r. po raz pierwszy wzmiankuje się Kochłowice (jako "Kochłowa Łąka"). W 1401 wzmiankowany jest zamek w Rudzie należący do rodu Rudzkich. W 1440 r. powstał pierwszy kościół (drewniany) w Bielszowicach. W 1472 r. właścicielem wsi Bielszowice jest Matiey Bielczowsky (Maciej Bielczowski). W 1478 r. po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Kłodnica. W 1543 r. właścicielem Rudy jest Jan Gierałtowski.

Z epoki średniowiecza do naszych czasów zachował się średniowieczny gródek stożkowy w dzielnicy Kochłowice, który funkcjonował między XIII a XV w.

Epoka nowożytna

Od samego początku tereny miasta związane były z wydobyciem rud metali. Doprowadziło to do odkrycia znacznie cenniejszego produktu – węgla kamiennego w II poł. XVII w. Prawie każde górnicze miasto szczyci się legendą, która opowiada, że węgiel kamienny dzięki zrządzeniu losu odkryli pastuchowie. Oni to mieli zauważyć właściwości "czarnych kamieni", którymi otaczali ogniska. Legenda jest bardzo rozpowszechniona na Górnym Śląsku, ale to właśnie w Rudzie pokłady węgla wychodziły na powierzchnię, a z tego faktu, już niedaleko do odkrycia dokonanego przez pastuchów. Tak więc od 1740 r. na terenie Rudy rozpoczęły się formalne starania o nadanie kopalń. Trudno jeszcze jednak mówić o górnictwie skoro w 1752 r. załoga pierwszej na Górnym Śląsku kopalni – "Brandenburg" – liczyła 2 górników fachowców sprowadzonych z Saksonii.

Obfite zasoby węgla przyciągały wielu przedsiębiorców, którzy inwestowali w ten teren budując kopalnie, huty, koksownie oraz cegielnie. Wpłynęło to na szybki wzrost liczby mieszkańców i zmieniło oblicze rudzkiej wsi. Rolnictwo ograniczało się do drobnych gospodarstw, których właściciele pracowali również w przemyśle. W 1889 r. w Rudzie, dzisiejszej dzielnicy Rudy Śląskiej zamontowano oświetlenie elektryczne, dzięki czemu Ruda stała się pierwszą wsią w Rzeszy Niemieckiej posiadającą to udogodnienie.

W krajobrazie Rudy zaczęły pojawiać się osiedla robotnicze, otaczające zwartymi kompleksami tereny kopalni. Miejscowi potentaci zaczęli tworzyć warunki życia dla bardzo swoistego stanu społecznego, jakim byli górnicy. Żyjąc w cieniu kopalni, widząc ciągle ręce czarne od węgla, dorastając i umierając w rzeczywistości nierozerwalnie związanej z kopalnianymi chodnikami – ludzie ci tworzyli swoją własną, niepowtarzalną kulturę. W 1918 r. powstało tu Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" a od 1919 r. Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz polskie towarzystwa śpiewacze "Dzwon" i "Promień". Powstała także założona przez mieszkańców Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (organizatorzy A.Gruchel i Wiktor Weidemann). W czasie strajku szkolnego polskich dzieci w czerwcu 1920 przeciwko niemieckim represjom protestowało 1 317 uczniów.

Dwudziestolecie międzywojenne

W latach 1919-1921 w czasie powstań śląskich w walkach uczestniczyło 3 000 osób z terenu Rudy Śląskiej. Strajk generalny, który przyspieszył wybuch I Powstania został zapoczątkowany lokautem w kopalni "Lithandra". O Rudę prowadzono także zwycięskie dla powstańców walki w II powstaniu śląskim w dniach 2/3 sierpnia 1920 r. Do dziś trwa w Rudzie pamięć o takich działaczach z okresu powstań jak: Wincenty Janas, Piotr Niedurny. Powstania śląskie zapisały się krwawymi kartami w historii miasta i pozostawiły za sobą liczne nagrobki na rudzkich cmentarzach, jednak w ich wyniku przeprowadzono plebiscyt, w którym mieszkańcy Rudy w większości wskazali, że chcą by Ruda Śląska była przyłączona do Polski.

