Opatowiec

Opatowiec – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kazimierskim, w gminie Opatowiec. W latach 1271-1869 miasto.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Opatowiec.

Położenie

Opatowiec położony jest na Ponidziu, na terenie Koszycko-Opatowieckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Znajduje się na lewym brzegu Wisły, naprzeciw ujścia Dunajca. Wieś położona jest ok. 10 km na południowy zachód od Nowego Korczyna, 18 km na wschód od Kazimierzy Wielkiej i ok. 65 km na południe od Kielc.

U ujścia Dunajca do Wisły pływa prom łączący Opatowiec z Ujściem Jezuickim Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 79 z Warszawy do Bytomia.

Historia

Pierwsze wzmianki o Opatowcu pochodzą z XI w. W 1085 r. Judyta, żona Władysława Hermana nadała wieś opactwu benedyktynów z Tyńca. W 1271 r. książę Bolesław Wstydliwy nadał osadzie prawa miejskie na prośbę opata Modliboga. Opatowiec położony był na szlaku ze Śląska na Ruś Kijowską i w pobliżu przeprawy przez Wisłę, co sprzyjało szybkiemu rozwojowi handlu.

W 1283 r. opat tyniecki Tomasz założył tu klasztor dominikanów. W 1341 r. król Kazimierz Wielki nadał miastu prawo do jarmarku. Opatowiec miał za panowania Kazimierza 1270 mieszkańców. W 1411 r. Władysław Jagiełło uwolnił mieszczan od podwód. W 1468 r. Kazimierz Jagiellończyk rozszerzył swobody miejskie, a w 1470 r. nadał Opatowcowi drugi jarmark. W 1474 r. odbył się tu zjazd szlachty małopolskiej dla ogłoszenia pospolitego ruszenia, na wypadek wojny z Maciejem węgierskim. W tym samym roku król przyjął w Opatowcu posłów weneckich oraz wysłanników perskiego szacha, w sprawie wojny z Turkami.

Z miasta tego pochodził Marek z Opatowca – poeta i wykładowca Akademii Krakowskiej.

W 1500 r. w Opatowcu, przy kościele parafialnym, biskup krakowski Fryderyk założył bractwo literackie, skupiające mężczyzn umiejących czytać. W mieście znajdowały się łaźnie oraz założony przez Jana Olbrachta szpital dla ubogich. W 1553 r. powstał wspólny cech skupiający rzemieślników różnych profesji, m.in. kowali, ślusarzy, garncarzy i bednarzy. W 1579 r. znajdowało się tu 55 warsztatów mistrzowskich. W mieście pracowały 4 młyny. W 1639 r. król Władysław IV nadał Opatowcowi prawo do kolejnych 4 jarmarków.

Miasto podupadło w XVII w. po najeździe szwedzkim. Zniszczony przez Szwedów Opatowiec w 1673 r. miał zaledwie 241 mieszkańców. W 1772 r., kiedy po I rozbiorze Polski opactwo w Tyńcu znalazło się w zaborze austriackim, Opatowiec przeszedł na własność rządu. W tym samym roku został jednak sprzedany rodzinie Walewskich. W 1792 r. Romuald Walewski wyjednał dla miasta prawo do całotygodniowego jarmarku, jednakże po rozbiorach targowisko w Opatowcu straciło swoje znacznie. W 1862 r. miasto miało zaledwie 67 domów i 459 mieszkańców (w tym 35 Żydów). W 1869 r. Opatowiec utracił prawa miejskie.

Osada uległa znacznym zniszczeniom w trakcie I wojny światowej i ponownie, dwukrotnie w czasie II wojny światowej. W 1939 r. Opatowiec został spalony. 8 września 1939 r. żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali tutaj 45 polskich jeńców. 28 lipca 1944 r. w Opatowcu doszło do walki pomiędzy oddziałami Armii Krajowej i własowcami, po której nastąpiła hitlerowska pacyfikacja wsi. Zamordowanych zostało 31 osób, w tym dzieci. Ogółem hitlerowcy spalili około 30 zabudowań, 10 osób zostało spalonych żywcem.

Zabytki

• Podominikański kościół pw. św. Jakuba Starszego wzniesiony pod koniec XV w. w miejsce częściowo drewnianego kościoła św. Jacka z 1283 r.; w pierwszej połowie XVII wieku świątynia została przebudowana w stylu barokowym; kościół składa się z jednej nawy z przybudówkami (przedsionek i kaplica Różańcowa), zamkniętego ścianą prostą prezbiterium oraz zakrystii; nawę i prezbiterium przykrywa sklepienie kolebkowe z lunetami; zewnętrzne ściany kościoła wsparte są przyporami; świątynia ma dwuspadowy dach z barokową sygnaturką, dach nawy ujęty jest pomiędzy dwa trójkątne szczyty z ostrołukowymi wnękami; w arkadowej wnęce na wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się barokowa płaskorzeźba przedstawiająca niosącego Krzyż Chrystusa; ołtarz główny i ołtarze boczne pochodzą z XIX wieku; na ołtarzu głównym umieszczony jest obraz przedstawiający św. Jakuba; wyposażenie kościoła barokowe i rokokowe; do nawy przylega Kaplica Różańcowa, którą nakrywa kopuła z latarnią; wewnątrz kaplicy znajdują się obrazy z XVII i XIX wieku; na ołtarzu kaplicy umieszczony jest XVII-wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem;
• Dwie barokowe figury z XVIII wieku na przykościelnym cmentarzu.

