Radlin

Radlin – miasto i gmina w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim. Stanowiące obecne centrum miasta Biertułtowy były wzmiankowane już w 1305 jako Bertholdi villa, zaś sam Radlin Dolny i Górny – w końcu XIV wieku. W latach 1945-54 siedziba gminy Radlin. Radlin otrzymał prawa miejskie w 1954. W 1975 Radlin włączono do Wodzisławia Śląskiego. 1 stycznia 1997 ponownie się uniezależnił, jednak dawne dzielnice Radlin Dolny i Górny, tworzące razem tzw. Radlin II, pozostały w granicach administracyjnych Wodzisławia.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 17 767 mieszkańców.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 12,53 km². Miasto stanowi 4,37% powierzchni powiatu.

Według danych z roku 2002 Radlin miał obszar 12,53 km², w tym: użytki rolne: 63%, użytki leśne: 2%.

Sąsiednie gminy: Marklowice, Pszów, Rybnik, Rydułtowy, Wodzisław Śląski.

Dzielnice

Radlin jest gminą miejską, nie podzieloną na dzielnice. Obszary pretendujące do dzielnic są dzielnicami nazwanymi umownie.

• Biertułtowy - centrum miasta, graniczy z Rybnikiem
• Głożyny – graniczą z Pszowem i Rydułtowami
• Reden – graniczy z Rybnikiem
• Obszary – graniczą z Wodzisławiem Śląskim oraz Rybnikiem
• Marcel – dzielnica przemysłowa, od nazwy kopalni

Historia

Radlin jest miejscowością starą, ale niewiele zachowało się o nim wzmianek w kronikach bądź też w aktach urzędowych. Nazwę swą prawdopodobnie wywodzi od słowa „radło” w znaczeniu pługa, lub jego części, co wskazuje na rolniczy charakter miejscowości. Z okresu najazdów Tatarów w 1241 r. Zachowało się podanie, według którego chłopi Radlińscy uwolnili oblężonego przez Tatarów w zamku wodzisławskim księcia, za co ten przyjął swych wybawców do stanu szlacheckiego. Stanowiące obecne centrum miasta Biertułtowy były wzmiankowane już w 1305 jako Bertholdi villa, zaś pierwsza wzmianka o Radlinie pochodzi z roku 1365 i zamieszczona jest w starym akcie sprzedaży nieznanego bliżej Konrada von Radlin. Był on właścicielem całego lub części Radlina, a po nim miejscowość przeszła w ręce Plankuara, później Sednitzkiego. Od roku 1602 właścicielem był Jerzy Charwat Plawetzki z Plawecz, zaś Radlin Górny bez Szonowic należał do właściciela Wodzisławia, wchodząc w skład Wodzisławskiego Państwa Stanowego. Do Radlina należały również Obszary wraz z tzw. Pogwizdowem. Pierwsza wzmianka o nich pochodzi z roku 1696. Występują pod nazwą Romanshof, od imienia obszarnika pruskiego Romana, który był właścicielem dość rozległych terenów.

Radlin rozwijał się dość wolno. W 1783 r. Mieszkało w nim 51 rolników, 13 ogrodników i liczył tylko 279 mieszkańców. Radlin Dolny długo należał do dóbr rycerskich, a w 1804 r. Przeszedł w ręce właścicieli Wodzisławia, gdyż hrabia wodzisławski zakupił cały Radlin Dolny i część Górnego tzw. Szonowiec.

Dłuższą notkę o tej miejscowości spotykamy w dokumentach pochodzących z końca XIX wieku, dokładniej mówiąc w zapiskach historyka ziemi raciborsko – wodzisławskiej Franiczka Henke, który podaje, że Radlin jest jedną z największych wsi powiatu rybnickiego i składa się z Radlina Górnego i Dolnego oraz z Obszar. Henke podaje, że w Radlinie Górnym było 51 gospodarstw rolnych, zaś w wyniku parcelacji liczba ich wzrosła do 70, ale ich powierzchnia użytkowa poważnie się zmniejszyła. Poza tym było tu 89 chałupników, 2 wodne młyny, 183 domy zamieszkane przez 2190 mieszkańców, w tym 11 ewangelików i 2 żydów. Resztę stanowili katolicy. Same obszary liczyły 107 mieszkańców, w tym 8 ewangelików.

Godny uwagi jest również fakt, że każda dzielnica miała swą własną pieczęć z herbem. I tak Radlin Górny pieczętował się sercem, z którego wychodziły 2 kwiaty, Radlin Dolny mężczyzną toczącym przed sobą koło od wozu, zaś Obszary skrzyżowanymi grabiami, kosą i cepem.

Główne centrum życia mieściło się w Radlinie Dolnym (obecnie tzw. Radlin II), tu znajdowała się szkoła podstawowa i kościół – filia parafii Wodzisław, gdzie proboszczem był ks. Reszka. Do roku 1870 nie było na tych terenach obowiązku uczęszczania do szkoły. Zainteresowani mieszkańcy, np. z Obszar, wysyłali swe dzieci do szkoły mieszczącej się w Radlinie Dolnym.

Wraz z rozwojem przemysłu (m.in. KWK Marcel i Koksownia Radlin) intensywnie rozbudowane zostały Obszary oraz Biertułtowy będące dzielnicami Radlina. W wyniku wzrostu liczby mieszkańców Radlina – gmina otrzymała prawa miejskie 13 listopada 1954.

W 1975 Radlin (wraz z Marklowicami, Pszowem, Rydułtowami i Wilchwami) włączono do Wodzisławia Śląskiego. 1 stycznia 1997 ponownie się uniezależnił, jednak dawne dzielnice Radlin Dolny i Górny, tworzące razem tzw. Radlin II, pozostały w granicach administracyjnych Wodzisławia. W latach 1997-1998, już jako ponownie niezależne miasto, Radlin administracyjnie należał do województwa katowickiego.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007:

Co daje miastu 2297 lokatę pod względem powierzchni i 385 lokatę pod względem liczby ludności w skali kraju.