Wyniki plebiscytu w miejscowościach wchodzących dziś w skład Rudy Śląskiej:

W 1922 r. cały teren obecnej Rudy Śląskiej przyłączono do Polski.

II wojna światowa

Czas okupacji hitlerowskiej to kolejne bolesne daty w historii miasta. 1 października 1939 r. w Nowym Bytomiu, niemiecki Freikorps zastrzelił 18 Polaków (m.in. Hermana Kubicę, Jadwigę Markową, Wilhelma Prokszę, Karola Tlaszczyk). Niemal natychmiast po zakończeniu walk w 1945 r. mieszkańcy rozpoczęli ratowanie swoich zakładów i przygotowanych do zalania kopalń. Dzięki nim nie ustało wydobycie węgla.

Przy trasie samochodowej ze Świętochłowic do Rudy Śląskiej, za ostrym zakrętem w prawo przy zakładach Zgody, znajdował się do 1945 r. niemiecki obóz wykorzystywany następnie przez rosyjskie NKWD i UB w którym ginęli polscy patrioci, Ślązacy, Niemcy, volksdeutsche i członkowie NSDAP. Tylko brama i słupy z czerwonej cegły przypominają o tym miejscu. W latach 1942-1945 znajdował się tam podobóz koncentracyjny KL Auschwitz Eintrachthütte, w którym śmierć poniosło około 400 więźniów Auschwitz. Kierował nim SS-Hauptscharführer Wilhelm Gerhard Gehring. Podobóz został opuszczony przez Niemców 23 stycznia 1945 r. i zajęty przez Armię Czerwoną. W tym obozie od lutego do grudnia 1945 r. zmarło zdaniem katowickiej prokuratury co najmniej kolejnych 1 538 osób (w większości w wyniku epidemii tyfusu). Większość ofiar byli to początkowo Polacy a potem inni mieszkańcy Śląska oskarżeni o "narodowość niemiecką" lub "niechęć do nowej władzy ludowej" oraz członkowie NSDAP. Prokuratura w Katowicach ustaliła, że za drutami obozu znaleźli się także, z niewiadomych przyczyn, Szwajcarzy oraz Holendrzy (38 osób).

Po II wojnie światowej

Do 1950 r. istniało na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej szereg miejscowości, każde z własną wielowiekową przeszłością. W 1951 r. w wyniku zlikwidowania powiatu katowickiego stworzono z nich dwa miasta wydzielone: Nowy Bytom i Rudę. W 1959 r. oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska. Istnieją w niej obok siebie nowoczesne osiedla mieszkaniowe oraz kolonie starych familoków. Do dzisiaj funkcjonują stare kopalnie, założone przez niemieckich potentatów przemysłowych: Ballestremów, Schaffgotschów, Donnersmarcków, czy też przez "Rudzkiego Kopciuszka" – Joannę Gryzik, dziedziczkę fortuny Karola Goduli – króla cynku. Są też nowoczesne zakłady i kopalnie jak np. "Halemba".

Zabytki

Dzielnica Halemba

• Pałacyk Donnersmarcków (poł. XVIII) - ul. 1 Maja. Piętrowy murowany klasycystyczny budynek, stanowiący część folwarku rodziny Henckel von Donnersmarck. Posiada zwartą bryłę, którą nakrywa mansardowy dach z lukarnami. Skromną elewację zdobią pionowe lizeny. W części środkowej fasady przedniej znajduje się lekko wysunięty ryzalit zwieńczony tympanonem. W 2011 roku budynek został wyremontowany i przekazany Miejskiej Bibliotece Publicznej.

• Młyn nad rzeką Kłodnicą (XIX wiek?) - ul. Graniczna. Powstał prawdopodobnie w II połowie XIX w. Jest to murowany budynek na planie prostokąta, o zwartej bryle, tynkowany, nakryty dwuspadowym dachem. W konstrukcji zastosowano tzw. szachulec.

