Czarkowy

Czarkowy – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Nowy Korczyn.

Do 1954 roku istniała gmina Czarkowy. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Przez wieś przechodzi zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk.

Historia

Czarkowy jako osada otwarta powstały przed 1250 r. bowiem wymienione są przez źródła pisane przed wspomniana datą. Wieś była własnością kolejno rodów Czartoryskich, Radziwiłłów, Moskorzewskich herbu Pilawa i Pusłowskich herbu Szeliga. Wśród właścicieli wymieniany jest Hieronim Moskorzowski, jeden z czołowych działaczy ruchu antytrynitarskiego. i generał Karol Kniaziewicz

Miejscowość związana z działalnością Braci Polskich. W Pracy " Szlakiem Braci Polskich" Józef Szymański wspomina o grobach arian, cyt: "Wśród cienistych lip znoszą się mogiły dawnych arianów ". W Czarkowach oprócz wspomnianego Hieronima Moskorzowskiego vel Moskorzewski mieszkał teolog i ideolog religijny braci polskich Andrzej Wiszowaty. Znajdował się tutaj jeden z najważniejszych zborów ariańskich po zamknięciu Rakowa, po wygnaniu zaś arian z Rzeczypospolitej w 1632 roku, kilkakrotnie odbyto tutaj tajne synody ariańskie. W końcu grudnia 1655 r. wieś stała się łupem rabusiów. Zniszczono zbór i bibliotekę należącą do Stanisława Lubienieckiego.

W 1783 r. wieś należąca wówczas do powiatu wiślickiego w województwie sandomierskim była własnością starosty skotnickiego Joachima Morsztyna. W 1864 r. na mocy dekretu cara Aleksandra II o uwłaszczeniu włościan wieś stała się własnością jej mieszkańców.

W XIX w. wieś była siedzibą gminy. Znajdowała się tu szkoła gminna. W 1827 r. Czarkowy miały 71 domów i 632 mieszkańców. W miejscowości funkcjonowała kopalnia siarki. Wydobywany tu surowiec był na miejscu oczyszczany. W 1873 r. w zakładzie działał kocioł parowy oraz dwa aparaty destylacyjne. Pud oczyszczonej siarki sprzedawany był na miejscu w cenie 1 rubla i 20 kopiejek. W zakładzie zatrudnionych było 120 robotników. Średnia produkcja roczna siarki miała wartość 40 000 rubli.

We wrześniu 1914 roku wojska rosyjskie spaliły w Czarkowach pałac Pusłowskich wraz z olbrzymią kolekcją dzieł sztuki (m.in. domniemany rysunek głowy Chopina autorstwa Delacroix).

Zabytki

• Cmentarz wojenny; mogiły żołnierzy Legionów Polskich, żołnierzy Wojska Polskiego z 1939 r. oraz Armii Krajowej.
• Zespół dworski z parkiem, pozostałościami dworu oraz zabudowaniami gospodarczymi z przełomu XVIII i XIX w.

Osoby związane z Czarkowami

• Hieronim Moskorzowski - działacz reformacyjny braci polskich
• Andrzej Wiszowaty -filozof, teolog, ideolog religijny braci polskich

Zobacz też

• Czarkowy Grąd