Łabędnik

Łabędnik (do 1945 Groß Schwansfeld) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Historia

Wieś rycerska pojawia się w dokumentach w 1363 r. (nadanie karczmy), choć mogła istnieć już 20 lat wcześniej.

W latach 1694-1945 dobra w Łabędniku należały do rodu von der Groeben. Pierwszy z nich, Fryderyk von der Groeben, służył w armii Jana III Sobieskiego i dowodził oddziałem jazdy w bitwie pod Wiedniem. Do swej nowej rezydencji przywiózł zdobyty podczas bitwy namiot jednego z paszów tureckich, przechowywany w Łabędniku do roku 1903 (obecnie w Arsenale w Berlinie). W swym testamencie Fryderyk ustanowił w Łabędniku majorat, czyli majątek dziedziczony w całości przez najstarszego syna (bez możliwości sprzedaży i podziału gruntów). Jego następca dokończył budowę pałacu, przebudowanego następnie w XIX wieku. Budowla ta nie należy co prawda do najbardziej reprezentacyjnych, na uwagę zasługuje jednak kartusz herbowy pochodzący sprzed przebudowy oraz barokowe balustrady tarasowe.

W roku 1927 wieś zelefktryfikowano.

Parafia

Parafia istniała tu już w 1366 r. Pod koniec XV w. parafia w Łabędniku należała do archiprezbiteratu sępopolskiego. W roku 1525 w Łabędniku wprowadzono reformację – odtąd miejscowy kościół aż do końca II wojny światowej służył ewangelikom. Katolikom został przekazany po okresie dewastacji w 1958 r. i aż do roku 1994 pozostawał filią parafii w Sokolicy. Zbudowany w trzeciej tercji XIV w., gotycki, o salowym wnętrzu krytym stropem. Wieżę dobudowano w pierwszej połowie XV w. Zwracają uwagę ozdobne szczyty. Zachowały się relikty gotyckiego ołtarza, przekształconego w XVI-XVII w. Na ścianach odkryto malowidła z końca XV w. z postaciami apostołów. W XVII w. powstały empory, prospekt organowy, malowidła na stropie (1679), z tego czasu przetrwały resztki epitafiów i bogato zdobione ławy kolatorskie. Zachowała się również dobudowana w XVIII wieku kaplica grobowa Groebenów (przypisywana Joachimowi Ludwigowi Schultheiss von Unfried oraz całopostaciowy kamienny pomnik protoplasty rodu – Fryderyka Groebena (zm. 1712), uczestnika kampanii wiedeńskiej. Chorągiew nagrobna, która wisiała niegdyś nad pomnikiem, znajduje się obecnie w muzeum w Kętrzynie.

Obecnie Parafia Matki Bożej Zwycięskiej, reaktywowana 1 listopada 1994 r., należy do dekanatu sępopolskiego.

Bibliografia

• Jerzy Domasłowski, Sokolica i Łabędnik, „Posłaniec Warmiński”, R. 3, 1984, nr 23, s. 8
• Katarzyna Gładek, Die Schlossanlage von Groß Schwansfeld , Lüneburg 2000.
• Rzempołuch A., Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn 1993.
• Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich" (Wydanie III poszerzone i uzupełnione), wyd. Studio ARTA, Olsztyn 2001, ISBN 83-912840-2-6 (Str. 167-170)