Gołdap

Gołdap (niem. Goldap, lit. Geldapė) – miasto uzdrowiskowe w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Gołdap, leży na terenie historycznej krainy Litwa Mniejsza. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego a w latach 1999-2001 do powiatu olecko-gołdapskiego. Siedziba władz powiatu gołdapskiego od 1 I 2002 r.

Miasto posiada status uzdrowiska. Jako uzdrowisko klimatyczno-borowinowe oferuje usługi lecznictwa w zakresie schorzeń narządów ruchu, reumatycznych, stanów pourazowych oraz niektórych chorób układu oddechowego i nerwowego, a także chorób kobiecych.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 13 401 mieszkańców.

W 2010 r. miasto otrzymało środki zewnętrzne na szereg inwestycji uzdrowiskowych, w tym na budowę czwartych w Polsce tężni solankowych, których realizacja ma zakończyć się do grudnia 2012.

Gołdap jest obecnie również ośrodkiem narciarskim. Na stokach Pięknej Góry (Gołdapskiej Góry) udostępniono ponad 2000 m tras zjazdowych oraz 5 wyciągów narciarskich (w tym kolej krzesełkową przy trasie zjazdowej o długości 750 m). Przy dobrych warunkach śniegowych funkcjonuje tam również ponad kilometrowy betonowy tor saneczkowy.

W mieście znajduje się również Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne z basenem oraz halą sportową.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Romincki Kombinat Rolny w Gołdapi.

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,20 km².

Historia

• Nazwa miasta ma pochodzenie staropruskie. Galdo oznacza dolinę, podłużną nieckę a ape rzekę, co w połączniu daje rzekę płynącą w dolinie; por. litewskie odpowiedniki gelda i upė.
• Prawa miejskie dawnej wsi Szyłajty nadał w 1570 r. książę pruski Fryderyk Albert (obecna nazwa pochodzi od rzeki).
• Tu 1664 urodził się ks. Jan Jakub Gräber, polski duchowny luterański i wydawca publikacji religijnych w Królewcu.

Instytucje zajmujące się edukacją, wychowaniem i opieką

Przedszkola:

• Przedszkole Samorządowe nr 1 w Gołdapi

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Gołdapi
• Szkoła Podstawowa nr 2 im Marszałka Józefa Piłsudskiego w Gołdapi
• Szkoła Podstawowa nr 3 im T. Kościuszki w Gołdapi

Gimnazja:

• Gimnazjum nr 1 im. Noblistów Polskich w Gołdapi

Szkoły ponadgimnazjalne:

• Zespół Szkół Ogólnokształcących im Jana Pawła II w Gołdapi (ul. Popiełuszki 2)
• Zespół Szkół Zawodowych w Gołdapi (ul. Jaćwieska 14)

Inne:

• Bursa Szkolna w Gołdapi (ul. Wojska Polskiego 16)
• Dom św. Faustyny "Nie lękajcie się" w Gołdapi (ul. Wojska Polskiego 16)
• Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Gołdapi (ul. Wileńska 13)
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Gołdapi (ul. Wojska Polskiego 18)
• Biblioteka Publiczna w Gołdapi
• Dom Kultury w Gołdapi
• Państwowa Szkoła Muzyczna I st. w Gołdapi
• OSIR - Ośrodek Sportu i Rekreacji (ul. Stadionowa 5A)
• Kino Kultura (Plac Zwycięstwa 14)
• Biblioteka Pedagogiczna im. T. Kotarbińskiego (Partyzantów 31)
• Biblioteka Wojskowa

Kultura

• Przy Domu Kultury działa galeria K-2.
• Przy Domu Kultury działa kino "Kultura".
• Muzeum Ziemi Gołdapskiej organizuje ekspozycje stałe i czasowe oraz okolicznościowe wydarzenia kulturalne.
• Działała grupa fotograficzna Pro Camera Art.
• Cykliczne imprezy: Dni Gołdapi (lipiec), Międzynarodowy Konkurs Krzyku (lipiec), Turniej Piłkarki "Beczka" (lipiec), Konkurs Picia Piwa (sierpień), Kartaczewo (sierpień) oraz "Zjazd Bardów". !Mazoory Style Conection! (czerwiec)
• OSIR - Ośrodek sportu i rekreacji.
• Maraton gitarowy " Erupcja "

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół rzymskokatolicki
  • Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła
  • Parafia pw. św. Leona
  • Parafia pw. św. Józefa
• Kościoły protestanckie
  • Kościół Ewangelicko-Augsburski
  • Kościół Boży w Chrystusie
  • Kościół Zielonoświątkowy

Działalność kaznodziejska Świadków Jehowy zorganizowana jest wokół miejscowej Sali Królestwa.

Cmentarze:

• Cmentarz Komunalny – ul. Gumbińska
• Cmentarz Niemiecki – ul. Cmentarna
• Cmentarz Wojskowy z I wojny światowej – ul. Suwalska
• Cmentarz Wojskowy z II wojny światowej – ul. Suwalska
• Cmentarz Wojskowy z II wojny światowej – ul. Boczna
• Cmentarz Żydowski – ul. Cmentarna
  • Stary cmentarz żydowski w Gołdapi
  • Nowy cmentarz żydowski w Gołdapi
• Cmentarz Parafialny – ul. Cmentarna

Zabytki

• konkatedra NMP Matki Kościoła (poewangelicka) z 1560, odbudowana po zniszczeniach wojennych w latach 80. XX wieku.
• kościół św. Leona z 1894
• wieża ciśnień z przełomu XIX i XX wieku
• kamienice z XIX w.
• nad zachodnim brzegiem jeziora Gołdap, opodal sanatorium "Wital", zachowały się pozostałości zbudowanej w 1940 roku głównej kwatery wojennej dowództwa Luftwaffe (niem. Oberbefehlshaber der Luftwaffe-Hauptquartier) o kryptonimie "Robinson", współpracującej z kwaterą Hermanna Göringa w Romintach (obecnie Krasnolesie) w Puszczy Romnickiej. W czasie wojny znajdował się tu m.in. schron przeciwlotniczy, dwa schrony do pracy sztabowej ze stopami strunobetonowymi, 6 obiektów ceglanych oraz 3 duże zbiorniki przeciwpożarowe. Była tam także eksperymentalna hamownia silników odrzutowych. W nocy z 19 na 20 października 1944 roku, w obliczu nadciągającej Armii Czerwonej, na hasło "Johannisfeuer", kompleks został zniszczony.
• W rejonie miasta są znajdowane zabytki archeologiczne.

Przejście graniczne

Ok. czterech kilometrów na północ od centrum miasta znajduje się drogowe przejście graniczne z Rosją.

Miasta partnerskie

• Ano Syros
• Giv'at Shemuel
• Gusiew
• Stade
• Šakiai
• Dubna