Ocena internautów miejscowości Lipowa
Średnia ocena: 3.7
liczba ocen: 24
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 49.674721
Współrzedne geograficzne E: 19.093330
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 33
Liczba ludności: 4357
SIMC: 0058821
Tablice rejestracyjne: SZY
Dzielnica: Banasie
Dzielnica: Brzeziny
Dzielnica: Bugaj
Dzielnica: Gwizdałówka
Dzielnica: Jaski
Dzielnica: Jastrząbka
Dzielnica: Koniory
Dzielnica: Poddzielec
Dzielnica: Podkościół
Dzielnica: Podlas
Dzielnica: Pustki
Dzielnica: Solisko
Dzielnica: Szparówka
Lipowa – wieś gminna w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, siedziba gminy Lipowa. Miejscowość położona jest nieopodal miasta Żywca. Powierzchnia sołectwa wynosi 4052 ha, a liczba ludności 4333, co daje gęstość zaludnienia równą 106,9 os./km².
Lipowa jest jedną ze starszych osad żywieckich. Jej początki związane były z rodem Radwanitów i sięgają końca XIII wieku. Pierwszy kościół w Lipowej wymieniono w roku 1350 w spisach pobieranego w Polsce świętopietrza z lat 1346–1358. Jan Długosz pisał o parafii w Liber beneficiorum w latach 1470-1480. Dziedzicem wsi Lipowej był wówczas Piotr Komorowski. Nazwę tej miejscowości wyjaśnia Andrzej Komoniecki w "Dziejopisie Żywieckim":
...wieś nazwana, iż tam w tym miejscu najpierwszy tameczny poddany chałupę sobie z drzewa samego lipowego zbudował i tę chałupę jego lipową nazwano, a potem od tej chałupy wieś Lipowa osadzona i przezwana. |
Mikołaj Jasek z Lipowej - w połowie XVII w. wojewoda wałaski (wajda) wszystkich wsi na Żywiecczyźnie założonych na prawie wołoskim - za swe zasługi w obronie Żywca przed Szwedami, został w 1657 r. przywilejem króla Jana Kazimierza uwolniony od pańszczyzny: "(...) od wszystkich ciężarów, robót, czynszu, dani, płatu od młyna".
W nocy z 3 na 4 września 1939 r. na terenie wsi oddział polski pod dowództwem kpt. Z. Wajdowicza stoczył potyczkę z Niemcami nacierającymi na Żywiec. Lipowa była jedną z pierwszych wsi regionu żywieckiego, w których w czasie okupacji hitlerowskiej zaczął się rodzić ruch oporu. Jeszcze we wrześniu 1939 r., z myślą o dalszej walce, mieszkańcy Lipowej pod kierunkiem miejscowego proboszcza ks. F. Sznajdrowicza przystąpili do gromadzenia porzuconej broni i amunicji. W końcu listopada Niemcy natrafili na skład broni w wieży kościelnej, co spowodowało aresztowanie 40 mieszkańców Lipowej, Łodygowic, Ostrego i Słotwiny, z proboszczem na czele. 18 stycznia 1940 r. 29 spośród nich stracono w Katowicach. Ich śmierć upamiętnia pomnik koło lipowskiego kościoła.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Folwark w Lipowej założył w 1608 r. nowy właściciel „państwa” żywieckiego, Mikołaj Komorowski, włączając w jego obszar pięć ról z wsi Pietrzykowice. W 1624 r. folwark przeszedł za długi wraz z całym państwem żywieckim w posiadanie królowej Konstancji, żony Zygmunta III Wazy. W okresie z górą 50 lat zarządzania folwarkiem przez Wazów uporządkowaniu uległa gospodarka folwarczna, znacząco poprawiła się kondycja majątku i przynoszone przezeń dochody.
W 1675 r., po złożeniu wykupnego w równowartości 600 tys. złotych, właścicielami dóbr żywieckich wraz z folwarkiem stała się rodzina Wielopolskich. W 1706 r. Franciszek Wielopolski wypędził część chłopów z Lipowej, osadzając ich gdzie indziej, a grunty ich włączył do powiększonego folwarku lipowskiego jako tzw. Nowy Dwór. W 1715 r. lipowski folwark obejmował 6 wsi, z których chłopi byli zobowiązani pracować na pańskich polach: Lipową, Pietrzykowice, Słotwinę, Ostre oraz Starą i Nową Leśną. Wielopolscy władali folwarkiem do 6 listopada 1838 r., kiedy to całe włości żywieckie zakupił Karol Ludwik Habsburg. Jego syn, Albrecht Fryderyk Habsburg, w 1847 r. utworzył Dyrekcję Dóbr Żywieckich, która objęła w zarząd również lipowski folwark. Po bezpotomnej śmierci Albrechta majątek przejął jego bratanek, arcyksiążę Karol Stefan Habsburg.
W 1919 r., po zakończeniu I wojny światowej, dobra żywieckie Habsburgów zostały objęte pod Przymusowy Zarząd Państwowy, a folwarkowi groziła parcelacja. Po pięciu latach, na mocy specjalnego porozumienia z Rządem RP, Karol Stefan Habsburg – obecnie jako obywatel Rzeczypospolitej – odzyskał swoje majątki. W tym samym roku aktem darowizny K.S. Habsburg ofiarował 10 500 ha ze swych włości na rzecz Polskiej Akademii Umiejętności – wśród nich był folwark lipowski o powierzchni 512,21 ha roli i 0,23 ha stawów.
W okresie międzywojennym folwark należał do przodujących gospodarstw rolnych w Polsce, uzyskują ze stosunkowo słabych gleb wysokie plony zbóż i roślin okopowych. Troskliwie nawożone użytki zielone pozwalały na wyżywienie ponad 100 krów, 24-40 par koni, ponad 100 owiec matek i uzyskanego od tych zwierząt przychówku. Szczególny nacisk kładziono na produkcję mleczną: konsekwentna hodowla pozwoliła na początku lat 30. XX w. uzyskiwać średnio 3829 l mleka od krowy. Głównymi odbiorcami tutejszego mleka były sanatoria w Bystrej i Wilkowicach. W drugiej połowie lat 30. na lipowskim folwarku założono jedne z pierwszych w Polsce poletek doświadczalnych, na których badano skuteczność zabiegów agrotechnicznych (m. in. nawożenia). Zaczęto uprawiać nieznane tu przedtem rośliny, jak koński ząb a następnie kukurydza, a także prowadzono pierwsze eksperymenty z produkcją kiszonek.
Majątek lipowski należał do Polskiej Akademii Umiejętności do 31 grudnia 1951 r. (z przerwą w okresie II wojny światowej). Po tej dacie przeszedł on we władanie Polskiej Akademii Nauk, która zorganizowała w nim Zootechniczny Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PAN. Jednostka ta funkcjonowała do 2000 r., kiedy to została rozwiązana, a jej majątek włączony do spółki „Instytut Zootechniki Zakład Doświadczalny w Grodźcu Śląskim”.
Do obiektów i zespołów zabytkowych o najwyższych wartościach na terenie wsi należą:
Kościół
Tryptyk św. Rodziny
Kaplica w Dolnej Lipowej
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 22:32:54