Czerniki (województwo warmińsko-mazurskie)

Czerniki (niem. Schwarzstein)– wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.

Wieś położona jest przy trasie turystycznej biegnącej od drogi Kętrzyn – Giżycko przez Karolewo, Czerniki, Gierłoż do Wilczego Szańca.

Przez Czerniki przebiega linia kolejowa nr 259.

Historia

Nazwa wsi pochodzi od czarnego kamienia. Według legendy diabeł leciał z Afryki z wielkim kamieniem, aby zburzyć budowany kościół. Nie zdążył jednak donieść kamienia przed odprawieniem Mszy. Upuszczony przez diabła kamień pozostał w Czernikach.

Czerniki jako wieś czynszowa lokowane zostały w XIVw. na prawie chełmińskim. W Czernikach już w XIVw. była karczma i młyn. Młyn wodny znjadował się w pobliżu kościoła przy strumieniu odprowadzającym wodę z jeziora Siercze do Gubra. Młyn w tym miejscu funkcjonował jeszcze w XXw.

Zabytki

Kościół w Czernikach wybudowano pod koniec XIVw. na miejscu świętego gaju Prusów. Parafia w Czernikach należała do archiprezbiteratu w Reszlu do 1525 r. Od 1490 r. proboszcz z Czernik miał też do obsługi kaplicę w Sterławkach Wielkich. Kościół był przebudowywany w latach 1749-1750 i 1771-1772, a w roku 1886 dobudowano wieżę. Do drugiej wojny światowej nad wejściem do kościoła wisiała podkowa. Podkowę tę wiązano z legendą o karczmarce z Nakomiad. Najprawdopodobniej była to jednak pamiątka po Tatarach, którzy ograbili Czerniki w 1657 r. Po reformacji kościół w Czernikach został świątynią ewangelicką do 1945 r. Kaplicę w Sterławkach Wielkich obsługiwali duchowni z Czernik do 1585 r. W Czernikach pastorzy i diakoni musieli znać język polski.

W Czernikach pierwsza Msza św. po poświęceniu kościoła dla kultu katolickiego odbyła się 27 grudnia 1945 r. Kościół poświęcił pod wezwaniem św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Szkaplerznej ks. Wacław Radziwon z parafii św. Katarzyny w Kętrzynie. W kościele przeprowadzono niezbędne remonty (szklenie okien, zamki do drzwi, uzupełniono brakujące dachówki). Zmieniono ołtarz główny – na tle ocalałego witraża zamocowano krucyfiks z końca XV w., którego pochodzenie nie jest znane. W Czernikach podobnie jak w Karolewie były przeszkody w utworzeniu parafii. Kościół w Czernikach jest kościołem filialnym parafii w Karolewie.

Demografia

W 1785 roku w Czernikach było 31 budynków, a w 1818 r. 34 budynki.

Liczba mieszkańców: w roku 1818 – 240 osób, w 1939 – 1590, w 1970 – 420, w 2000 – 259.

Inne

We wsi jest sklep spożywczy, punkt skupu ziół, warsztat samochodowy i gospodarstwa agroturystyczne.

Bibliografia

• Zofia Licharewa,"Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu", wyd. "Pojezierze", Olsztyn 1962. (str. 89 – święty gaj)
• "Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic", Pojezierze, Olsztyn, 1978 (str. 166-167)

Zobacz też

• II wojna północna
• Czerniki