Świniary (województwo świętokrzyskie)

Świniary – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Solec-Zdrój.

Historia wsi

Świniary jako osada otwarta powstały od przełomu VIII i IX do X w. W 1326 r. wieś jest już siedzibą parafii rzymskokatolickiej której plebanem jest ks.Mikołaj. W 1827 r. miejscowość administracyjnie należała do powiatu stopnickiego województwa krakowskiego, i liczyła 38 domów i 306 mieszkańców. Obecnie liczy 351 mieszkańców, 88 posesji, w tym 76 gospodarstw rolnych. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

Bibliografia

• Elżbieta Dąbrowska- Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym Ziemi Wiślickiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965
• Jan Wiśniewski - Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w stopnickiem. Marjówka 1929.
• Tabella Miast,Wsi,Osad, Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi. Tom II. Warszawa 1827.

Położenie

Świniary leżą w obrębie Niecki Nidziańskiej, w jej południowej części zwanej Niecką Solecką. Wchodzą również w skład Solecko-Pacanowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obok wsi, stanowiąc jednocześnie jej obwodnicę przebiega droga krajowa 79 Kraków – Sandomierz.

Zabytki

• Drewniany kościół pw. św. Stanisława Biskupa – z połowy XVII w. Drewnianą budowlę rozbudowano w kolejnym stuleciu przedłużając korpus nawowy od strony zachodniej. W 1874 r. powiększono świątynię od północy o murowaną kaplicę z przedsionkiem, a w 1902 r. wystawiono od południa przybudówkę mieszczącą zakrystię i przedsionek. Prostokątna w planie, drewniana część kościoła nakryta wspólnym dachem składa się z prostokątnej nawy i węższego, zamkniętego trójbocznie prezbiterium. Nad nawą barokowa (XVIII w.) wieżyczka sygnaturki. Od zachodu wejście poprzedza barokowa wieża, pierwotnie wolno stojąca, połączona w trakcie XVIII-wiecznej przebudowy z korpusem. Dolna jej część jest murowana, o ścianach wypełnionych podziałami ramowymi, podparta masywnymi szkarpami. Górne kondygnacje drewniane, przykryte dachem wielopołaciowym, przełamanym z małą kopułą i krzyżem w zwieńczeniu. Nakryte stropami wnętrze mieści wiele cennych elementów wyposażenia. W prezbiterium ołtarz późnobarokowy z rokokowymi ornamentami, z XVIII w. rzeźbami i barokowym krucyfiksem w scenie środkowej. Po bokach tęczy współczesne mu ołtarze – w lewym obrazy: św. Anny Samotrzeć (pocz. XVII w.), późnorenesansowy, a w scenie głównej Matka Boska z Dzieciątkiem okryta sukienką, na lustrzanym, zdobionym rombami tle (XVIII w.). W ołtarzu po prawej stronie XVIII-wieczne przedstawienie św. Stanisława w Piotrowinie. Od zachodu XVIII w. chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Ponadto: XVIII-wieczna ambona i kamienna chrzcielnica, cztery powstałe w tym czasie ławki (na jednej herb Prus III, na drugiej herb łabędź i panoplia), dwa feretrony, krucyfiks oraz Stacje Męki Pańskiej. Do zabytków sztuki rokoka należą: jedna ławka i prospekt organowy. Na uwagę zasługuje barokowa rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
• Kamienna figura – z 1694 r., wzniesiona na południowy wschód od świątyni na pamiątkę ustanowienia Różańca. Masywny dwustopniowy postument opatrzony inskrypcjami podtrzymuje czworoboczny słup zdobiony płycinami i rytymi napisami, z głowicą w formie wydatnego, profilowanego gzymsu. Powyżej grupa rzeźb – Matka Boska z Dzieciątkiem adorowana przez św. Dominika i Katarzynę. Figura uszkodzona w czasie walk w 1945 r., odnowiona, spięta klamrami, stanowi szczególną pamiątkę.

Zobacz też

• Świniary, Świniary Małe, Świniary Nowe, Świniary Stare, Świniary Wielkie