Według danych z roku 2002 średni miesięczny dochód na mieszkańca wynosił 1251,81 zł.

Przemysł

• Kopalnia Węgla Kamiennego Marcel (dawniej Emma)
• Koksownia Radlin
• Elektrociepłownia Marcel

Komunikacja

• DK78 (Chałupki – Wodzisław Śląski – Radlin – Rybnik – Gliwice – Tarnowskie Góry – Jędrzejów)
• linia kolejowa Bogumin-Wodzisław Śląski-Katowice
• Międzygminny Związek Komunikacyjny Jastrzębie-Zdrój; autobusy nr: 201, 202, 205, 206, 209, 211, 216, 217, 218.
• Zarząd Transportu Zbiorowego w Rybniku; autobusy nr: 1, 2, 3, 6, 8.
• W pobliżu Radlina (węzeł Świerklany) znajduje się autostrada A1.

Handel

Placówki handlowe sieci sklepów

• Intermarché
• Biedronka
• Tesco
• Netto
• Rossmann

Zabytki

• Szyb kopalniany Antek i inne zabudowania kopalni Marcel – architekt Hans Poelzig, ok. 1907
• Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP z 1926 w stylu neobarokowym

Edukacja

• Przedszkole Publiczne nr 1 im. Gromadki Misia Uszatka
  • Świetlica Środowiskowa
• Przedszkole Publiczne nr 2
• Przedszkole Publiczne nr 3
• Szkoła Podstawowa nr 3
• Szkoła Podstawowa nr 4
• Gimnazjum nr 1
• Zespół Szkół Sportowych
  • Sportowa Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 im. Komisji Edukacji Narodowej
  • Sportowe Gimnazjum nr 2
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Sejmu Śląskiego
• Ognisko Pracy Pozaszkolnej „Radlińskie Betlejki”

Kultura

Organem prasowym radlińskiego samorządu jest miesięcznik Biuletyn Radlin.

Sport

Kluby i Stowarzyszenia Sportowe

• SK Górnik Radlin – siatkówka
• KS Górnik Radlin – piłka nożna, szermierka, pływanie oraz gimnastyka
• Stowarzyszenie Dalekowschodnich Sztuk Walki "Tao"
• Radlińskie Towarzystwo Przyjaciół Szermierki
• Komisja Turystyki Kolarskiej "SOKÓŁ"
• Klub Gimnastyczny "Radlin"

Osiągnięcia Sportowe

• siatkówka: SK Górnik Radlin, grał w sezonach 1996/2000 w I Lidze Serii "A" oraz w sezonie 2004/2005 w Polskiej Lidze Siatkówki.
• piłka nożna: Górnik Radlin, występy w I lidze w latach 1948 (jako Rymer Radlin), 1950-55, 1957, 1959; 2. miejsce w l lidze w sezonie 1951.
• gimnastyka sportowa: Klub Gimnastyczny "Radlin", którego wychowanek Leszek Blanik został złotym medalistom olimpijskim (Pekin 2008).

Obiekty Sportowe

Stadion Górnika Radlin –

• Pojemność – 133 miejsca siedzące
• Oświetlenie – brak
• Wymiary boiska 105 m x 67 m

MOSiR Radlin –

• Duża sala (na sali swoje mecze ligowe rozgrywa SK Górnik Radlin)
• Mała sala (na parkiecie są wymalowane pola do szermierki)
• Duży basen
  • Wymiary 25 m x 12.5 m
  • Głębokość od 1,85 m do 1,3
  • 6 torów pływackich
  • Zjeżdżalnia wodna długości 80 m
• Mały basen

"Sokolnia Radlin"

Znane osoby związane z Radlinem

• Józef Kolorz (pseud. Marcel, Kostecki) – działacz związkowy i komunistyczny, uczestnik powstań śląskich, pracował w kopalni "Emma". Zginął podczas hiszpańskiej wojny domowej, walcząc po stronie republiki. Przez lata miał w Radlinie – Biertułtowach swój pomnik.
• Bolesław Kominek – kardynał, biskup wrocławski, urodził się w Radlinie II (wówczas części Radlina). Autor słynnego listu biskupów polskich do biskupów niemieckich.
• Jan Szulik (1898-1942) - poseł Sejmu Śląskiego i Sejmu II Rzeczypospolitej, powstaniec śląski, zginął w Auschwitz.
• Karol Musioł - (1905-1983) - inicjator Krajowego Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu, w latach 1949-1950 burmistrz Wodzisławia Śląskiego, wieloletni burmistrz Opola
• Leszek Blanik – złoty medalista w skoku przez stół gimnastyczny (dyscyplina gimnastyki sportowej) na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie 2008 roku, brązowy medalista olimpijski w gimnastyce sportowej, złoty medalista mistrzostw świata 2007 w skoku, oraz zdobywca pierwszego w historii polskiej gimnastyki złotego medalu olimpijskiego na igrzyskach w Pekinie w 2008 r.
• prof. inż. Hubert Gruszczyk geolog, naukowiec AGH
• Martyna Kliszewska – pochodząca z Radlina aktorka Teatru Nowego w Łodzi, znana m.in. z seriali Magda M., Plebania, Klan
• Kamil Durczok- pochodzący z Radlina prezenter TV
• Ireneusz Serwotka - działacz piłkarski i samorządowiec. Członek zarządu PZPN. Były prezes Odry Wodzisław Śląski, prezydent Wodzisławia Śląskiego w latach 1998–2002.

Miasta partnerskie

• Genthin
• Mohelnice