Sport – Wisła Opatowiec

• ADRES: 28 – 520 Opatowiec
• BARWY: biało – niebiesko – czarne
• STRONA WWW: www.wisla-opatowiec.futbolowo.pl
• PREZES: Michał Szczerba
• TRENER: Michał Szczerba

SUKCESY:

• 2 miejsce w Kazimierskiej Lidze Powiatowej 2005
• 3 miejsce w Kazimierskiej Lidze Powiatowej 2006
• 4 miejsce w Powiatowej Lidze Futsalu 2006/2007
• 5 miejsce w Kazimierskiej Lidze Powiatowej 2004, 2009
• 5 miejsce w Powiatowej Lidze Futsalu 2008/2009
• 5 miejsce w Buskiej Lidze Futsalu 2002/2003

Historia

Pierwsze wiadomości o zorganizowanym ruchu amatorskim sportu w Opatowcu pochodzą z lat 1938 – 1939, kiedy to drużyna piłkarska prowadziła bratobójcze pojedynki z drużyną z Koszyc. Był to początkowy zalążek ruchu sportowego na terenie wsi, gdzie do czołowych działaczy należeli: aptekarz Leszczyński, nauczyciel Baran, komendant posterunku Państwowej Policji – Szewczenko i inni. W latach okupacji hitlerowskiej tej działalności nie zaprzestano, mimo, że obowiązywał bezwzględny zakaz zgromadzeń i uprawiania zorganizowanych form sportu pod karą wywózki do obozu koncentracyjnego, a nawet kary śmierci. Mimo tych rygorów organizowano mecze konspiracyjne, również w sąsiednich miejscowościach: Kazimierzy Wielkiej, Proszowicach, Nowym Brzesku. Bezpośrednio po wyzwoleniu, młodzież wiejska była pozbawiona prawie całkowicie uprawiania sportu spowodowanym brakiem sprzętu. Dopiero powołana do życia w 1949 roku Rada Sportu Wiejskiego przy Związku Samopomocy Chłopskiej pobudziła rozwój sportu na wsi. Uchwała Głównego Komitetu Kultury Fizycznej z dnia 19 kwietnia 1952 roku pozwoliła na częściowe zrównanie sportu wiejskiego z miastem. Powołano zrzeszenie – Ludowe Zespoły Sportowe, które miały stanowić wyższy etap rozwoju kultury fizycznej i sportu na wsi. Na tej podstawie powołano do życia w Opatowcu Ludowy Klub Sportowy Wisła, który przetrwał do końca lat 80 XX wieku. Klub Sportowy Wisła Opatowiec odrodził się kilkanaście lat później za sprawą Michała Szczerby, który jest obecnie prezesem, trenerem a także od czasu do czasu zawodnikiem. W Kazimierskiej Lidze Powiatowej Wisła startuje od roku 2004. W debiucie zajęła bardzo dobrą 5 lokatę. W roku następnym było jeszcze lepiej. Wisła po I rundzie była w czołówce, dokładniej na 5 miejscu. W rundzie rewanżowej będący wówczas na pozycji wicelidera Mlek – Pol Kazimierza Wielka zaczął gubić punkty. Kapitalnym finiszem popisała się wtedy Wisła i wyprzedziła Mleczarzy zajmując nieoczekiwanie 2 miejsce, przegrywając tylko z Rafisem Kazimierza Wielka. Na koniec rozgrywek i Wisła i Mlek – Pol Kazimierza Wielka miały taką samą liczbę punktów. O kolejności decydowały rezultaty spotkań między zainteresowanymi drużynami, a te Wisła miała korzystniejsze. Jest to jak na razie największe osiągnięcie w historii klubu. W swoim najlepszym sezonie Wisła w 18 meczach zdobyła 38 punktów, zdobyła 52 bramki, straciła 27. W kolejnym sezonie futboliści z Opatowca również nie schodzili z podium, tym razem meldując się na 3 pozycji. Wydawało się, że w powiecie kazimierskim urosła nowa siła w rozgrywkach lokalnych, jednak nic bardziej mylnego. Od tamtej pory przyszły lata suche i o podobne sukcesy było już bardzo trudno, choć w sezonie 2009 Wiślacy powtórzyli osiągnięcie sprzed 5 lat. Zakończyli rozgrywki na 5 miejscu z dorobkiem zaledwie 8 punktów i ogromną stratą do czołówki. Był to w ogóle trochę dziwny sezon, ponieważ de facto liga nie została w pełni dokończona. Drużyna z Opatowca startuje także w kazimierskiej Powiatowej Lidze Futsalu od początku jej istnienia, czyli sezonu 2003/2004. Swój najlepszy start Wiślacy zanotowali w sezonie 2006/2007, gdy na zakończenie halówki zajęli 4 miejsce, przegrywając podium z ZUMK Dobiesławice zaledwie o 2 punkty. Równie dobry był sezon 2008/2009, gdzie Opatowiczanie zameldowali się na 5 pozycji w rozgrywkach I ligi Powiatowej Ligi Futsalu. Wisła wzięła udział także w pierwszej edycji Buskiej Ligi Futsalu w 2003 roku i tam również zajęła 5 miejsce na 11 ekip.

Osoby związane z Opatowcem

• Dionizja Wawrzykowska-Wierciochowa - urodzona 22 września 1908 w Opatowcu, zmarła w 1997 - polska pisarka i eseistka.
• Maria Mączyńska - urodzona w Opatowcu łuczniczka, mistrzyni świata ze Sztokholmu w 1959 r., olimpijka z Monachium.