Radziechowy

Radziechowy – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Radziechowy-Wieprz.

Przez wieś przepływa potok Wieśnik, który jest częściowo uregulowany.

Ważniejsze przysiółki Radziechów: Suchedla, Kopiec.

Pochodzenie nazwy

Pochodzenie nazwy Radziechowy nie jest jednoznaczne. W jednej wersji wskazuje się pochodzenie tej nazwy od tego, iż zmarłych "radzi tu byli chować" - być może ze względu na fakt, że parafia radziechowska była najstarsza po żywieckiej i rozciągała się aż po granicę w Zwardoniu. Druga, bardziej prawdopodobna wersja wskazuje na wywodzenie się nazwy od imienia Radziesza, Radziecha, Radzicha albo Radzieja. Najprawdopodobniej chodzi o Macieja Radwana ze śląskiego rodu Radwanitów. Nabyli oni tę ziemię i osadzili wieś na prawie polskim (ius polonicae).

Poprawna odmiana nazwy

Przyjeżdżający do Radziechów mają często kłopoty z poprawnym odmienianiem tej nazwy. Odwołując się do zasad poprawności języka polskiego, o tym jak poprawnie odmieniać nazwy własne decydyją użytkownicy języka najczęściej stosujący daną nazwę - czyli mieszkańcy. Radziechowianie mówią: Mieszkam w Radziechowach. Pochodzę z Radziechów. Radziechowom potrzebna jest pilnie kanalizacja. O Radziechowach należy mówić dobrze.

Historia

Jest to jedna z najstarszych wsi na Żywiecczyźnie, liczy sobie ok. 600 lat. W kronikach i dokumentach występuje jako arena wielu tragicznych zdarzeń. W roku 1656 podczas potopu szwedzkiego miejscowość została prawie całkowicie spalona, a ludność w dużej części wymordowana w odwecie za udział Górali w obronie Jasnej Góry.

W latach trzydziestych XX w. miejscowość miała charakter typowo turystyczny i letniskowy, goszczono tu wielu wczasowiczów, nazywanych wówczas letnikami.

W czasie II wojny światowej niemal cała ludność wsi została wysiedlona na Lubelszczyznę, wiele budynków zostało zniszczonych.

W roku 1954 odłączono od wsi przysiółek Twardorzeczka, który został osobną wsią i wszedł w obszar administrowany przez Gminę Lipowa.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

W 2004 roku Przybędza również przestała być radziechowskim przysiółkiem, pozostając jednak w granicach administracyjnych Gminy Radziechowy-Wieprz.

Turystyka i sport

Warte zobaczenia są: kościół parafialny (najstarsza jego część - prezbiterium pochodzi z końca XIV wieku), odnowiony na przełomie lat 70. i 80. XX wieku dzięki staraniom ks. Stanisława Gawlika i parafian radziechowskich oraz Kapliczka "u Dziadka". Na pobliskim wzgórzu Matyska stoi Krzyż Millenijny widoczny nawet z oddalonego o ponad 20 km Bielska-Białej. Przy drodze na Matyskę (ul. Zielona) we wrześniu 2009 roku ukończono prace nad budową wszystkich czternastu stacji drogi krzyżowej - Golgoty Beskidów.

Radziechowy to miejsce, w którym swe pierwsze kroki stawiają paralotniarze. Na zboczach wzgórz Matyska i Kopa Radziechowska (znana również jako Wapiennik) panują dobre warunki do zapoznawania się z tą dyscypliną sportu, ale również do odbywania rekreacyjnych, krótkodystansowych lotów. Oprócz szybowania w obłokach można również spróbować jazdy konnej oraz powędrować po górach. Stąd rozpoczyna się szlak na Halę Radziechowską, z której to można udać się dalej szlakiem na Baranią Górę lub Skrzyczne.

Ciekawe obiekty, ciekawe miejsca

• Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina
• Kaplica "U Dziadka", gdzie rokrocznie 26 lipca ma miejsce Msza Św. w dniu święta Św. Anny oraz odpust dzieci
• Krzyż Milenijny na Matysce wraz z drogą krzyżową zwaną Golgotą Beskidów na jej szczyt
• Wapiennik – zabytek przemysłowy (północno-wschodnie zbocze Kopy Radziechowskiej)
• Zespół Szkół im. ks. prał. Stanisława Gawlika w Radziechowach, wcześniej Szkoła Podstawowa w Radziechowach - wybudowana w latach sześćdziesiątych XX wieku w ramach akcji "tysiąc szkół na Tysiąclecie Polski", w latach siedemdziesiątych dobudowano do niej tzw. "nową szkołę" - w tej części znajduje się obecnie gimnazjum
• Stary Cmentarz - znajduje się tam pomnik ku czci mieszkańców wsi, którzy zostali zamordowani w Auschwitz
• Stare drewniane budynki mieszkalne - przeważnie przy ulicach Głównej i św. Marcina (już stosunkowo rzadkie)
• Drewniane stodoły i inne budynki gospodarcze po wcześniejszych gospodarstwach rolnych - coraz rzadziej używane zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem

Ludzie związani z miejscowością

Ludzie Kościoła

• Ksiądz prałat Stanisław Gawlik, ur. 16 października 1935 roku w Małej Wsi koło Wieliczki, zm. 4 sierpnia 2004 roku w Radziechowach, ksiądz i proboszcz parafii radziechowskiej w latach 1977-2004, odnowiciel kościoła pw. Św. Marcina w Radziechowach i budowniczy kaplic w Przybędzy i Ostrem.

Przez cały okres sprawowania funkcji proboszcza dał się poznać jako dobry organizator, który interesował się nie tylko duchową opieką nad wiernymi, ale dbał o rozwój wsi, biorąc udział w licznych przedsięwzięciach związanych z rozbudową infrastruktury Radziechów.

W 2000 roku podjął inicjatywę budowy Krzyża Millenijnego na górze Matyska oraz wiodącej na jej szczyt drogi krzyżowej, którą mieszkańcy okolic zwą Golgotą Beskidów.

Rok po śmierci księdza Stanisława Gawlika Zespół Szkół w Radziechowach wybrał go za swego patrona.

• Ksiądz biskup Tadeusz Pieronek, urodzony w Radziechowach.

Ludzie kultury

• Marcin Rozynek, polski wokalista rockowy, autor piosenek, producent muzyczny; mieszkał w Radziechowach i uczęszczał tu do szkoły podstawowej.
• Monika Brodka, piosenkarka; mieszkała w Radziechowach i uczęszczała tu do szkoły podstawowej, później przeprowadziła się do sąsiedniej Twardorzeczki.

Społecznicy

• Władysław Pieronek (ur. 17 lipca 1896, zm. 2 października 1974), wójt gminy Zabłocie (w latach 1934-1939), prezes Ogniska Związku Podhalan w Radziechowach (1929 - 1939), kronikarz radziechowski.

We wrześniu 2011 roku odsłonięto na budynku Gminnego Centrum Kultury tablicę upamiętniającą jego postać.

Ulice w Radziechowach

W roku 2000 wprowadzono w Radziechowach oficjalne nazwy ulic, pozostawiając starą numerację budynków. Oto niektóre ważniejsze dla lokalnej komunikacji ulice w Radziechowach.