• Kościół Matki Boskiej Różańcowej (1890) - skrzyżowanie ulic Kłodnickiej i 1 Maja. Jest to najstarsza świątynia dzielnicy, powstała w końcu XIX w. Kościół został wzniesiony z cegły w tzw. Rundbogenstil (stylu arkadowym), będącym wczesną formą neogotyku, z elementami muru pruskiego (konstrukcja szachulcowa).

Dzielnica Kochłowice

• Grodzisko Kochłowickie (XIII-XV w) - ul. Barbary / Wirecka. Znajduje się w widłach dwóch rzek: Kochłówki (zw. też Potokiem Bielszowickim) i cieku płynącego z północy od strony Bykowiny. Gródek posiada dobrze zachowaną fosę (od strony północnej), dziś już suchą, dawniej wypełniona wodą. Sam obiekt składa się z dwóch części: stożka, na którym znajdowała się drewniana wieża, oraz podgrodzia. Jest to najstarszy zachowany zabytek Rudy Sląskiej.

• Średniowieczny układ lokacyjny wsi - tzw. kochłowicki rynek. Jest to owalnica z promieniście wychodzącymi ulicami. W centralnym punkcie znajduje się późnobarokowy kościół pw. Matki Boskiej z Lourdes.

• Sanktuarium Matki Boskiej z Lourdes (1806) - ul. Piłsudskiego 1. Późnobarokowy, murowany, w miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła z 1670 r. Wyposażenie przeniesione z pierwszego kościółka: organy 10-głosowe, balaski, balustrada chóru, późnobarokowa ambona wisząca, kamienna chrzcielnica (obecnie kwietnik). Wyposażenie XIX-wieczne: witraże w prezbiterium z 1885, ołtarze boczne. Wyposażenie XX-wieczne: ołtarz główny w formie groty lourdzkiej -z cegły obsypanej gruzem skalnym nawiezionym z Lourdes w czasie budowy kościoła. Od 19 grudnia 2008 r. jest to Sanktuarium Matki Bożej z Lourdes.

• Kościół pw. Świętej Trójcy (1902) - ul. ks. L. Tunkla. Wzniesiony w stylu neoromańskim w 1902 r. wg projektu Ludwiga Schneidera. Budowla posiada elewację zewnętrzna pokrytą piaskowcem i oryginalne, XIX-wieczne wyposażenie wnętrza.

• Dworzec kolejowy (1904) - ul. Dworcowa. Jedyny zachowany obiekt na linii kolejowej Ligota -Gliwice.

Dzelnica Nowy Bytom

• Kościół pw. św. Pawła (1912) - Plac Jana Pawła II. Potężna neoromańska bazylika z masywną wieżą od strony wschodniej. Na uwagę zasługują bogate zdobienia elewacji kościoła, nawiązujące do sztuki bizantyjskiej. Autorem projektu był Johannes Franziskus Klomp
• Kaufhaus (osiedle) (1880) - ul. Niedurnego. Osiedle robotnicze pracowników huty "Pokój", założone w XIX w. i później rozbudowane. W centrum znajduje się monumentalny dom handlowy, tzw. Kaufhaus, od którego nazwę wzięło całe osiedle.

Dzielnica Ruda

• Kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej
• Sanktuarium pw. Świętego Józefa
• Kamienice przy ul. Wolności 8, 10, 13
• Kolonie robotnicze przy ulicach: ul. Kościelnej – ul. S. Staszica – ul. Wolności oraz ul. Wolności – ul. Raciborskiej
• Zespół zabudowań szybu "Franciszek"

Dzielnica Wirek

• Kościół pw. św. Wawrzyńca i Antoniego (1907-1909) - ul. Nowary. Trójnawowa bazylika wzniesiona w latach 1907-1908 w stylu neogotyckim z elementami neoromanizmu przez Ludwika Schneidera w miejscu wcześniejszego kościoła z 1874 r. Prace murarskie i kamieniarskie wykonał mistrz murarski Neumann z Bytomia. Uwagę zwraca masywna wieża wzorowana na ottoński westwerk, nakryta dachem dwuspadowym z sygnaturką.

