Stara Różanka

Stara Różanka (niem. Alt Rosenthal) wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Kętrzyn.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.

Przez wieś przebiegają drogi wojewódzkie nr 591 i 650.

Historia

Wieś pierwotnie lokowana była w 1399 r. na prawie chełmińskim. Po zniszczeniach w czasie wojny trzynastoletniej wielki mistrz krzyżacki Martin Truchsess von Wetzhausen lokował ponownie wieś na 60 włókach, w tym 4 włóki na uposażenie kościoła. W opisach Starej Różanki wzmiankowany jest tam proboszcz, ale parafii takiej nie ma w wykazach wsi kościelnych ujętych w archiprezbiteriatach warmińskich. W 1540 r. kościół w Starej Różance występował już jako kościół fililny teraz luterańskiej parafii św. Jerzego w Kętrzynie, a później w Czernikach. Kościół ten rozebrano w 1725 r. (nie użytkowany ze względu na brak wiernych – we wsi mieszkali bracia polscy). W 1692 r. w Starej Różance sołtysem był Antoni Miłosowicz, który był właścicielem karczmy i trzech włók ziemi. W Starej Różance w 1697 r. osiedlił się Samuel Suchodolec (Suchodolski), który otrzymał od elektora Fryderyka, późniejszego króla Prus 16 włók ziemi. Po Samuelu w Starej Różance gospodarzył jego syn Fryderyk Samuel. Suchodolscy utrzymywali kontakty z innymi braćmi polskimi w Prusach. Potomkowie Suchodolskich ze Starej Różanki byli właścicielami Kwiedziny. We wsi w 1729 r. powstała szkoła publiczna (przypuszczalnie wcześniej była tam szkoła braci polskich). W XVIII w. mieszkańców wsi zdziesiątkowała dżuma. W 1913 r. właścicielem majątku w Starej Różance o powierzchni 365 ha był Paul Feyerabend.

W 1944 w polu, na zachód od Starej Różanki uruchomiona została stacja radarowa typu "Würzburg". Podobnego typu stacja była najprawdopodobniej na Diablej Górze. W 1944 stacje radarowe weszły w system zabezpieczeń związanych z ewentualnym atakiem lotnictwa na pobliską kwaterę główną Hitlera w Wilczym Szańcu, lub którąś z kwater pomocniczych. Po stacji radarowej w Starej Różance pozostały ruiny wysadzonego schronu dla obsługi oraz betonowe postumenty do umocowania urządzeń technicznych stacji.

W Starej Różance zachował się murowany wiatrak typu holenderskiego z XIX w. Wiatrak ten w latach siedemdziesiątych XX w. adaptowany został przez kętrzyński "Agrokomples" – Kętrzyńskie Zjednoczenie Rolniczo-Przemysłowe na zajazd o nazwie "Belje". ("Belje" nazwa kombinatu rolno-przemysłowego w Jugosławii z którym współpracował kętrzyński "Agrokompleks"). Obecnie zajazd jest własnością prywatną.

W Starej Różance w 2000 r. mieszkało 191 osób.

Bibliografia

• "Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic", Pojezierze, Olsztyn, 1978 (str. 226)