Pieckowo

Pieckowo (dawniej: niem. Pötschendorf) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel, parafia Święta Lipka, siedziba sołectwa.

Pieckowo położone jest przy drodze wojewódzkiej nr 594, 3 km od Świętej Lipki, po 10 km od Reszla i Kętrzyna. Do Olsztyna jest 75 km, do Warszawy 240 km.

Demografia

W 2010 roku Pieckowo liczyło 295 mieszkańców – stanowiło to 3,4% ogółu ludności gminy i 8,9% ludności wiejskiej gminy.

W 1818 roku Pieckowo miało 16 domów, we wsi i na pobliskim folwarku mieszkało łącznie 185 osób. W pocz. XX wieku liczba ludności wzrosła trzykrotnie i wynosiła w 1910 roku – 461, w 1933 roku – 564, w 1939 roku – 521. Po II wojnie światowej liczba mieszkańców radykalnie zmalała, w 1970 roku Pieckowo liczyło 302 mieszkańców, a w 2004 roku liczyło 283 mieszkańców.

Historia

Wcześniejsza nazwa wsi Stangenwalde.

Dawne dzieje

Przywilej dla wsi Stangenwalde 29 września 1386 wystawił komtur bałgijski Friedrich von Egloffstein. Dokument był potwierdzony przez prokuratora Gotfryda z Rastemborka. Nowy przywilej dla wsi nazywającej się już Pötschendorf wystawiony został w 1448 roku. Było to wówczas terytorium Państwa Krzyżackiego, wcześniej zajmowane przez plemię pruskie – Bartów. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 roku Pieckowo znalazło się w granicach nowo powstałego Księstwa Pruskiego (Prusy Książęce), a od 1701 roku w Królestwie Pruskim. W XVIIIw. właścicielem Pieckowa był generał major von Rappen. Polecił on przy granicy posesji jezuitów w Świętej Lipce wybudować dwa domki, w których sprzedawano piwo. W 1818 roku Pieckowo miało 16 domów, a w pobliżu znajdował się folwark. W XIXw. właścicielem majątku ziemskiego w Pieckowie był Eduard Jorck.

Jeszcze na początku XX wieku znajdował się w Pieckowie dworek (pałac) – uwidoczniony na pocztówce – (prawdopodobnie w okolicy dawnej zlewni mleka), zniszczony najprawdopodobnie tuż po wojnie.

Do 1945 roku siedziba gminy i okręgu urzędu policyjnego (Amtsbezirk Pötschendorf) składającego się z 3 gmin – Bezławki, Święta Lipka i Pieckowo (Gemeinden Bäslack, Heiligelinde und Pötschendorf). Pieckowo przynależało do Landkreis Rastenburg – powiatu Kętrzyn, Regierungsbezirk Königsberg – rejencji Królewiec.

Od 1945 roku

Od 1945 roku w granicach Polski, najpierw w Okręgu Mazurskim, a od 1946 do 1998 roku w województwie olsztyńskim.

Od 1945 roku do 1975 roku tj. do momentu likwidacji powiatów, Pieckowo znajdowało się w powiecie najpierw rastemborskim, a po zmianie nazwy miasta w kętrzyńskim.

W 1954 roku w wyniku reformy administracyjnej powstała w Pieckowie gromada. Pierwszym przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej został Konstanty Witkiewicz. W 1957 siedzibę gromady przeniesiono do Świętej Lipki. Kolejnymi przewodniczącymi GRN byli: Aleksander Gałka, Alfred Szekeliński i Jan Seniuszko. W latach 1957-1959 mieszkańcy gminy bardzo zaangażowali się w akcję zbiórki płodów rolnych i pomocy sąsiedzkiej repatriantom z ZSRR. W 1960 roku gromadę o powierzchni 107,08 km². zamieszkiwało 2937 osób.

W 1973 roku w wyniku kolejnej reformy administracyjnej zlikwidowano gromady i powołano do życia gminy. Pieckowo trafiło do włączonej wówczas do powiatu kętrzyńskiego Gminy Reszel, jednocześnie stało się siedzibą sołectwa, w skład którego weszło pięć miejscowości: wieś Pieckowo, os. Wólka Pieckowska, PGR Fiugaty, os. Krakocin, wieś Święta Lipka.

Jezioro

W południowej części Pieckowa znajduje się Jezioro Pieckowskie o powierzchni obecnie 18,9 ha, (było 21,84 ha, lecz zarasta) – Pötschendorfer See, prus. Amtssee – 1561. Z uwagi na brak dojścia do wody i brak plaży nie jest latem oblegane przez miłośników kąpieli, jedynie nielicznym dostarcza emocji wędkarskich.

Na zachód od wsi znajduje się bagno o nazwie Sajno (Zaine Bruch).

Złoża naturalne

W Pieckowie znajdują się dwa złoża kruszywa naturalnego: 42 tys. ton i 19 tys. ton (stan na 1-1-1998). Istnieją też złożą torfu, także gytii.

