Bieliny (województwo świętokrzyskie)

Bieliny (do 30 grudnia 1999 Bieliny Kapitulne) – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bieliny. Miejscowość jest siedzibą gminy Bieliny.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Przez wieś przechodzi niebieski szlak turystyczny z Wału Małacentowskiego do kapliczki św. Mikołaja.

Historia

Pierwsze udokumentowane wzmianki o Bielinach pochodzą z 1464, z czasów wojen polsko-krzyżackich. Nazwa Bieliny powstała prawdopodobnie od bielenia lnu. 12 grudnia 1455 król Kazimierz IV Jagiellończyk wydał przywilej lokujący Bieliny na prawie niemieckim. Według Liber Beneficiorum Jana Długosza w mieście było 14 łanów kmiecych, 2 łany sołeckie i 1 karczma z rolą. W 1637 powstała parafia wydzielona z parafii w Daleszycach. Wzniesiono kościół parafialny z fundacji biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika (konsekrowany w 1643 przez bpa Tomasza Oborskiego, sufragana krakowskiego). W 1795 Bieliny przeszły na własność skarbu państwa (wcześniej ich właścicielem były władze kościelne).

Mieszkańcy Bielin brali czynny udział w polskich zrywach niepodległościowych XIX w. W 1831 proboszcz bieliński, Jędrzej Poniewierski, oddał Rządowi Narodowemu srebrny krzyż i kielich z paterą z przeznaczeniem na wsparcie powstania listopadowego. W 1844 tutejsi chłopi spiskowali w Krajnie wraz z ks. Piotrem Ściegiennym.

27 lutego 1913 w Bielinach urodził się Kazimierz Sabbat - polski działacz emigracyjny, premier i Prezydent RP na Uchodźstwie.

Podczas II wojny światowej Bieliny stanowiły ośrodek ruchu oporu. 11 listopada 1939 powstała komórka Służby Zwycięstwu Polski. Jej komendantem został Jan Sobkiewicz. 4 sierpnia 1944 r. partyzancki oddział AK "Barabasza" dokonał we wsi zbrojnego ataku na posterunek żandarmerii hitlerowskiej. W odwecie za liczne akcje partyzanckie hitlerowcy zamordowali bądź wysłali do obozów zagłady kilkudziesięciu mieszkańców. We wsi znajduje się pomnik upamiętniający te wydarzenia.

Zabytki

• kościół parafialny, wczesnobarokowy o klasycystycznej fasadzie, wybudowany w 1637, rozbudowany od zachodu w 1838. W ołtarzu głównym (z XIX wieku) znajduje się obraz na desce Świętej Rodziny z poł. XVII wieku oraz dwa ołtarze boczne późnobarokowe z 2. połowy XVIII wieku: w lewym ołtarzu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1. połowy XVIII w., w prawym, obraz Ukrzyżowania z XVII wieku. Obok kościoła położony jest zabytkowy cmentarz.

Znani ludzie pochodzący z Bielin

• Kazimierz Sabbat (1913-1989) – premier i prezydent RP na Uchodźstwie
• Józef Ozga-Michalski – pisarz, działacz w czasach PRL
• Józef Teliga – działacz niepodległościowy, pułkownik Armii Krajowej
• Karol Teliga – wieloletni rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Tomasz Brożyna – polski kolarz szosowy