Łodygowice

Łodygowice – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, siedziba gminy Łodygowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 1781,9 ha, a liczba ludności 6925, co daje gęstość zaludnienia równą 388,6 os./km².

Położenie

Łodygowice to teren turystyczno-rekreacyjny administracyjnie należący do województwa śląskiego, położony jest w Kotlinie Żywieckiej na wysokości 350 m n.p.m. Od północnego wschodu otaczają ją masywy Beskidu Małego ze szczytami: Magurką (909 m n.p.m.) i Czuplem (933 m n.p.m.); od zachodu graniczy z gminami Buczkowice i Lipowa, za którą wznosi się pasmo Beskidu Śląskiego z najwyższym szczytem – Skrzyczne (1257 m n.p.m.); od południa z miastem Żywiec, za którym rozciągają się wzniesienia Beskidu Żywieckiego, zaś od południowego wschodu, na długości 4,5 km z Jeziorem Żywieckim. Obszar gminy to 3,617 ha. 25% tej powierzchni zajmują lasy porastające stoki górskie, a 40% – łąki i pola uprawne położone na licznych pagórkach.

Przecinają je rzeki: Żylica, Kalonka, Kalna i Żarnówka oraz liczne potoki.

Historia

Założycielem Łodygowic był sołtys Ludwik o nazwisku Lisko. Do końca XIII w. Łodygowice i Pietrzykowice były wsiami książęcymi, następnie przeszły w posiadanie zakonu cystersów. O dochody i podatki książęce ze wsi Łodygowice, Pietrzykowice i Wilkowice zrodził się zatarg między cystersami a księciem oświęcimskim Janem Scholastykiem, w wyniku czego doszło do najazdu księcia na te ziemie, który doprowadził do ich złupienia. W 1474 roku Opat Piotr III sprzedał Łodygowice razem z Pietrzykowicami i Wilkowicami Piotrowi Komorowskiemu.

Uprawa roli w Łodygowicach nie wymagała karczowania, ponieważ teren ich stanowił wspólnie z Rybarzowicami i Buczkowicami rozległą dolinę pokrytą kępami drzew.

W 1618 roku Mikołaj Komorowski sprzedał Łodygowice wraz z okolicznymi wioskami swemu dworzaninowi Krzysztofowi Rarowskiemu. Kolejnym dziedzicem Łodygowic był książę Jerzy Zbaraski, który w 1629 roku rozpoczął budowę murowanego dworu. Wszystkie dobra po śmierci Zbarskiego w 1631 roku przeszły we władanie Janusza Wiśniowskiego. Następnym właścicielem Łodygowic staje się Stanisław Warszycki, który otrzymuje je jako wiano żony Heleny - córki wojewody Konstantego Wiśniowskiego. Warszycki zakończył budowę dworu, a w 1673 roku otoczył go murem, fosami i wałami. Stanisław Warszycki zmarł w roku 1681 w Pilicy licząc ponad 80 lat życia i pochowany został w kaplicy św. Marii Panny na Jasnej Górze.

Druga połowa XVII wieku była dla państwa łodygowickiego bardzo trudna. Po długoletnich wojnach z Kozakami i Szwedami ziemie te zostały wyniszczone, co spowodowało migrację ludności na Śląsk, Węgry i Morawy. Po śmierci Warszyckiego w 1681 roku dobra łodygowickie przechodziły różne koleje losu. Najpierw dostały się w ręce jego syna – Jana Kazimierza Warszyckiego, potem szwagra – Michała Warszyckiego, a po jego śmierci w 1697 roku zarządza nimi wdowa po Janie Kazimierzu – Zofia Domicela. Od 1707 roku dochodzi do ciągłych sporów o te ziemie. Liczne zajazdy, sądy spowodowały upadek majątku, który w końcu dostał się rodzinie Borzęckich. W 1773 roku włości przeszły w posiadanie Ignacego Kalinowskiego – cześnika halickiego, starosty lelowskiego, pułkownika królewskiego i posła na sejm, który powiększył pola uprawne i poprawił stan majątku.

Na skutek rozbiorów Łodygowice znalazły się w granicach Galicji. Po Kalinowskim posiadłość objęła Honorata Marcelina Borzęcka, która w prawa dziedziczki ziemi łodygowickiej weszła na mocy spadku. Sprzedała Łodygowice w 1840 roku księciu Von Anhalt. W 1841 roku w wieku 60 lat książę zmarł, a ziemie państwa łodygowickiego odziedziczyła jego siostrzenica hrabina Charlotta Hochberg Furstenstein, która sprzedała majątek w 1849 roku. W ciągu najbliższych kilkunastu lat Łodygowice miały kilku właścicieli. Ostatecznie w 1866 roku nabyła je Klementyna Primovesi de Weber – żona Adolfa Klobusa, majora austriackiego. Z małżeństwa Klobusów narodziło się pięcioro dzieci, z których w tutejszych dobrach pozostali Paweł i Otto. Paweł otrzymał Mikuszowice, Otto osiadł w Łodygowicach, które pozostały w jego rękach aż do śmierci w roku 1943. W 1945 roku znaczną część gruntów ostatniego włodarza ziem łodygowickich rozparcelowano, resztę w 1956 roku przejął skarb państwa.

Kościół św. Szymona i św. Judy Tadeusza w Łodygowicach

Kościół św. Szymona i św. Judy Tadeusza w Łodygowicach zbudowany został prawdopodobnie przez opata cystersów Wilka. Na obecne miejsce został przeniesiony z okolicy dworu w Łodygowicach. Prawdopodobnie stał on tuż za okopami dworu od strony południowej i stanowił kościółek przyklasztorny cystersów. Przeniesienie świątyni na obecne miejsce nastąpiło na skutek starań proboszcza Stanisława Kaszkowica, miało to miejsce w latach 1631-1634. Kościół należy do największych w Beskidach kościołów drewnianych i zalicza go do kościołów grupy śląsko-małopolskich.

Zabytki

• Drewniany kościół pw. św. Szymona i św. Judy Tadeusza z XVII w.
• Murowany dwór, tzw. zamek z XVII wieku
• Przydrożne kapliczki, stare chaty

Szlaki piesze

• Znakowane szlaki turystyki pieszej:
  • szlak czerwony do Międzybrodzia Bialskiego
  • szlak niebieski do Czernichowa

Zobacz też

• Łodygowice Górne
• Łodygowice (stacja kolejowa)