Miasteczko Śląskie

Miasteczko Śląskie (niem. Georgenberg) – miasto i gmina w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, na północnym krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 7355 mieszkańców.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 67,83 km².

Gmina łączy 1 dzielnicę i 2 sołectwa:

• Żyglin-Żyglinek
• Brynica
• Bibiela

Sąsiednie gminy: Kalety, Tarnowskie Góry, Świerklaniec, Tworóg (na odcinku ok. 100 m)

Historia

Początki osady sięgają początku XVI w. i odkryciu w okolicy złóż rud i kruszców. Powstałą osadę zwano Żyglińskimi Górami. W 1561 r. ówczesny właściciel ziemi bytomskiej - Jerzy Fryderyk von Ansbach nadał nowej osadzie prawa miejskie, pieczęć oraz herb z wizerunkiem św. Jerzego zabijającego smoka. Osada odtąd nazywała się Georgenberg. Jej rozwój związany był z wydobywaniem rud srebra i ołowiu.

W 1945 roku utraciło prawa miejskie, aż do 1963 roku. Już po dwunastu latach, w wyniku reformy administracyjnej z 1 czerwca 1975 roku, stało się dzielnicą Tarnowskich Gór. Po wielu staraniach odzyskało prawa miejskie 30 grudnia 1994 roku. W 1968 roku rozpoczęła pracę huta cynku i ołowiu w Miasteczku Śląskim.

W latach 1945-54 siedziba wiejskiej gminy Miasteczko Śląskie.

Turystyka

Przez miasto przebiega trasa rowerowa. Przy rynku umiejscowione są m.in. zabytkowy kościół Wniebowzięcia NMP i św. Jerzego w Miasteczku Śląskim oraz ratusz. Na terenie miasta znajduje się również Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji (MOSiR).

Zabytki

• Drewniany kościół z dzwonnicą z 1666 roku, usytuowany przy ul. Dworcowej 2 położony na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego
• Układ urbanistyczny starej zabudowy Miasteczka
• Kaplica św. Marka w Żyglinie (XVIII wiek)
• Spichlerz dworski z 1795 roku (odnowiony w 1965)
• Stary cmentarz żydowski (XIX wiek)

Kolej wąskotorowa

Od 1990 wprowadzono przewozy pasażerskie - turystyczne na odcinku Bytom - Miasteczko Śląskie, a na pozostałych odcinkach przewozy osobowe specjalne. Górnośląskie Koleje Wąskotorowe umożliwiają skorzystanie z przejazdów koleją o prześwicie 785 mm, która w 2003 roku skończyła 150 lat swego istnienia.

Jezioro Nakło-Chechło

Zbiornik wodny położony na terytorium gminy Świerklaniec koło Miasteczka Śląskiego, w powiecie tarnogórskim, w województwie śląskim. Jezioro pełni funkcje rekreacyjne. Wokół zalewu znajdują się liczne ośrodki wypoczynkowe i kempingi, wypożyczalnie kajaków, łodzi, rowerów wodnych, trasy spacerowe. Jezioro charakteryzuje się ładnymi, piaszczystymi plażami.

Transport

Tranzyt

Przez teren Gminy przebiegają dwie drogi wojewódzkie:

• nr 912 Świerklaniec - Miasteczko Śląskie, łącznik Żyglina z 78
• nr 908 Tarnowskie Góry - Częstochowa

Kolej

Z Miasteczka Śląskiego można dostać się do Katowic, Lublińca i Wielunia, ponieważ leży na trasie kolejowej Lubliniec - Katowice. Miasteczko posiada stację PKP na której zatrzymują się pociągi osobowe. W granicach miasta zaczyna się jeden z największych węzłów kolejowych w Europie - stacja rozrządowa "Miasteczko Śląskie" ciągnąca się od stacji kolejowej w Miasteczku Śl. do stacji w Tarnowskich Górach.

Port Lotniczy

W odległości około 15 km od Miasteczka Śląskiego usytuowany jest Port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Obsługuje loty pasażerskie i towarowe do wszystkich portów lotniczych Polski i stolic Europejskich.

Kultura

Instytucje

• Miejski Ośrodek Kultury
• Stowarzyszenie Kulturalne Grupa Poetycka "Nieregularni"
• Biblioteka Miejska
• Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Miasteczku Śląskim
• Stowarzyszenie "Góra Jerzego" w Miasteczku Śląskim

Muzyka

• zespół heavymetalowy "CODA"
• Chór mieszany "Sienkiewicz"
• Chór męski "Piast"
• Miejska orkiestra dęta
• Zespół Folklorystyczny "Brynica"
• Zespół wokalny "Groszki"

Edukacja

• Szkoła Podstawowa
• Gimnazjum

Samorząd

Burmistrz Miasta

• do 2006 - Stanisław Wieczorek
• 2006 - 2010 - Bronisław Drozdz
• od 2010 Krzysztof Nowak

Gospodarka

Przemysł

Największym zakładem przemysłowym jest Huta Cynku w Miasteczku Śląskim nowoczesny zakład metalurgiczny, którego budowę podjęto w oparciu o licencję angielskiej firmy Imperial Smelting Processes z Bristolu. Proces przerobu prowadzony jest metodą pieca szybowego umożliwiającą uzyskanie cynku i ołowiu w jednym ciągu technologicznym. W skład ciągu technologicznego wchodzą: Wydział Spiekalni i Kwasu Siarkowego, Wydział Pieca Szybowego i Wydział Rafinerii Ołowiu. Huta Cynku "Miasteczko Śląskie" była w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. jednym z poważniejszych źródeł emisji zanieczyszczeń do atmosfery w północnej części województwa katowickiego.

