Winnica (województwo świętokrzyskie)

Winnica – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Połaniec.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnobrzeskiego.

Historia

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej Winnicy sięgają około 4 tysiąclecia p.n.e. - kultura pucharów lejkowych. Najstarsze ślady osadnictwa udokumentowane wykopaliskami archeologicznymi datuje się na okres kultury łużyckiej (1300 - 400 p.n.e.) W połowie XI wieku w ujścia rzeki Czarnej do Wisły powstał na prawym brzegu Czarnej gród (początki miejscowości Połaniec) Gród miał kształt wydłużonego owalu o wymiarach 105x70m przy wysokości ziemnego wału 10m. Zabudowę wnętrza grodu tworzyły pomieszczenia o charakterze gospodarczym i produkcyjnym usytuowane w pobliżu wału oraz ciągnące się rzędami poprzez majdan zabudowania mieszkalne. W części centralnej znajdował sie "zamek" kasztelana - budowla naziemna, drewniana o solidnej konstrukcji. U podnóża wału i jego pobliżu usytuowane były magazyny oraz pracownie rzemieślnicze z paleniskami. Gród został 2-krotnie spalony, drugie spalenie (XIII w) było jednocześnie końcem jego funkcjonowania. Stanowisko archeologiczne zostało poważnie zniszczone podczas budowy wałów przeciwpowodziowych w dwudziestoleciu międzywojennym.

Bogaty materiał zabytkowy uzyskany podczas wykopalisk archeologicznych pozwala sądzić, że tutaj właśnie znajdował się wzmiankowany w źródłach pisanych pierwszy kasztelański gród połaniecki.

Równocześnie rozwija się osada na tzw. Winnej Górze materiał archeologiczny jest datowany na X - XI wiek oraz na XII -XIII wiek. Na Winnej Górze stał również pierwszy połaniecki kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, wspomina o nim Jan Długosz w Kronikach w roku 1191. Kościół został rozebrany w roku 1786, obecnie na jego miejscu stoi krzyż i pamiątkowy obelisk.

W roku 1350 wielka powódź niszczy niżej położone zabudowania, miejscowość Połaniec zostaje przeniesiona na swoja obecną lokalizację. Prawdopodobnie można przyjąć tę datę jako początek funkcjonowania wsi Winnica jako osobnej osady.

W 1657 r. Stefan Czarniecki w pogoni za cofającym sie Jerzym II Rakoczym stacjonował na miejscu dawnego dworu kasztelańskiego, wydał wówczas uniwersał do ludności przemyskiej.

Od 5 do 19 maja 1794 w korzystając z dogodnych warunków naturalnych sprzyjających możliwości fortyfikacji na terenie dzisiejszej wsi Winnica stacjonował Tadeusz Kościuszko. W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, Winnica trafiła do zaboru austriackiego, a od 1815 r. do rosyjskiego.

• 10 lipca 1997 roku Winnica została częściowo zalana przez powódź tysiąclecia.
• 18 maja 2010 roku Winnica została częściowo zalana przez kolejna powódź.

We wsi obecnie znajduje się samochodowa przeprawa promowa na Wiśle łącząca gminę Połaniec z gminą Borowa.

Zobacz też

• Winnica (ujednoznacznienie)
• Cmentarz żydowski w Winnicy