Województwo świętokrzyskie

Województwo świętokrzyskie – jednostka podziału administracyjnego w południowej części centralnej Polski, jedno z 16 województw utworzonych w 1999 r. W przybliżeniu obejmuje większą część obszaru dawnego województwa kieleckiego, część tarnobrzeskiego (powiaty opatowski, sandomierski i staszowski) oraz skrawki radomskiego, piotrkowskiego i częstochowskiego.

Położenie

Położenie województwa wyznaczone jest przez jego krańcowe punkty:

• na zachodzie miejscowość Dąbie (19°43' E)
• na wschodzie miejscowość Zawichost (21°42' E)
• na północy okolice Kamiennej Woli (51°21' N)
• na południu okolice Sędziszowic (50°10' N)

Część granic województwa jest naturalna – na południowym wschodzie i wschodzie wyznacza je Wisła, na zachodzie Pilica. Prawie cały region (z wyjątkiem jednej z dzielnic Sandomierza) położony jest w lewostronnej części dorzecza Wisły.

Świętokrzyskie leży w obrębie Wyżyny Małopolskiej, na obszarze obejmującym:

• Wyżynę Kielecką
• Nieckę Nidziańską
• wschodnią część Wyżyny Przedborskiej

Graniczy z województwami:

• lubelskim
• łódzkim
• małopolskim
• mazowieckim
• podkarpackim
• śląskim

Demografia

Dane z 31 grudnia 2007 r.:

Struktura wyznaniowa

Podział administracyjny

Województwo składa się z 14 powiatów (w tym miasto na prawach powiatu Kielce) oraz 102 gmin. W tym, z 5 gmin miejskich (Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Starachowice, Skarżysko-Kamienna i Sandomierz), 26 gmin miejsko-wiejskich oraz 71 gmin wiejskich.

Na terenie województwa znajduje się 31 miast i 2542 wsi.

Powiaty

grodzkie:

• Kielce

ziemskie:

• buski
• jędrzejowski
• kazimierski
• kielecki
• konecki
• opatowski
• ostrowiecki
• pińczowski
• sandomierski
• skarżyski
• starachowicki
• staszowski
• włoszczowski

Miasta

W województwie świętokrzyskim jest 31 miast, w tym 1 miasto na prawach powiatu. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców (malejąco). Pogrubioną czcionką oznaczono miasta powiatowe.

Herb	Miasto	Powiat	Ludność	Pow. (km2)	Gęst. zal. (os./km2)
	Kielce	na prawach powiatu	203804	109,65	1859
	Ostrowiec Świętokrzyski	ostrowiecki	74350	46,43	1550
	Starachowice	starachowicki	51605	31,82	1622
	Skarżysko-Kamienna	skarżyski	47525	64,39	738
	Sandomierz	sandomierski	24375	28,69	850
	Końskie	konecki	19962	17,70	1128
	Busko-Zdrój	buski	16742	12,28	1363
	Jędrzejów	jędrzejowski	16139	11,37	1419
	Staszów	staszowski	15108	26,88	562
	Pińczów	pińczowski	11303	14,33	789
	Włoszczowa	włoszczowski	10657	30,30	352
	Suchedniów	skarżyski	8635	59,40	145
	Połaniec	staszowski	8227	17,41	473
	Opatów	opatowski	6658	9,36	711
	Sędziszów	jędrzejowski	6639	7,92	838
	Stąporków	konecki	5848	10,94	535
	Kazimierza Wielka	kazimierski	5575	5,33	1046
	Ożarów	opatowski	4661	7,79	598
	Chęciny	kielecki	4304	14,13	305
	Chmielnik	kielecki	3891	7,80	499
	Małogoszcz	jędrzejowski	3849	9,68	398
	Ćmielów	ostrowiecki	3176	13,34	238
	Kunów	ostrowiecki	3040	7,26	419
	Daleszyce	kielecki	2953	15,50	191
	Wąchock	starachowicki	2744	16,02	171
	Koprzywnica	sandomierski	2540	17,90	142
	Bodzentyn	kielecki	2223	8,65	257
	Osiek	staszowski	2001	17,43	115
	Zawichost	sandomierski	1813	20,29	89
	Skalbmierz	kazimierski	1310	7,13	184
	Działoszyce	pińczowski	991	1,92	516
			570257	669,04	852

Warunki naturalne

Charakterystycznym elementem województwa są Góry Świętokrzyskie stanowiące centrum Wyżyny Kieleckiej. Góry wpływają na klimat regionu, zaostrzając go. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 5,7 °C w Łysogórach do 8,2 °C w rejonie Sandomierza. Rozpiętość temperatur jest znaczna, w lecie sięga 32-33 °C, zimą spada nawet do –35 °C. Najcieplejsze regiony to Niecka Nidziańska i Kotlina Sandomierska.