• Kolonia robotnicza Ficinus (ok. 1867 r.) - ul. Kubiny. Zespół 16 piętrowych domów robotniczych z 1867 r. zbudowanych dla pracowników kopalni węgla kamiennego "Gottessegen" ("Błogosławieństwo Boże"). Jest to jedno z najstarszych osiedli tego typu na Górnym Śląsku. Domki są murowane, wybudowane z piaskowca. Kolonia w 2006 r. znalazła się na Szlaku Zabytków Techniki wiodącym po najciekawszych obiektach zabytkowych związanych z przemysłem województwa śląskiego.

• Kościół ewangelicko-augsburski (1902) - ul. Kubiny i 1 Maja. Został wybudowany z cegły w stylu neogotyckim w 1902 r. Nad jego bryłą wznosi się ustawiona asymetrycznie wieża nakryta ostrosłupowym hełmem. Autorem projektu był niemiecki architekt Felix Henry (1857-1920).

• Wieża wyciągowa szybu "Andrzej" (lata 70-te XIX w.) - między ulicami Obrońców Westerplatte i Odrodzenia. Budynek nadszybia szybu "Andrzej" należał do kopalni "Gottessegen" ("Błogosławieństwo Boże"), która funkcjonowała do 1926 r. Obiekt jest murowany z cegły w formie obronnej wieży typu Małachow, o podstawie kwadratu o boku 14 m. Wysokość wieży wynosi 23,4 m (łącznie z konstrukcją dachową 28 m). Grubość murów do wysokości 5,5 m wynosi 1300 mm, następnie do wysokości 17,8 m (do poziomu pomostu kół linowych) 1030 mm, a powyżej - 510 mm.

Kultura

• Kino Patria
• Centrum Handlowe Plaza
• Kino Cinema City
• EMPiK
• Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka
• Muzeum Szkolne w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 3 w Kochłowicach im. Pelagii Kwapulińskiej
• Miejskie Centrum Kultury
• Młodzieżowy Dom Kultury
• Miejska Biblioteka Publiczna (Biblioteka Centralna) posiadająca filie w dzielnicach: Ruda (2x), Nowy Bytom, Bielszowice, Halemba (2x), Godula, Orzegów, Kochłowice, Wirek, Bykowina
• In-nY Dom Kultury
• Klub Country

Administracja

Ruda Śląska jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Ruda Śląska 25 radnych. Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta, którym obecnie jest Grażyna Dziedzic, wybrana w 2010 r. z listy Porozumienia dla Rudy Śląskiej. Administracyjne centrum miasta znajduje się w dzielnicy Nowy Bytom.

Prezydenci Rudy Śląskiej:

• Zygmunt Żymełka
• Edmund Sroka (1995–2000)
• Andrzej Stania (2000–2010)
• Grażyna Dziedzic (od 2010)

Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.

Obecnie miasto boryka się z ogromnym zadłużeniem jednym z najwyższym w całym województwie, aby ograniczyć je zaczęto wdrażać plan naprawczy obejmujący, zwolnienia w magistracie, wstrzymanie wielu inwestycji oraz sprzedaż działek miejskich przeznaczonych na inwestycje.

W wyborach parlamentarnych w 2007 r. do sejmu i senatu zostało wybranych dwóch polityków związanych z Ruda Śląską:

• Danuta Pietraszewska (poseł PO)
• Grzegorz Tobiszowski (poseł PiS)

Gospodarka

Miasto ze względu na swoje położenie w centrum konurbacji górnośląskiej jest miejscem dla podejmowania działalności inwestycyjnej. Dodatkowym atutem jest autostrada A4 (południowe dzielnice miasta) oraz Drogowa Trasa Średnicowa (północne dzielnice).

