Krzewsk

Krzewsk – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Markusy.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.

Wieś Krzewsk powstała w 1631 roku w okresie najazdu wojsk szwedzkich, powstała dość późno w stosunku do innych wsi gminy Markusy.

Prześladowania mennonitów, zwolenników sekty protestanckiej anabaptystów powstałej w Holandii w XVI wieku, stały się główną przyczyną ich emigracji. W XVI wieku Polska była jednym z najbardziej tolerancyjnych państw, dlatego też mennonici osiedlali się na podmokłych, dotąd nieużytkowanych terenach w okolicach jeziora Druzna i między innymi w Krzewsku.

Mennonici stworzyli kulturę o niezwykle surowych obyczajach, ich religią była praca. Pozostał po nich atrakcyjny krajobraz kulturowy charakteryzujący się wysokim poziomem organizacji przestrzennej. Powstały systemy ochrony przeciwpowodziowej, melioracji, osadnictwa, komunikacji i rozłogów pól. Przekształcony krajobraz, substancja zabytków związana jest również z osadnictwem holenderskim.

Na skutek I rozbioru Polski w 1772 roku Żuławy przeszły pod panowanie pruskie. W latach 1945–1949 nastąpił okres restytucji państwa polskiego. W związku z akcją "Wisła" przybyli na teren gminy Polacy i Ukraińcy. W okresie tworzenia PGR i spółdzielni rolniczych mieszkańcy wsi specjalnie nie odczuli zmian w gospodarce polderowej. Zaledwie mały areał gruntów został wcielony w poczet zmian strukturalnych własności.

Z uwagi na brak podstawowych urządzeń w zakresie infrastruktury technicznej nastąpił odpływ ludności wsi do miast co spowodowało, że część dobrze prosperujących gospodarstw została przekazana na rzecz Skarbu Państwa lub sprzedana na powiększenie istniejących gospodarstw rolnych w zamian za zaopatrzenie emerytalno–rentowe. Tym samym utracona została tożsamość lokalna i integracja społeczna.

Ogólna liczba mieszkańców wsi wynosi 422 osoby. W przedziałach wiekowych przedstawia się następująco:

• poniżej 3 lat - 27 osób
• od 4 do 7 lat - 26 osób
• od 8 do 15 lat - 68 osób
• od 16 do 30 lat - 110 osób
• powyżej 31 lat - 191 osób

Źródłem utrzymania mieszkańców są dochody z pracy w gospodarstwach rolnych, pracy zarobkowej, rent i emerytur, działalności gospodarczych oraz pomocy z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.

Powierzchnia wsi Krzewsk wynosi 545,38 ha. Struktura własności według ewidencji Starostwa Powiatowego w Elblągu kształtuje się następująco:

• gospodarstwa rolne - 434,39 ha
• grunty nie stanowiące gospodarstw rolnych - 19,24 ha
• grunty komunalne Gminy Markusy - 10,84 ha
• grunty Agencji Nieruchomości - 56,30 ha
• grunty Skarbu Państwa - 24,32 ha
• grunty Kółka Rolniczego - 0,29 ha

Wieś charakteryzuje się w części żyznymi glebami oraz częściowo iłami i żwirami. Odchodzenie od nawożenia organicznego i nadmierne stosowanie gnojowicy spowodowało częściową degradację gruntów. Słaba sytuacja ekonomiczna rolników a co z tym się wiąże wieloletnie zaniedbania melioracyjne spowodowały, że część gruntów wsi posiada odczyn kwaśny.

Grunty gospodarstw rolnych należą do 78 właścicieli. Jednak tylko 32 gospodarstwa posiadają bazę i prowadzą produkcję roślinną i zwierzęcą. Właściciele pozostałych gospodarstw swoje grunty wydzierżawili na powiększenie istniejących gospodarstw na terenie wsi lub poza jej granicami.

Od zarania swego istnienia wieś była bardzo zamożną, wysoko rozwinięta produkcja roślinna i zwierzęca, szczególnie chów bydła.

Wieś posiadała szkołę, pocztę, sklep wielobranżowy, mleczarnię i 3 zlewnie mleka oraz magazyn pasz dla zwierząt. Prężnie działało Kółko Rolnicze oraz Koło Gospodyń Wiejskich. Obecnie wieś posiada jedynie dobrze wyposażoną i bardzo aktywnie działającą jednostkę OSP z świetlicą wiejską, 1 sklep i 3 zakłady usługowe oraz stację pomp.

Dobrze zachowany został krajobraz kulturowy i liczne siedliska. Do dnia dzisiejszego zachowały się zagrody holenderskie w tym 3 wpisane do rejestru zabytków.

Na terenie wsi znajduje się nieoznakowany i bardzo zaniedbany cmentarz mennonicki.

Wieś w całości jest zwodociągowana i stelefonizowana. Tylko w nielicznych przypadkach stwierdza się brak szamb na posesjach. Jednak część istniejących szamb jest nieszczelna i ścieki przedostają się do pobliskich rowów. Stąd też problemem jest brak kanalizacji sanitarnej. Odpady stałe z posesji są składowane w pojemnikach pojemnikach wywożone na gminne wysypisko śmieci. Jedynie w 2 gospodarstwach wybudowane zostały zbiorniki na gnojówkę i płyty obornikowe w ramach funduszu pomocowego – ochrona środowiska na obszarach wiejskich. Obecnie przygotowana jest dokumentacja dla 3 gospodarstw w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich – dostosowana do standardu Unii Europejskiej. Reszta gospodarstw posiada poniemieckie zbiorniki na gnojówkę, bardzo często nieszczelne powodujące narastające zagrożenie dla środowiska.

Mieszkańcy wsi korzystają z gazu z butli. W zasadzie wieś jest nieoświetlona z wyjątkiem centrum wsi. Na terenie wsi brakuje bazy oświatowo–sportowej. Brak jest dostępu do sieci komputerowej i internetowej.

Przez wieś przechodzą dwie drogi powiatowe i szereg dróg gminnych. Nawierzchnia dróg daje dużo do życzenia, brak jest chodnika dla pieszych zważywszy, że na drogach powiatowych odbywa się ciągły ruch pojazdów, bardzo często pojazdów ciężkich, co stwarza zagrożenie bezpieczeństwa dla pieszych.

Ponadto przez Krzewsk przechodzi szlak św. Wojciecha, corocznie odbywają się z tego tytułu piesze pielgrzymki do Świętego Gaju.