Pluty (województwo warmińsko-mazurskie)

Pluty (niem. Plauten) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno.

Przez teren wsi przepływa Wałsza.

Historia

Wieś została założona w pobliżu pruskiego grodu Pelten. Około 1325 r. Jordan – prepozyt kapituły warmińskiej – zbudował tu zamek. Ów zamek z pewnością przypominał wcześniejszy gródek pruski – konstrukcja drewniana i umocnienia ziemne. Parafia w Plutach powstała w pierwszej połowie XIV w. – uposażenie w 1326 r.

Wieś została zniszczona w 1410 r. w czasie wielkiej wojny.

W roku 1583 odnotowano funkcjonowanie szkoły parafialnej w Plutach.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie elbląskim.

Zabytki

• Gotycki kościół parafialny, pw. św. Wawrzyńca z połowy XIV w., przebudowywany w wieku XVI, i rozbudowany w 1801 r. – przedłużony w kierunku zachodnim, z dobudowaną w tym czasie wieżą. Kościół wybudowano na planie prostokąta, murowany w przyziemiu z kamieni polnych, wyżej z cegły, współcześnie otynkowany z wyjątkiem wieży. Kościół posiada przybudówki: zakrystię od północy i kruchtę od południa. Wyposażenie wnętrza barokowe. Ołtarz główny z 1694 r. wykonany został w Królewcu, najprawdopodobniej w warsztacie Izaaka Riga. Ołtarze boczne z około 1697. W lewym bocznym ołtarzu obraz Piotra Kolberga z 1702r Ostatnia Wieczerza. Ambona późnobarokowa z 1732 r., chór muzyczny z XIXw. i neobarokowe organy z początku XXw.. Z okresu średniowiecza są granitowe chrzcielnica i kropielnica.
• Grodzisko leży na wschód od wsi, nad Wałszą, na wzgórzu wyniesionym 30 m ponad dolinę. Widoczne są pozostałości wałów obronnych i fos. Miejsce gdzie w XIV w. stał drewniany zamek kapitulny, a wcześniej był gród pruski w Ziemi Wewa.

Demografia

Liczba mieszkańców: w roku 1933 – 319 osób, w 1939 – 310.

Zobacz też

• Plutycze

Bibliografia

• Mieczysław Orłowicz,"Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii" , Agencja Wydawnicza "Remix", Olsztyn, 1991, ISBN 83-900155-0-1, (Str. 262 – 264).
• Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 133 – 135)
• Andrzej Kopiczko, Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, 1993 (str 207 – szkoły parafialne)
• Darmochwał T., Rumiński M. J., Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok, 1996.