W Rudzie Śląskiej działalność małych i średnich przedsiębiorstw wspierana jest przez Rudzką Agencję Rozwoju "Inwestor", Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości oraz Cech Rzemiosł i Przedsiębiorczości. W celu pobudzenia życia gospodarczego władze miast Ruda Śląska oraz Świętochłowice, powołały wspólnie do istnienia Śląski Park Przemysłowy, mający przyczynić się do powstania nowych inwestycji na terenach poprzemysłowych wzdłuż Drogowej Trasy Średnicowej. W 2004 roku powstał Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości, posiadający w ofercie szkolenia, doradztwo i konsultacje dla przedsiębiorców podejmujących i rozwijających działalność gospodarczą. W ramach Rudzkiego Inkubatora Przedsiębiorczości utworzony został w sierpniu 2007 roku Górnośląski Inkubator Technologiczny, którego oferta skierowana jest zarówno do małych, średnich i nowych przedsiębiorców, jak również do dużych firm o ugruntowanej pozycji na rynku. W listopadzie 2008 roku w ramach Śląskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego rozpoczął działalność Inkubator Innowacji Technologicznych i Usługowych „Architektura i Budownictwo”. Jest on skierowany przede wszystkim do młodych architektów i budowlańców, którzy chcą samodzielnie rozpocząć działalność gospodarczą.

Czynne zakłady przemysłowe:

• Huta Pokój
• KWK "Pokój"
• KWK "Bielszowice"
• KWK "Wujek" Ruch "Śląsk"
• KWK "Halemba"
• Elektrownia Halemba
• Elektrownia Mikołaj
• ZEKON
• STAMA

Katastrofy kopalniane w Rudzie Śląskiej

• Kopalnia Halemba (1980 r.) - 1 września 1980 r. w wypadku zginęło 8 górników.
• Kopalnia Śląsk (1990 r.) - czterech górników zmarło po wybuchu metanu.
• Kopalnia Halemba (1990 r.) - 10 stycznia 1990 r. w wypadku zginęło dziewiętnastu górników.
• Kopalnia Halemba (1991 r.) - tąpniecie spowodowało śmierć 5 górników.
• Kopalnia Nowy Wirek (1995 r.) - pod ziemią uwięzionych zostało dziewięciu górników, pięciu nie przeżyło
• Kopalnia Bielszowice (2003 r.) - w wyniku zapalenia się metanu ciężko poparzonych zostało szesnastu górników.
• Kopalnia Halemba (2006 r.) - w listopadzie 2006 r. Polską wstrząsa katastrofa górnicza, w której śmierć poniosło 23 górników. Prezydent RP Lech Kaczyński ogłosił kilkudniową żałobę narodową. W Rudzie Śląskiej obowiązywała przez 7 dni.
• Kopalnia Wujek Ruch Śląsk (2009 r.) -18 września w Rudzkiej części Kopalni Węgla Kamiennego Wujek Ruch Śląsk doszło do zapłonu metanu, w którym zginęło 20 górników. Prezydent RP Lech Kaczyński ogłosił dwudniową żałobę narodową. W Rudzie Śląskiej ogłoszono 7-dniową żałobę. Odwołano m.in. Pierwszy Ogólnopolski Festiwal Wspomnień.

Transport

Komunikacja miejska

Mieszkańcy Rudy Śląskiej korzystają z 27 linii autobusowych i 6 tramwajowych (w tym jedna tymczasowa). Komunikację miejską w Rudzie Śląskiej organizuje KZK GOP oraz MZK Tychy (1 linia autobusowa). Na zlecenie KZK GOP wszystkie linie tramwajowe obsługiwane są przez spółkę Tramwaje Śląskie, a liniami autobusowymi zajmują się m.in. PKM Gliwice, Rudpol-opa Ruda Śląska, Henzago Ruda Śląska, Transgór Mysłowice, Nowak Transport, Łukasz Nowak i PKM Katowice.

