Piotrkowice (powiat kielecki)

Piotrkowice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Chmielnik.

Do 1954 roku siedziba gminy Maleszowa. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.

Położenie

Piotrkowice, wieś w województwie świętokrzyskim, w gminie Chmielnik – położona w odległości 24 km na południowy wschód od Kielc, przy trasie nr 73, wiodącej do Buska-Zdroju i Tarnowa, pomiędzy Morawicą a Chmielnikiem, 8 km na północny zachód od przecięcia z drogą nr 765. Leży na Wyżynie Kieleckiej zwanej dawniej Kielecko-Sandomierską, na Pogórzu Szydłowskim ok. 280-300 m n.p.m.

Historia

Nazwa pochodzi od imienia Piotr, przyniesionego najprawdopodobniej podczas chrystianizacji tych terenów. Historia tej średniowiecznej wsi sięga wieku XII wieku, kiedy to należała do starej parafii Minostowice (odległych o 2 km).

W latach 1359-1372 przeniesiono parafię z Minostowic do Piotrkowic. Do parafii należały wsi: Grabowiec, Piotrkowice, Suliszów, Włoszczowice, Maleszowa i Minostowice. Z czasem zastąpiono drewniany kościół murowanym o tytulacji św. Stanisława, Biskupa i Męczennika.

Wg Jana Długosza w XV w. znajdował się tu drewniany kościół parafialny pw. Świętego Krzyża. Prawo patronatu posiadali Maleszewscy herbu Gryf, Jakub z Pielgrzymowic oraz Mikołaj herbu Prus z Ninoszowic. Uposażeniem plebana był przykościelny folwark, karczma z rolą oddająca grzywnę czynszu, nadrzeczne łąki i sadzawka. Wg rejestru poborowego powiatu chęcińskiego wieś składała się z folwarku plebana, łąk, lasów, 1 karczmy i 1 zagrodnika. Całość oceniona była na sumę 30 grzywien.

Wskutek cudownego uzdrowienia kasztelanowa Zofia Rokszycka ufundowała w 1627 roku drewnianą kaplicę z klasztorem. Początkowo pracą duszpasterską zajęli się karmelici trzewiczkowi, ale dość szybko zastąpili ich Bernardyni.

15 sierpnia 1628 roku przeniesiono łaskami słynącą figurę Madonny z Dzieciątkiem (ok. 1400 r.) z parafialnego kościoła pw. św. Stanisława do drewnianej kaplicy pw. Zwiastowania NMP. Umieszczono w niej także maleńką figurkę Matki Bożej Niepokalanej odnalezioną podczas prac rolniczych na terenie parafii. Tę datę uważa się za formalny początek sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej.

Dynamiczny rozwój kultu maryjnego przyczynił się do wybudowania kompleksu klasztornego z kościołem pw. Zwiastowania NMP. Murowany obiekt, istniejący do dnia dzisiejszego, powstał z fundacji Marcina i Zofii Rokszyckich. Erekcję podpisano w Chęcinach w 1630 r., a budowę ukończono w 1652 r. W latach 1770-1776 na osi nawy kościoła, od strony zachodniej, wybudowano późnobarokową kaplicę, a w niej domek loretański (9,5 x 4 m.), przypominający Domek Nazaretański z włoskiego Loreto. Wybudowali ją Bernardyni, wówczas pracujący w parafii, przy wsparciu hrabiego Stanisława Krasińskiego i Joachima Tarnowskiego, starosty sulejowskiego. We wnęce ściany zachodniej została umieszczona łaskami słynąca figura (140 cm wysokości), Matki Bożej z Dzieciątkiem. U stóp gotyckiej statuy – z ok. 1400 r. – klęczą dwaj aniołowie w srebrnych szatach i złocistych skrzydłach, wskazując dłońmi na postać Bożej Rodzicielki Maryi.

Na początku XVIII w. Piotrkowice uzyskały prawa miejskie. Dokładna data nadania praw nie jest znana. Prawdopodobnie nastąpiło to równolegle z założeniem klasztoru.

W XIX w. Piotrkowice utraciły prawa miejskie. Osada była własnością rodu Tarnowskich. Wg spisu z 1827 r. było tu 61 domów i 489 mieszkańców. W 1862 r. Piotrkowice zamieszkiwało 511 osób (w tym 44 narodowości żydowskiej).

Zabytki

• Pobernardyński zespół klasztorny z późnobarokowym kościołem pw. Zwiastowania NMP oraz kaplicą loretańską
• Kościół cmentarny pw. św. Stanisława Biskupa z połowy XVI w.
• Zespół pałacowy Tarnowskich z końca XVIII w.

Bibliografia

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880