Palonki

Palonki – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Busko-Zdrój.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Teren między miejscowościami Kotki i Palonki oraz wieś Palonki (las kotecki) 31 maja 1945 roku, stał się polem jednej z największych partyzanckich bitew po zakończeniu wojny. Liczący ok 120 żołnierzy oddział partyzantów NSZ (wraz z żołnierzami LWP którzy dołączyli do oddziału) przemieszczał się do miejsca koncentracji przed planowanym rozbiciem więzienia UB w Pińczowie. W dniu 28 maja 1945 r. dotarł do Palonek. Następnego dnia rano został zaatakowany przez grupę operacyjną z Buska Zdroju. Atak został odparty.

31 maja grupa operacyjna MBP złożona z oddziału szturmowego PUBP w Busku Zdroju, kompanii szturmowej WUBP w Kielcach wspierana przez oddział Armii Czerwonej, zaatakowała oddział NSZ dowodzony przez por. Stanisława Sikorskiego "Jaremę".

W bitwie zginęło ok 10 partyzantów NSZ oraz ok 10 członków grupy operacyjnej (straty oddziału Armii Czerwonej nie są znane). Po bitwie strzałem w tył głowy zabity został ranny dowódca oddziału NSZ por.Stanisław Sikorski Jarema. Po walce oddział NSZ pomaszerował w kierunku Pińczowa, gdzie znalazł schronienie w kompleksie lasów na południe od wsi Chruścice.

Przy drodze z Palonek do Kotek znajduje się pomnik, powstały w czasach PRL, związany z tym wydarzeniem , na którym umieszczono napis:

„W MAJU 1945 NA TERENIE PALONEK-BUD i KOTEK W WALCE o UTRWALENIE-WŁADZY LUDOWEJ POLEGLI-FUNKCJONARIUSZE MO i SB-SZER BANACH TADEUSZ LAT 20-SZER FIGURA ROMAN 19-SZER KACZMARSKI BOLESŁAW 24-SZER STRZELEC JAN 18-SZER WACHNICKI TADEUSZ 19-SZER WÓJCIK MICHAŁ 23-SZER WÓJCIK WŁADYSŁAW18-SZER PALUCH EUGENIUSZ 19- KPR ZAŁĘCKI FRANCISZEK 31-ORAZ TOW KAWECKI FRANCISZEK -SEKR POP PPR W KOTKACH-CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.- W XXV ROCZNICE POWSTANIA PRL.”

Bibliografia

• Janusz Kucharski – Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych.
• "Żołnierze Wyklęci – Antykomunistyczne Podziemie Zbrojne po 1944 roku”.
• Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956. IPN.
• "1944 ... Kielecczyzna w walce o lepsze jutro", Komitet Wojewódzki PZPR w Kielcach, "Książka i Wiedza" Warszawa 1969
• "Z archiwum IPN - Śladami Żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej", TVP Polonia, rok produkcji: 2010