Zabytki

W Pieckowie nie znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków. Są jednak obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków:

• cmentarz
• dawny dworzec PKP, mur. z pocz. XX wieku
• szkoła murowana z 1907 roku
• budynek gospodarczy przy szkole, mur. z 1910-1920 roku
• dawna poczta / ośrodek zdrowia, mur. z pocz. XX wieku
• dawna kuźnia / remiza OSP, mur. z ok. 1920 roku
• dom nr 11, mur. z 1920-1930 roku
• dom nr 14, mur. z pocz. XX wieku
• dom nr 20, mur. z 1910-1920 roku
• dom nr 22, mur. z 1910-1920 roku
• dom nr 26, mur. z 1910-1920 roku
• dom nr 27, mur. z 1910-1920 roku
• dom nr 28, mur. z 1910-1920 roku
• dom nr 29 z 1910-1920 roku
• dom nr 41 z 1910-1920 roku
• dom nr 42 z 1910-1920 roku
• dom nr 46 z 1910-1920 roku
• dom nr 47 z 1910-1920 roku
• dom nr 49 z 1910-1920 roku

Edukacja i życie kulturalne

Dawniej

Budynek Szkoły Podstawowej w Pieckowie wybudowano na początku XX wieku (1907 rok). Naukę w niej rozpoczęto w systemie dwuklasowym w 1909 roku.

Po II wojnie światowej w budynku tym zorganizowano szkołę polską. W roku szkolnym 1949/50 siedmioklasowa szkoła miała tylko trzech nauczycieli. W latach osiemdziesiątych z uwagi na małą liczbę dzieci naukę prowadzono w klasach I-VI, klasy VII-VIII dojeżdzały do Szkoły Podstawowej nr 3 w Reszlu. W tym czasie większość przedmiotów nauczano w trybie klas łączonych: I i II, III i IV oraz V i VI. W 1999 roku szkołę zamknięto, obecnie dzieci dojeżdżają gimbusem do Reszla, a budynek sprzedano i zaadaptowano na mieszkania.

Przy szkole istniała biblioteka szkolna, w budynku szkoły od 1973 roku znajdowała się również filia Biblioteki Publicznej w Reszlu. Filię Reszelskiej biblioteki publicznej zlikwidowano w 2000 roku.

Od 1956 roku działa w Pieckowie jeden z pierwszych w Polsce uniwersytetów powszechnych – Uniwersytet Ludowy, prowadzony przez Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.

W Pieckowie w latach pięćdziesiątych prężnie kwitło życie kulturalne. Świetlicę zbudowała w czynie społecznym głównie młodzież. Tam działały grupy artystyczne, wyróżniające się na arenie województwa.

Jesienią 1957 roku powstało kółko rolnicze – jedno z pierwszych w powiecie kętrzyńskim. W 1973 roku istniał w Pieckowie punkt felczerski. W 1976 roku działa zaś jeden z najładniejszych w gminie klubów "Rolnika".

Współcześnie

W sierpniu 2007 roku zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym "Stowarzyszenie Pieckowo 2022" mające na celu dbanie o rozwój miejscowości.

Jednocześnie na potrzeby wiejskiej świetlicy zaadaptowano część budynku nr 47.

Na przełomie czerwca i lipca 2007 roku we wsi zainstalowano internet radiowy, uruchomiono także stronę internetową miejscowości wraz z forum.

Wieniec dożynkowy wykonany przez mieszkańców wsi zajął III miejsce w konkursie na zorganizowanych w dniu 26 sierpnia 2007 roku dożynkach gminnych w Reszlu.

Komunikacja

Do 1945 roku do i z Pieckowo można było dostać się pociągiem. 1 lipca 1908 roku w Pieckowie uruchomiono linię kolejową relacji Kętrzyn-Reszel-Kętrzyn. Była to stacja 4 klasy. W 1935 roku kursowało pięć par pociągów dziennie. Z uwagi na zniszczenia wojenne (styczeń 1945, m.in. wysadzenie mostu kolejowego w Nowym Młynie) linia została zamknięta po czym tory rozebrano. Z Reszla do Pieckowa po dawnym nasypie kolejowym prowadzi szeroka, żwirowa droga. Obecnie w budynku dawnej stacji kolejowej znajdują się mieszkania prywatne.

Dzisiaj jedynym środkiem publicznej komunikacji do i z Pieckowa jest PKS, autobusem można dojechać do Reszla, Kętrzyna, Mrągowa, Bisztynka, Węgorzewa, Olsztyna i do Szczytna.

Bibliografia

• Zofia Licharewa "Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu", Olsztyn, 1962;
• "Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic", Olsztyn, 1978.
• Rudolf Grenz, "Der Kreis Rastenburg", Marburg/Lahn, 1976.
• Jerzy Paszenda, Święta Lipka, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn, 1996. ISSN 1233-0396 (str. 75 gen. Rappen)