Komunikacja drogowa

Dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze drogowej z Rudy Śląskiej łatwo dostać się do wszystkich miast GOP-u oraz dzięki drodze wojewódzkiej nr 925 do ROW-u. Dzięki autostradzie A4 przebiegającej przez południowe dzielnice miasta możemy się dostać do południowych województw Polski oraz do Niemiec, a w przyszłości na Ukrainę.

Drogi wojewódzkie:

• droga wojewódzka nr 902: Katowice - Świętochłowice - Ruda Śląska tzw. Drogowa Trasa Średnicowa
• droga wojewódzka nr 925: Rybnik – Ruda Śląska – Bytom

Autostrada:

• autostrada A4, fragment trasy europejskiej E40: Zgorzelec – Wrocław – Opole – GOP – Tarnów – Rzeszów – Korczowa

Komunikacja Kolejowa

W Rudzie Śląskiej obecnie znajdują się dwa dworce osobowe: Ruda Chebzie oraz Ruda Śląska

Linie kolejowe łączą Rudę Śląską z wieloma miastami :

• Częstochowa – Myszków - Łazy - Dąbrowa Górnicza – Katowice – Ruda Śląska - Gliwice
• Katowice – Chorzów - Świętochłowice - Ruda Śląska - Zabrze - Gliwice

Do niedawna w Rudzie Śląskiej działała jedyna w Polsce wewnątrzmiejska linia kolejowa na trasie Kochłowice - Chebzie

Komunikacja lotnicza

Około 30km od Rudy Śląskiej znajduje się międzynarodowy port lotniczy "Katowice" w Pyrzowicach. Port lotniczy posiada dwa terminale.

Ponadto w odległości ok. 70km od Rudy Śląskiej znajduje się także międzynarodowy port lotniczy Ostrava-Mošnov oraz w odległości 80km międzynarodowe lotnisko w Krakowie-Balicach.

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Katolicyzm
  • Kościół Rzymskokatolicki
• Protestantyzm
  • Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP - parafia w Wirku
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego - zbór w Rudzie Śląskiej
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego Ruch Reformacyjny - zbór w Katowicach z kaplicą w Rudzie Śląskiej
  • Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
  • Kościół Boży w Rudzie Śląskiej
• Inne
  • Świadkowie Jehowy

Przed II wojną światową na terenie obecnej Rudy Śląskiej w dzielnicy Wirek znajdowała się także synagoga.

Edukacja

W Rudzie Śląskiej funkcjonuje 28 szkół podstawowych, 15 gimnazjów oraz 11 szkół średnich, w tym 4 liceów ogólnokształcących i 7 zespołów szkół zawodowych. Od 1970 roku działa również Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, a od 2010 Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia. W mieście mają siedzibę 4 szkoły policealne i pomaturalne oraz szkoły wyższe: Wyższa Szkoła Nauk Stosowanych w Rudzie Śląskiej (dawna Wyższa Szkoła Handlowa im. Królowej Jadwigi) i filia Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Rudzie Śląskiej - Goduli, a także od października 2006 Ośrodek Zamiejscowy Akademii Górniczo-Hutniczej w Kochłowicach. Nadzór nad rudzkimi placówkami oświatowymi prowadzi Miejski Zakład Obsługi Placówek Oświatowych.