Podjęty na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. program proekologiczny zakładał likwidację najbardziej wyeksploatowanych wydziałów, budowę nowych urządzeń odpylających i modernizację starych. Doprowadziło to do obniżenia emisji metali ciężkich przy jednoczesnym wzroście produkcji. Obecnie poziom emisji kadmu i ołowiu nie przekracza dopuszczalnych norm, a nowo wybudowany Wydział Rafinacji Cynku produkuje cynk najwyższej jakości. Obecne działania proekologiczne dotyczą ochrony powierzchni ziemi i gospodarki odpadami.

Przemiany gospodarcze

Od XVI wieku Miasteczko Śląskie było terenem rozwijającego się górnictwa kruszcowego oraz rud żelaza. W 1562 roku miasto otrzymało przywileje wolnego miasta górniczego, a górnikom tu zatrudnionym przyznano "ordunek górniczy". Przez wieki różne były losy gospodarcze miasta, zależne przede wszystkim od górnictwa rud. Ostatecznie eksploatację zakończono 17 czerwca 1917 roku. Tego dnia zalano kopalnię w Pasiekach.

W 1963 roku rozpoczęto budowę huty cynku. Wybudowano osiedle dla 2500 mieszkańców, nową szkołę, przedszkole, nowoczesny ośrodek zdrowia oraz sieć obiektów usługowych. Do końca lat siedemdziesiątych XX w. hutę rozbudowywano, ale jej szkodliwe oddziaływanie na środowisko spowodowało nałożenie strefy ochronnej na dużym obszarze Miasteczka Śląskiego, Żyglina i Żyglinka, powodując zastój w rozwoju gospodarczym. Dopiero przemiany społeczno - gospodarcze na początku lat 90. XX w. spowodowały warunki do rozwoju przedsiębiorczości na terenie gminy.

Huta Cynku zlikwidowała najbardziej uciążliwe wydziały i zintensyfikowała produkcję, wprowadzając nowoczesne procesy technologiczne, eliminując w ten sposób prawie całkowicie swoje szkodliwe oddziaływanie. Na terenie zlikwidowanego zaplecza huty powstało kilka firm. Na terenie gminy powstało także kilkaset firm usługowych i handlowych, a ich ilość stale wzrasta.

Ekologia

Rzeka

Zrównoważony rozwój i ochrona środowiska mają szczególne znaczenie na terenie naszej gminy. Większość jej obszaru leży nad zbiornikiem wód podziemnych zasilających znaczną część Śląska w wodę pitną. Natomiast część wschodnia stanowi zlewnię wód rzeki Brynicy, która zasila zbiornik wody pitnej Kozłowa Góra. To położenia nakłada na nas obowiązek szczególnej ochrony środowiska. Od 1995 roku, to jest od momentu usamodzielnienia się gminy, główny nacisk kładzie się na likwidację zagrożeń środowiskowych.

Jezioro

Zalew Nakło-Chechło powstał po dawnym wyrobisku piasku, które w 1973 przekształcone zostało na bezodpływowe jezioro. Jego pojemność to 1,5 mln m2, a powierzchnia 66 ha. Wyparowana woda uzupełniana jest poprzez opady oraz cztery podziemne źródła.

Inne

Gazyfikacja gminy obejmuje 90%, a we wszystkich obiektach komunalnych wymieniono kotłownie gazowe. Zlikwidowano kotłownie 5 MW na osiedlu mieszkaniowym, zakupując ciepło poprzez ciepłociąg z huty cynku, gdzie w dużej mierze jest wykorzystywane ciepło odpadowe w kotłowni zakładowej.

We współpracy z firmą Philips wymieniono całe oświetlenie uliczne na energooszczędne, co dało ponad 50% zmniejszenia zużycia energii elektrycznej poprawiając równocześnie stan oświetlenia ulic. Największym zadaniem, które rozpoczęto w 1999 roku, to kanalizacja gminy i pełne wykorzystanie niedociążonej oczyszczalni ścieków. W 1995 roku dostęp do kanalizacji miało 30% mieszkańców, głównie na osiedlu, obecnie prawie 60%, a w samym Miasteczku 90%. Należy też podkreślić ogromne osiągnięcia Huty Cynku "Miasteczko Śląskie" w tej dziedzinie. Przy ponad dwukrotnym wzroście produkcji ilość zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery spadła kilkanaście razy i nie przekracza dopuszczalnych norm od kilku lat.

Działania proekologiczne huty zostały uznane certyfikatami:

• Zakład Czystej Produkcji,
• ISO 9001 i 9002
• oraz nagrodą Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach,
• a także nagrodą Ministra Środowiska dla dyrektora Romana Utrackiego za działania na rzecz ochrony środowiska.

Wprowadzony przez hutę program naprawczy zaowocował skreśleniem jej z listy osiemdziesięciu największych trucicieli w Polsce. Huta jest jednym z dwóch zakładów, które po skreśleniu nie wróciły na listę.

Sport

Kluby i obiekty sportowe

• Hutniczy Klub Sportowy Piłki Nożnej "Odra Miasteczko Śląskie"
  • Rok założenia: 1922
  • Barwy:pomarańczowo-czarne

• Ludowy Klub Sportowy "LKS Żyglin"
  • Rok założenia: 1983
  • Barwy: niebiesko-białe