Święta Katarzyna (województwo świętokrzyskie)

Święta Katarzyna – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bodzentyn.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

Miejscowość jest siedzibą parafii św. Katarzyny. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii krakowskiej, diecezji kieleckiej, dekanatu bodzentyńskiego.

Położenie

Święta Katarzyna znajduje się u podnóża Łysicy (612 m n.p.m.) - najwyższego szczytu Gór Świętokrzyskich. Przez wieś przepływa strumień, który jest jednym z cieków źródłowych Czarnej Nidy.

Przez wieś przechodzi czerwony szlak turystyczny im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniaków, niebieski szlak turystyczny im. E. Wołoszyna z Wąchocka do Cedzyny oraz czerwony szlak rowerowy z Cedzyny do Nowej Słupi.

W Świętej Katarzynie znajdują się domy wycieczkowe, schronisko młodzieżowe, restauracje oraz kawiarnia PTTK.

Historia

Podania mówią, że istniała tu kiedyś pogańska świątynia. Wg. tradycji w średniowieczu osiedlali się tu pustelnicy. W 1399 r. miał tu osiąść rycerz Wacławek, który ufundował kościółek św. Katarzyny.

W XIV w. ziemia ta należała do biskupów krakowskich. Około 1478 r. biskup Jan Rzeszowski osadził przy kościele bernardynów. Początkowo przy kościółku istniał także oddzielny dom emerytów. W 1490 r. Maciej z Pyzdr, opat świętokrzyski nadał dom wraz z kościołem bernardynom. W 1817 r. bernardyni ustąpili miejsca bernardynkom, których klasztor w Drzewicy spłonął w pożarze.

W 1910 r. powstało tu schronisko turystyczne PTK, pierwsze w Górach Świętokrzyskich. Jego założycielem był Aleksander Janowski.

W 1943 r. w miejscowości stacjonował oddział niemieckiej żandarmerii pod dowództwem Alberta Szustera. Odpowiada on za wiele mordów dokonanych w okolicznych miejscowościach. W samej Świętej Katarzynie rozstrzelano łącznie 50 mieszkańców. Zbiorowe mogiły pomordowanych znajdują się na skraju lasu.

W 1957 r. w Świętej Katarzynie wybudowano nowy Dom Wycieczkowy PTTK.

Zabytki

• Zespół klasztorny bernardynek, założony w drugiej połowie XV w., początkowo jako klasztor bernardynów. Wielokrotnie przebudowywany i obecnie w zasadzie bezstylowy. Wyjątkiem jest otoczony krużgankami renesansowy wirydarz z 1633 r. W skład zespołu klasztornego wchodzi kościół pw. św. Katarzyny. W XIX w. wyposażenie świątyni uległo zniszczeniu na skutek pożaru. Z dawnego wyposażenia zachował się wyłącznie obraz Madonny z XVI w. Figurka św. Katarzyny jest prawdopodobnie kopią figury zaginionej w pożarze. Pierwotna figura według tradycji została tu sprowadzona z północnej Afryki.
• Drewniana kapliczka św. Franciszka przy drodze na Łysicę. Obok kapliczki znajduje się źródło, uznawane przez wiernych za cudowne. Wg. tradycji woda z tego źródełka leczy choroby oczu.
• Kaplica cmentarna nazywana kapliczką Żeromskiego. Wzniesiona na początku XIX w. Na tynku znajdują się wyryte w 1882 r. podpisy Stefana Żeromskiego oraz jego szkolnego kolegi Janka Stróżeckiego. Nieopodal kapliczki znajdują się dwie mogiły: z czasów powstania styczniowego oraz z 1943 r.

Bibliografia

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
• Andrzej Jankowski, Włodzimierz Sadowski, Kielce i okolice. Przewodnik, Warszawa 1983, ISBN 83-217-2407-8
• Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1990