Sport

• Grunwald Ruda Śląska
  • Grunwald Ruda Śląska (piłka nożna)
• KS Zgoda Ruda Śląska - zespół szczypiornistek
• Rugby Club IGLOO Ruda Śląska
• MKS Astra Halemba
• Slavia Ruda Śląska
  • Slavia Ruda Śląska (piłka nożna)
  • Slavia Ruda Śląska (zapasy)
• Pogoń Ruda Śląska - klub koszykarski grający obecnie w II lidze. Powstały w 1920 roku.
• Wawel Wirek - męski klub piłkarski, w sezonie 2001/02 grał w IV lidze
• Urania Ruda Śląska
• UKP Ruda Śląska - pływanie
• Śląsk Ruda Śląska
• SRS Orlik Ruda Śląska
• Milon Ruda Śląska
• TKKF Jastrząb Ruda Śląska
• Kyokushin Karate Ruda Śląska
• MAKS Ruda Śląska
• Katolicki Parafialny Klub Sportowy Halemba (siatkówka, gimnastyka artystyczna)
• Towarzystwo Piłkarskie Jastrząb Bielszowice
• Wolej Bielszowice
• RKC Curlik Ruda Śląska - curling
• TL (Towarzystwo Lekkoatletyczne) "Pogoń" Ruda Śląska w Halembie
• Śląski Klub Techniki Modelarskiej w Halembie
• Stowarzyszenie Rekreacyjno-Sportowe "Gwiazda"
• UKS "Floret" Ruda Śląska
• Klub Jeździecki "Stajnia Omega"

Ludzie związani z Rudą Śląską

• Franciszek Ballestrem prawowity właściciel miasta
• Marcin Baszczyński piłkarz Atromitosu Ateny
• Michael Bemben piłkarz Górnika Zabrze
• Henryk Bista aktor teatralny i filmowy
• Vincent Burek malarz i grafik
• Maksymilian Chrobok działacz społeczny
• Thomas Cichon piłkarz
• Henryk Czich współzałożyciel zespołu Universe
• Adam Danch piłkarz Górnika Zabrze
• Marek Garmulewicz zapaśnik
• Dariusz Gnatowski aktor
• Karol Godula ojciec sukcesu gospodarczego Rudy Śląskiej w XIX/XX wieku
• Damian Gorawski piłkarz Górnika Zabrze
• Marek Jaskółka, triathlonista
• Otylia Jędrzejczak olimpijska złota medalistka w pływaniu
• Krzysztof Hanke kabareciarz
• Andrzej Klasik profesor zwyczajny AE, rektor GWSP
• Piotr Latoska rzeźbiarz, uczeń Xawerego Dunikowskiego
• Marian Makula kabareciarz
• Robert Nawrocki polski żużlowiec
• Marek Plawgo polski lekkoatleta
• Andrzej Pluta koszykarz
• Ernest Pol piłkarz Górnika Zabrze i reprezentacji Polski, jeden z najlepszych polskich piłkarzy
• Grzegorz Poloczek kabareciarz
• Zuzanna Radecka biegaczka
• Wojciech Świtała pianista
• Janusz Wykpisz wokalista, tekściarz
• Jan Wypler sinolog
• Grzegorz Tobiszowski poseł
• Andrzej Urny artysta
• Erwin Wilczek piłkarz Górnika Zabrze, uczestnik finału PZP 1970
• Artur Sobiech piłkarz Polonii Warszawa
• Andrzej Gąszczyk (Papa-Gonzo) wokalista Gangu Olsena
• Ewa Blacha Kawaler Orderu Uśmiechu
• Zbigniew Szczerbiński perkusista zespołu Dżem

Honorowi obywatele miasta

• Bronisław Barchański przewodniczący Komisji ds. Szkoleń Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach
• Jerzy Buzek były premier RP i obecny przewodniczący Parlamentu Europejskiego
• Henryk Gruth polski hokeista
• Wojciech Grzywocz misjonarz
• Otylia Jędrzejczak pływaczka
• Edward Stanisław Kempa (tytuł nadany pośmiertnie) ekspert i doradca WHO i organizacji ONZ
• Ulrich Nehe burmistrz Papenburga
• Katarzyna Mateja walczyła o wolność ojczyzny, przebywała w obozie koncentracyjnym Ravensbruck
• Andrzej Sieroński wójt Giżycka
• Wiktor Skworc arcybiskup metropolita katowicki

Zobacz też

• Gmina Ruda
• Synagoga w Rudzie Śląskiej
• Ludność Rudy Śląskiej
• Kościół Boży w Rudzie Śląskiej
• ulica Kościelna w Rudzie Śląskiej
• Zamek w Rudzie Śląskiej