Brożówka

Brożówka (niem. Gansenstein) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Kruklanki.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Powstanie wsi

W dniu 9 grudnia 1562 książę Albrecht nadał tu swojemu sekretarzowi Baltazarowi Gansowi 60 włók lasu. Na terenie dawnego lasu powstały dwie wsie Brożówka i Regułówka. Ostatni potomkowie rodu von Gansen zmarli podczas epidemii dżumy wraz z większą częścia wsi w 1710 roku, a ich grobowiec znajduje się w kościele w Kruklankach. Po tych wydarzeniach Brożówkę wydzierżawiła rodzina Załuskich należąca do braci polskich osiadłych w Prusach. W XIX w. Brożówka należała do rodziny Werner. W 1858 mieszkało tu 237 osób.

Szkoła

W Brożówce stosunkowo wcześnie 1737 powstała szkoła luterańska, podobnie jak w Rudówce, jako przeciwwaga dla szkoły elementarnej braci polskich. Szkoła w Brożówce funkcjonowała do końca XIXw., w 1853 miała 35 uczniów. W 1958 w Brożówce utworzono szkołę o czterech klasach, która już nie istnieje.

W XX wieku

W początkach XXw. właścicielem majątku w Brożówce był Walter Ushe. W czasie II wojny światowej wybudowany w połowie XIX w. dwór nad jeziorem Brożówka miał służyć jako rezydencja Himmlera, który swoją kwaterę polową o kryptonimie "Hochwald" miał w lesie koło Pozezdrza. Istnieje też wersja, że Himmler miał tego typu rezydencję w miejscowości Dejguny (spalona w 1945) położonej nad Jeziorem Dejguny. Fakt istnienia rezydencji Himmlera gdzieś nad jeziorem wynika z pamiętnika Felixa Kerstena - m.in. osobistego masażysty ( współcześnie raczej bioenergoterapeuty) Himmlera. W okresie II wojny światowej, w zabudowaniach na terenie majątku, przez pewien czas był tu przetrzymywany przez Niemców Komendant Główny Armii Krajowej – Stefan Rowecki "Grot".

Po 1945 w Brożówce funkcjonował PGR, a majątek obecnie jest własnością prywatną, w pałacyku są kwatery agroturystyczne.

Bibliografia

• Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, "Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich", (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6.
• "Węgorzewo z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn, 1968.