Kwilina

Kwilina – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Radków nad rzeką Kwilinką.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Przez wieś przechodzi niebieska ścieżka rowerowa do Radkowa.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1239 r. Wieś była w tym czasie własnością arcybiskupa gnieźnieńskiego Pełki herbu Lis. Potem arcybiskup przekazał ją swojemu bratu stryjecznemu, Piotrowi i jego synowi, Mironowi w zamian za inną wieś w województwie sandomierskim. Rycerski a później szlachecki ród Lisów posiadał Kwilinę przez długi czas. Na początku XV wieku jego członkowie nazywali się nawet Kwilińskimi. Do wyróżniających się przedstawicieli tego rodu trzeba zaliczyć zmarłego w 1385 roku Mściwoja z Kwiliny, należącego do rady królewskiej Kazimierza Wielkiego, długoletniego podkomorzego krakowskiego i wojewody bydgoskiego w latach 1362-1364. Jego syn, Klemens, odziedziczył po ojcu Kossów, Kwilinę i cztery inne wsie. Pełnił również urząd podczaszego królowej Jadwigi.

W następnych latach dziedzicami Kwiliny byli między innymi: Jan z Kwiliny, Mikołaj z Kwiliny, Klemens z Kwiliny oraz Stanisław Kwiliński, syn Klemensa, który w 1520 roku sprzedał miejscowość Rzeszowskim. Rzeszowscy zaprowadzili tu kalwinizm, który utrzymał się do końca XVII w. W posiadanie Kwiliny weszli także Rejowie, Ważyńscy, Michałowscy. Ci ostatni uczynili ośrodkiem swoich dóbr Słupię w powiecie jędrzejowskim. Po śmierci Józefa Michałowskiego miejscowość otrzymał jego syn, Feliks, który w roku 1764 odstąpił ją i inne majątki bratu Antoniemu, dziedzicowi wspomnianej Słupi. Po bezpotomnej śmierci brata w 1802 r. dobra odziedziczyła jego żona, Józefa, która w roku 1808 sprzedała je kuzynom Romanowi i Mariannie Michałowskim. W 1827 r. Kwilina miała tylko 9 domów i 93 mieszkańców. Wieś zaczęła się rozwijać dopiero po uwłaszczeniu chłopów w Królestwie Polskim. W latach 80. XIX wieku Kwilina liczyła już 28 domów i 279 mieszkańców. Ostatnimi właścicielami byli hr. Morstinowie. W czasie II wojny światowej córki Jerzego i Cecyli z Morstinów (II voto Borkowskiej), Helena i Krystyna, działały w konspiracji.

Zabytki

• dwór z końca XVIII wieku; przebudowany na przełomie XIX i XX wieku; po II wojnie światowej do 1989 r. pełnił funkcję szkoły podstawowej obecnie dwór jest własnością fundacji im. Marii Czackiej
• park z ok. XVII wieku, przekomponowany w II połowie XIX wieku
• kapliczka z XVII-wieczną figurą św. Jana Nepomucena

Etymologia nazwy

Nazwa wsi pochodzi od słowa kwilić, które w średniowieczu oznaczało lament, płacz żałosny albo głos lub szczerbiot ptasi. Nie wykluczone, że najpierw nazwano tak rzekę Kwilinkę, której nazwę przeniesiono w późniejszym czasie na miejscowość.

Obszar

Obszar wsi wynosi 477 ha, w tym:

• grunty orne 111 ha
• użytki zielone 21 ha
• lasy 305 ha
• pozostałe 40 ha

Poczet Dziedziców Kwiliny

• ród Kwilińskich
  • Mszczuj z Kwiliny
  • Klemens z Kwiliny
  • Jan z Kwiliny
  • Mikołaj z Kwiliny
  • Klemens z Kwiliny
  • Stanisław z Kwiliny

• ród Rzeszowskich
  • Andrzej Rzeszowski
  • Stanisław Rzeszowski
  • Hieronim Rzeszowski

• ród Rejów
  • Martini Rej

• ród Ważyńskich
  • Krzysztof Ważyński
  • Stanisław Ważyński

• ród Michałowskich
  • Józef Michałowski
  • Feliks Michałowski
  • Antoni Michałowski
  • Józefina Michałowska
  • Roman i Marianna Michałowscy

• ród Morstinów
  • Janusz Morstin i Cecylia Morstin z Morstinów (II voto Janowa Borkowska)
  • Helena i Krystyna Morstin (siostry)