Pilec

Pilec (dawniej: niem. Pülz) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel, w parafii Święta Lipka.

Demografia

W 1818 roku w Pilcu stały 24 domy, wieś liczyła 308 mieszkańców. W wieku XX liczba mieszkańców znacznie wzrosła i wynosiła w 1910 r. – 448, 1933 roku 794 osób, a w 1939 roku – 771 mieszkańców. W 1970 roku wieś liczyła 331 mieszkańców, a w 2007 263 mieszkańców.

Historia

Wieś została założona w roku 1326. Posiadała kościół i zamek, który stał jeszcze w XV wieku. Przed zniszczeniem kościoła parafia w Pilcu należała do archiprezbiteratu w Reszlu. W tym czasie do parafii w Pilcu należał kościół filialny w Bezławkach.

Pilec pierwotnie znajdował się na terytorium Państwa Krzyżackiego, wcześniej zajmowane przez plemię pruskie – Bartów. Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku znalazł się w granicach lennych względem Korony Polskiej Prusach Książęcych, a od 1701 roku w Królestwie Pruskim.

W 1818 roku wieś miała 24 domy i 308 mieszkańców, a majątek 5 budynków i 96 osób.

Do 1945 roku siedziba gminy i okręgu urzędu policyjnego (Amtsbezirk Pülz) składającego się z 4 gmin – Pasterzewo, Pilec, Śpigiel i Widryny (Gemeinden Pastern, Pülz, Spiegels und Widrinnen). Pilec przynależał do Landkreis Rastenburg – powiatu Kętrzyn, Regierungsbezirk Königsberg – rejencji Królewiec.

Od 1945 roku

Od 1945 roku w granicach Polski, najpierw w Okręgu Mazurskim, a od 1946 do 1998 roku w województwie olsztyńskim.

Od 1945 roku do 1975 roku tj. do momentu likwidacji powiatów, Pilec znajdował się w powiecie najpierw rastemborskim, a po zmianie nazwy miasta w kętrzyńskim.

W 1954 roku w wyniku reformy administracyjnej powstała w Pilcu gromada. Pierwszym przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej został Aleksander Gałka. W 1957 gromadę zniesiono. Po roku 1956 w Pilcu powstała rolnicza spółdzielnia produkcyjna "Nowe Życie".

W 1973 roku w wyniku kolejnej reformy administracyjnej zlikwidowano gromady i powołano do życia gminy. Pilec znalazł się we włączonej wówczas do powiatu kętrzyńskiego Gminy Reszel, jednocześnie stał się siedzibą sołectwa, w skład którego weszła tylko ta miejscowość.

W 1973 roku powstała filia biblioteki publicznej.

W budynku dawnej kuźni znajduje się kaplica obsługiwana przez ojców jezuitów z parafii w Świętej Lipce. W budynku dawnego młyna znajduje się hotel. We wsi znajduje się sklep. W części miejscowość ma charakter wsi letniskowej.

Jeziora i rzeki

Przez Pilec przepływa rzeka Dajna, która jest znanym szlakiem kajakowym Mrągowo–Święta Lipka.

W północnej części wsi znajduje się Jezioro Dejnowa, rozciągające się aż do Świętej Lipki.

We wsi znajduje się Pilecki Staw (Pühlzer Muhlenteich) o powierzchni 4 ha.

Na południowy zachód od wsi znajduje się jezioro Kociołek (Kessel Teich) o powierzchni 1,50 ha.

Na południowy zachód od wsi, już na terenie miejscowości Śpigiel znajduje się Jezioro Śpigiel.

Ciekawostki

W Pilcu jest zapora wodna przy dawnym młynie, przez którą przelewa się do jeziora woda rzeki Dajny. Na zaporze funkcjonuje elektrownia wodna.

Legenda głosi, iż na dnie jeziorka Kociołek w Pilcu spoczywa zatopiony kościół.

W Pilcu znajdują się Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych. Sp. z o.o. Zakład górniczy, bowiem wieś bogata jest w surowce naturalne.

Znajduje się tu również strażnica OSP.

Bibliografia

• Zofia Licharewa "Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu", Olsztyn, 1962;
• "Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic", Olsztyn, 1978.