Średnie roczne opady wynoszą 602,8 mm, przy czym silnie zależą od ukształtowania terenu. W Łysogórach sięgają 840 mm, podczas gdy na wschodnią część Niecki Nidziańskiej i Kotliny Sandomierskiej przypada 550 mm. Na terenie województwa przeważają wiatry zachodnie o prędkości 3 m/s. Rzadsze są wiatry wschodnie i południowo-wschodnie.

Przez świętokrzyskie przepływają rzeki: Wisła (górna i środkowa), Pilica, Nida, Nidzica, Lubrzanka, Kamienna, Czarna Włoszczowska, Czarna Konecka, Czarna Staszowska, Wschodnia i wiele mniejszych.

Ochrona przyrody

Formy ochrony przyrody w województwie świętokrzyskim.

• 1 park narodowy
  • Świętokrzyski Park Narodowy
• 9 parków krajobrazowych
  • Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy
  • Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy
  • Jeleniowski Park Krajobrazowy
  • Sieradowicki Park Krajobrazowy
  • Nadnidziański Park Krajobrazowy
  • Szaniecki Park Krajobrazowy
  • Kozubowski Park Krajobrazowy
  • Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy
  • Przedborski Park Krajobrazowy
• 11 obszarów chronionego krajobrazu
  • Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Konecko-Łopuszniański Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej
  • Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Chmielnicko-Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Solecko-Pacanowski Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Miechowsko-Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Koszycko-Opatowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Jeleniowsko-Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu
  • Przysusko-Szydłowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu
• 67 rezerwatów przyrody
• 701 pomników przyrody
• 8 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
• 83 użytki ekologiczne

Nauka i oświata

W Kielcach działają dwie państwowe uczelnie wyższe:

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
• Politechnika Świętokrzyska w Kielcach

Uczelnie niepubliczne:

• Wyższa Szkoła Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego
• Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica
• Wszechnica Świętokrzyska
• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej
• Wyższa Szkoła Handlowa im. Bolesława Markowskiego
• Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji
• Wyższa Szkoła Telekomunikacji i Informatyki
• Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych
• Wyższe Seminarium Duchowne
• Świętokrzyska Szkoła Wyższa

Ponadto na terenie województwa znajdują się:

• Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości, Ostrowiec Świętokrzyski (uczelnia niepaństwowa)
• Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza Studium Generale Sandomiriense, Sandomierz (uczelnia niepaństwowa)
• Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych, Pińczów (uczelnia niepaństwowa)
• Wyższa Szkoła Doskonalenia Zawodowego, filia w Busku-Zdroju, oddział w Krakowie, Busko-Zdrój (uczelnia niepaństwowa)

Gospodarka

Główne gałęzie przemysłu – hutniczy Celsa Huta Ostrowiec (Ostrowiec Świętokrzyski), metalowy (Skarżysko-Kamienna), maszynowy (Starachowice), materiałów budowlanych (Kielce), ceramiczny, odlewniczy ( Stąporków, Końskie), energetyczny (Połaniec).

W 2008 r. produkt krajowy brutto woj. świętokrzyskiego wynosił 34,1 mld zł, co stanowiło 2,7% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 80,0% średniej krajowej, co plasowało świętokrzyskie na 13. miejscu względem innych województw.

W końcu czerwca 2011 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 79,6 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 14,2% do aktywnych zawodowo.

Administracja i polityka

Samorząd

Organem uchwałodawczym jest Sejmik Województwa Świętokrzyskiego, składający się z 30 radnych, którzy są wybierani przez mieszkańców województwa w 5 okręgach wyborczych. Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Siedzibą sejmiku województwa są Kielce.

Administracja rządowa

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Świętokrzyski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody są Kielce.

Wojewodowie Świętokrzyscy:

• Włodzimierz Stępień
• Wojciech Lubawski
• Włodzimierz Wójcik
• Grzegorz Banaś
• Bożentyna Pałka-Koruba

Polityka

Mieszkańcy województwa wybierają łącznie 16 posłów na Sejm w okręgu wyborczym nr 33, który pokrywa się z granicami województwa. Mieszkańcy wybierają 3 senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych.

Do Parlamentu Europejskiego jest wybieranych 7 posłów z okręgu wyborczego nr 10, który obejmuje także województwo małopolskie.

Zobacz też

• Sandomierzacy
• drogi wojewódzkie w województwie świętokrzyskim
• polskie tablice rejestracyjne (wikisource)